Διδακτικά Βιβλία του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

2.3 Η ενοποίηση της Ιταλίας

Οι κάτοικοι της ιταλικής χερσονήσου, οι Ιταλιώτες, μετά την υποταγή τους ενσωματώθηκαν στο ρωμαϊκό κράτος, άλλοι με περισσότερα και άλλοι με λιγότερα προνόμια. Καθώς ήταν πολυπληθέστεροι, αναδείχθηκαν στον κύριο στρατιωτικό κορμό που έφερε σε πέρας τις μεγάλες κατακτήσεις. Ουσιαστικά όμως ήταν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, αφού δεν είχαν τα ίδια δικαιώματα με τους Ρωμαίους. Αιτήματα τους ήταν: η ισότητα απέναντι στους νόμους, το δικαίωμα απόκτησης περιουσίας και ενασχόλησης με το εμπόριο. Το δικαίωμα της ψήφου, όμως, δηλαδή το να έρχονται στη Ρώμη και να συμμετέχουν στις συνελεύσεις, δεν πρέπει να συγκαταλεγόταν στις διεκδικήσεις τους. Έτσι, στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 1ου αι. π.Χ. οι Ιταλιώτες επαναστάτησαν, με σκοπό να δημιουργήσουν ένα νέο κράτος, το οποίο να περιλαμβάνει όλη την Ιταλία. Ο πόλεμος αυτός είναι γνωστός ως Συμμαχικός πόλεμος (90-88 π.Χ.), γιατί οι Ρωμαίοι ονόμαζαν συμμάχους τους άλλους λαούς της Ιταλίας. Ο Συμμαχικός πόλεμος ήταν σκληρός με πολλές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Η ψήφιση σχετικού νόμου το 89 π.Χ., με τον οποίο οριζόταν ότι μπορούσαν οι Ιταλιώτες σε διάστημα 60 ημερών από τη δημοσίευση του να υποβάλουν αίτηση για την απόκτηση του δικαιώματος του Ρωμαίου πολίτη, εκτόνωσε την κατάσταση, δεν έδωσε όμως τέλος στον πόλεμο. Στον πόλεμο αυτό διακρίθηκε ο Σύλλας, ο οποίος την επόμενη χρονιά εκλέχτηκε ύπατος (88 π.Χ.).

7. Οι κάτοικοι των ιταλικών πόλεων και ο Συμμαχικός πόλεμος Οι ιταλικές πόλεις, οι οποίες, υπόδουλες από δύο αιώνες, βρίσκονταν περίπου στην ίδια κατάσταση με τις λατινικές και έβλεπαν επίσης τους πλουσιότερους κατοίκους τους να τις εγκαταλείπουν για να γίνουν Ρωμαίοι, ζήτησαν κι αυτές πολιτικά δικαιώματα. Η μοίρα των υπόδουλων ή συμμάχων είχε καταστεί ακόμη πιο δυσβάσταχτη σε μια εποχή, όπου η ρωμαϊκή δημοκρατία ανακινούσε το θέμα των αγροτικών νόμων. Η αρχή λοιπόν όλων αυτών των νόμων ήταν πως ούτε ο υπόδουλος ούτε ο σύμμαχος δεν είχε δικαίωμα κυριότητας της γης, εκτός αν υπήρχε επίσημη πράξη του κράτους, και πως το μεγαλύτερο μέρος της ιταλικής γης ανήκε στη δημοκρατία· μια μερίδα ζητούσε να επιστρέψουν στο κράτος αυτά τα εδάφη, που κατέχονταν σχεδόν στο σύνολο τους από Ιταλούς, και να μοιραστούν στους φτωχούς της Ρώμης. Οι Ιταλοί απειλούνταν, λοιπόν, με γενική καταστροφή· ένιωθαν την επιτακτική ανάγκη να αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα και δεν μπορούσαν να τα αποκτήσουν χωρίς το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη. Ο πόλεμος που επακολούθησε, ονομάστηκε κοινωνικός πόλεμος οι σύμμαχοι της Ρώμης είχαν πάρει πράγματι τα όπλα, για να μην είναι πλέον σύμμαχοι και να γίνουν Ρωμαίοι. Αν και νικήτρια η Ρώμη, δέχτηκε, ωστόσο, να παραχωρήσει αυτό που της ζητούσαν, και οι Ιταλοί απέκτησαν πολιτικά δικαιώματα. Fustel de Coulanges, ό.π., σ. 568.

Η παραχώρηση του δικαιώματος του Ρωμαίου πολίτη που κατόρθωσαν να αποσπάσουν οι κάτοικοι της Ιταλίας με τους αγώνες τους ήταν μεγάλης σημασίας, γιατί συνέβαλε στη δημιουργία κράτους Ιταλιωτών. Η Ρώμη έπαυσε να είναι η κυρίαρχη πόλη-κράτος με υπηκόους τους άλλους κατοίκους της Ιταλίας. Έγινε πλέον η πρωτεύουσα του ενοποιημένου κράτους με πολίτες όλους τους Ιταλιώτες που κατοικούσαν ως το Ρουβίκωνα ποταμό.