Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε καθώς το αμερικανικό Πεντάγωνο ζητούσε πιεστικά άδεια για την αποβίβαση δυνάμεων, χωρίς να παίρνει απάντηση

Τρία "αγκάθια" για τη συμμαχία

Η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας και οι λόγοι που την προκάλεσαν

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ

Σε δύσκολη φάση εισήλθαν τις τελευταίες ημέρες οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις μετά την καθυστέρηση της Άγκυρας να δώσει το "πράσινο φως" για τη διέλευση αμερικανικών δυνάμεων από το τουρκικό έδαφος. Η στάση αυτή της τουρκικής κυβέρνησης, ύστερα από μήνες διαβουλεύσεων, προκάλεσε δυσφορία στην Ουάσιγκτον και, ώς ένα βαθμό, έπληξε την εικόνα της Τουρκίας ως "πιστής συμμάχου και στρατηγικού εταίρου".

Με το 90% της τουρκικής κοινής γνώμης να αντιτίθεται στην αμερικανική επίθεση (φωτό αρχείου, από διαδήλωση κατά του πολέμου) η κυβέρνηση αισθάνεται εγκλωβισμένη. Τα δολάρια δεν… αρκούν κι έτσι προς το παρόν δεν αποβιβάζονται οι αμερικανικές δυνάμεις στην Τουρκία

Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε το τελευταίο διήμερο, καθώς το αμερικανικό Πεντάγωνο ζητούσε πιεστικά άδεια για την αποβίβαση δυνάμεων και οπλισμού που βρίσκονταν σε πλοία στα ανοιχτά των τουρκικών ακτών, χωρίς να παίρνει απάντηση. Η αντιπαράθεση είχε πολλές πτυχές.

Οικονομική ζημία: Το ζήτημα θύμισε "ανατολίτικο παζάρι", καθώς η Άγκυρα ζητούσε 32 δισ. δολάρια (10 σε δωρεάν βοήθεια και 22 σε δάνεια) αλλά η Ουάσιγκτον αντιπρότεινε 26 (6 και 20). Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου έφθασε να δηλώσει σε αυστηρό ύφος ότι "αυτή είναι η τελευταία μας προσφορά". Οι Τούρκοι δικαιολόγησαν τις υψηλές απαιτήσεις τους ως προσπάθεια αποφυγής της ζημίας των 30 δισ. δολαρίων που υποστηρίζουν ότι υπέστησαν στον πόλεμο του Κόλπου. Έτσι, τώρα επιχειρούν να εξασφαλίσουν εκ των προτέρων γραπτές δεσμεύσεις ότι θα λάβουν την οικονομική βοήθεια που θεωρούν ότι τους αναλογεί.

Πολιτικό κόστος: Η κυβέρνηση Γκιούλ δεν ήθελε να είναι η πρώτη, και μάλιστα μουσουλμανικής χώρας, η οποία όχι μόνο θα διακήρυττε ανοιχτά ότι υποστηρίζει την αμερικανική επίθεση αλλά θα το έκανε και έμπρακτα επιτρέποντας στις δυνάμεις των ΗΠΑ να αναπτυχθούν στο έδαφός της με σκοπό να ανοίξουν δεύτερο μέτωπο κατά του Ιράκ.

Με το 90% της τουρκικής κοινής γνώμης να αντιτίθεται στην αμερικανική επίθεση, το Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης αισθάνεται εγκλωβισμένο μεταξύ του λαϊκού αισθήματος και της διαατήρησης της στενής συνεργασίας και στρατηγικής συμμαχίας με την Αμερική.

"Δεν έχουν καλύτερο φίλο από την αμερικανική κυβέρνηση και ελπίζω ότι θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία που θα ικανοποιεί όλους", είχε δηλώσει ο Πρόεδρος Μπους. "Δεν είναι δυνατόν για μας να αποδεχθούμε κάτι που δεν επικροτούμε, δεν θεωρούμε αναγκαίο και δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε στον λαό μας", υποστήριξε από την πλευρά του ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος σε δύο εβδομάδες αναμένεται να εκλεγεί βουλευτής και εν συνεχεία να αναλάβει πρωθυπουργός. Έτσι, προσπάθησε να τηρήσει τις λεπτές ισορροπίες και να αποδείξει στην τουρκική κοινή γνώμη ότι εξήντλησε όλα τα περιθώρια και εξασφάλισε τη μέγιστη οικονομική βοήθεια ως αντάλλαγμα για την παροχή των διευκολύνσεων που ζητούσε η Ουάσιγκτον.

Κουρδικό: Η Τουρκία επιδιώκει μια σαφή αμερικανική υπόσχεση ότι δεν θα υπάρξει ανεξάρτητο Κουρδιστάν. Στο πλαίσιο αυτό θέλει να στείλει στο Βόρειο Ιράκ δικές της δυνάμεις, υπό τουρκική διοίκηση, οι οποίες να αναλάβουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή για να αποτρέψουν τη δημιουργία ισχυρής κουρδικής οντότητας αλλά και να εξασφαλίσουν δικαιώματα στις πλούσιες σε κοιτάσματα πετρελαίου περιοχές της Μοσούλης και του Κιρκούκ. Οι ΗΠΑ δεν φαίνονται διατεθειμένες να το επιτρέψουν, τουλάχιστον όχι στον βαθμό που θα επιθυμούσαν οι Τούρκοι. Η Ουάσιγκτον έχει δημιουργήσει σχέσεις συνεργασίας με τους Κούρδους ηγέτες, τις οποίες επιθυμεί να διατηρήσει και την "επόμενη ημέρα" μετά την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν.