5. Η Βυζαντινή Εποποιΐα. Επικοί αγώνες και επέκταση της Αυτοκρατορίας α. Αγώνες με τους Άραβες

Στα χρόνια του Ρωμανού Λακαπηνού εγκαινιάζεται η μεγάλη στρατιωτική αντεπίθεση των Βυζαντινών κατά των Αράβων. Ο στρατηγός Ιωάννης Κουρκούας κατέλαβε την Έδεσσα της Συρίας. Η επιτυχία αυτή προετοίμασε τις επικές νίκες του Νικηφόρου Φωκά, του Ιωάννη Τζιμισκή και του Βασιλείου Β'. Οι τρεις αυτοί άνδρες που ενσάρκωναν τον τύπο του στρατηγού-αυτοκράτορα ανέκτησαν τις μεγαλονήσους Κρήτη (961) και Κύπρο (965), τις πόλεις της Κιλικίας και τμήματα της Συρίας και της Παλαιστίνης. Η ανάκτηση όλων των παλαιών ρωμαϊκών εδαφών της Εγγύς Ανατολής ήταν ο απώτερος σκοπός των εκστρατειών αυτών.

Επιστολή του Νικηφόρου Φωκά στο χαλίφη Στη μάχη της κλεισούρας οι μαχητές σου τράπηκαν σε φυγή σαν κοπάδι ζώων. […] Τα ψηλά κτίρια γκρεμίστηκαν και τα ερείπιά τους, κάποτε ακμαία κέντρα, έχουν γίνει ακατοίκητη έρημος. Μόνο η κραυγή της κουκουβάγιας και ο αντίλαλός της στις κολόνες αντηχούν στην ερημιά. Η Αντιόχεια δεν είναι μακριά. Σύντομα θα φτάσω εκεί με πολυάριθμο στρατό […]. Εσύ που κατοικείς τις αμμώδεις έρημους, να' σαι καταραμένος! Γύρνα στη χώρα Σάνα, την πρώτη σου πατρίδα. Σύντομα θα κατακτήσω την Αίγυπτο με το σπαθί μου κι ο πλούτος της θα γεμίσει το θησαυροφυλάκιό μου […]. Θα κατακτήσω όλη την Ανατολή και τη Δύση και θα διαδώσω παντού τη θρησκεία του σταυρού. S. Vryonis, Byzantium and Europe, Λονδίνο 1967, 87-88.

Όροι-κλειδιά της ενότητας Στρατιωτική αντεπίθεση, Συμεών, βασιλεύς Βουλγάρων και Ρωμαίων, τσάρος Σαμουήλ, ίδρυση νέου Βουλγαρικού Κράτους, μάχη Σπερχειού, μάχη Κλειδίου, άνθηση της οικονομίας διεθνές κύρος του κράτους.