γ. Προσπάθειες ανάσχεσης των Οθωμανών

Στις αρχές του 15ου αι. οι Μογγόλοι εισέβαλαν στη Μ. Ασία και κατανίκησαν το σουλτάνο Βαγιαζίτ στη μάχη της Άγκυρας (1402). Η ήττα προκάλεσε βαθιά κρίση στο Οθωμανικό Κράτος και έδωσε παράταση ζωής στο ετοιμόρροπο Βυζάντιο. Κατά τον τελευταίο αιώνα πριν την Άλωση οι βυζαντινοί αυτοκράτορες Ιωάννης Ε' (1369-71), Μανουήλ Β' (1399-1402) και Ιωάννης Η' ταξίδεψαν για βοήθεια στη Δύση.

Λαϊκό τραγούδι Όντες εδικονίζεντον ο Κωνσταντής στα ξένα, στσι ρούγες ρούγες περπατεί και στα στενά διαβαίνει· κ' είχε τα ράσα κούντουρα κ' εφάνη τα' άρματάν του κι εφάνη τ' αλαφρό σπαθί με τ' αργυρό θηκάρι […]. Β. Κρεμμυδάς-Φ. Πισπιρίγκου, Ο μεσαιωνικός κόσμος (Εγχειρίδια Γνώσης, 3), Αθήνα 1985,179. Λεξιλόγιο: δικονίζομαι: περιφέρομαι σαν ζητιάνος, κούντουρα: κοντά, ρούγα: γειτονιά, θηκάρι: θήκη.

Ο τελευταίος ανανέωσε στη σύνοδο της Φερράρας-Φλωρεντίας την «ένωση», δηλ. την υποταγή της Ορθόδοξης στη Ρωμαϊκή Εκκλησία (1438-9), που είχε πρώτος αποδεχτεί ο Μιχαήλ Η' στη σύνοδο της Λυών (1274). Η υποχώρηση αυτή, που δεν έγινε δεκτή από το λαό, αποδείχτηκε μάταιη, καθώς το Βυζάντιο έμεινε απροστάτευτο στα κατακτητικά σχέδια των Οθωμανών.

Οθωμανικές κατακτήσεις (14ος και 15ος αι.)

Ερωτήσεις 1. Για ποιους κυρίως λόγους οι πόλεις της Μ. Ασίας παραδόθηκαν στους Τούρκους, σύμφωνα με το παράθεμα; 2. Συνδυάζοντας τα στοιχεία του χάρτη και του πρώτου παραθέματος, να χρονολογήσεις το θεσμό του παιδομαζώματος. 3. Στο παρατιθέμενο λαϊκό τραγούδι ο Κωνσταντής αντιπροσωπεύει τους βυζαντινούς αυτοκράτορες. Ποια η στάση του ποιητή απέναντί τους; 4. Παράγοντες της οθωμανικής επέκτασης (εργασία).