Φαινόμενα

Ρομαντικό παιχνίδι λέξεων

Τη μαγεία της γλώσσας ξεδιπλώνει ένα τηλεπαιχνίδι που σέβεται τον πολιτισμό και τη σκέψη και ίσως γι' αυτό μοιάζει ξεπερασμένο στην τηλεόραση της μπιγκμπραδερικής α-γλωσσίας

ΠΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ

Η ομάδα του «Ομιλείτε ελληνικά» με έναν αέρα πολιτισμού μιας άλλης εποχής, μιας άλλης τηλεόρασης, που όμως μπορούμε ακόμη να απολαμβάνουμε

Φέρνει τον αέρα μιας άλλης τηλεοπτικής εποχής το «Ομιλείτε ελληνικά», μοιάζει με ρομαντική επιστροφή σε μια τηλεόραση του σεβασμού στον τηλεθεατή και την ποιότητα του μυαλού του, σε μια τηλεόραση που δεν ήταν μόνο ευτελής, υπνωτική διασκέδαση, αλλά φιλοδοξούσε να είναι μαζί ψυχαγωγία και εκπαίδευση. Ίσως γι' αυτό μοιάζει ξεπερασμένο, όπως ξεπερασμένη μοιάζει η λειτουργία του έλ-λογου όντος στην μπιγκμπραδερική τηλεόραση των επιφωνημάτων αντί λέξεων, όπως ξεπερασμένοι μοιάζουν οι ανθρώπινοι ρυθμοί στην αγχωτική τηλεόραση του μηδενικού χρόνου και του κενού σκέψης.

Στην εποχή που οι ρώσικες ρουλέτες εξαφανίζουν τους παίκτες αν δεν απαντήσουν στις τετριμμένες ερωτήσεις τους, τα τηλεπαιχνίδια της προσβολής της ανθρώπινης προσωπικότητας και των βασανιστηρίων του «Αδύναμου κρίκου», με παρουσιάστριες που μιμούνται δεσμοφύλακες και βασανιστές, στην εποχή που τα τηλεπαιχνίδια θυμίζουν ρωμαϊκές αρένες, μοιάζει με επιστροφή στον πολιτισμό ένα παιχνίδι που αξιοποιεί τις πολυτιμότερες αξίες του.

Αξιοποιεί τη γνώση της γλώσσας και γνώση της γλώσσας, της ετυμολογίας, της γραμματικής, σημαίνει ολοκληρωμένη και δομημένη σκέψη, αναλυτική και συνθετική ικανότητα, και ακόμη θυμίζει πόσο πολύτιμη είναι για την αίσθηση της κοινότητας η γλώσσα ενός λαού. Αξιοποιεί τον σεβασμό στην πατρίδα, όχι σαν γεωγραφικό τόπο, αλλά σαν παράδοση και Ιστορία. «Δεν κατοικούμε έναν τόπο, κατοικούμε μια γλώσσα», έλεγε ο Σιοράν αναδεικνύοντας την μοναδική αίσθηση κοινότητας, που διαμορφώνει στη σκέψη ενός λαού η γλώσσα του. Έτσι όπως και ο Ιρλανδός Μπράιαν Φρίελ την αφηγείται στον «Ξεριζωμό» του (το έργο που σε σκηνοθεσία Αντώνη Αντύπα παίζεται στο «Απλό Θέατρο») μέσα από ένα παιχνίδι τοπωνυμίων μιας ιρλανδικής επαρχίας, που οι Εγγλέζοι στρατιώτες προσπαθούν να μεταφέρουν από τα ιρλανδικά στη γλώσσα τους, σβήνοντας την ίδια την Ιστορία των Ιρλανδών.

Με γλυκιά ηρεμία η Μαρία Χούκλη, ιδανική στον ρόλο της παρουσιάστριας, ανθρώπινη, χαμογελαστή, είναι έτοιμη να «χαρίσει» στους παίκτες μερικά λεπτά αν χρειάζεται για να σκεφθούν, έναν πόντο επιπλέον αν απαντήσουν με δικό τους τρόπο σε μια ερώτηση, κι ας μην αναφέρεται ο ίδιος ακριβώς στις σημειώσεις της, φέρνει στη μικρή οθόνη «άρωμα» αγωγής και πολιτισμού.

Τρεις ηθοποιοί, ο Μηνάς Χατζησάββας, η Χρυσούλα Διαβάτη και ο Άρης Σερβετάλης - ο Λάζαρος του «Είσαι το ταίρι μου» - διαβάζουν σύντομα χιουμοριστικά αποσπάσματα γραμμένα με κέφι από τον Θοδωρή Πετρόπουλο, στα οποία χρησιμοποιείται μια λέξη με τρεις διαφορετικές σημασίες. Η μία μόνον είναι η ορθή και πρέπει οι παίκτες να την βρουν. Διασκεδαστικοί, άνετοι, γελούν με τα μαργαριτάρια που διαβάζουν και συμμετέχουν συχνά και οι ίδιοι στο παιχνίδι.

«Κλήμα-κλίμα», «μέλει-μέλι», «ρήμα- ρίμα» τα ομόηχα που δίνονται στους παίκτες, για να βρουν τι σημαίνουν και τη ρίζα τους. «Φύλο» από το φύομαι, «κλίμα» από το κλίνομαι, από το «κλίση», που σήμαινε την απόσταση ενός τόπου από τους δύο πόλους, άρα αυτό ήταν στοιχείο για τις κλιματολογικές συνθήκες του και «κλήμα» από το «κλω», σπάω, εξ ου και «κλώνος». Ξεδιπλώνεται η μοναδική μαγεία της γλώσσας. Εδώ της ελληνικής, αλλά κάθε γλώσσα έχει τον πλούτο της και αποκαλύπτει νοοτροπίες και πολιτισμό, όπως διαμορφώθηκε στο πέρασμα της Ιστορίας. Ξεδιπλώνεται η ψυχή ενός λαού, όχι με την ακαδημαϊκή ψυχρότητα μιας παραδοσιακής διαδικασίας μάθησης, αλλά σαν παιχνίδι σύγχρονο, ζωντανό, ταιριαστό στις συνθήκες της εποχής.

Ομάδες λέξεων, να βρούμε ποιες ανήκουν στην ίδια ετυμολογική οικογένεια, «λαός»-«λεωφόρος»-«λειτουργώ» ή «λαβίδα»-«λάφυρο»-«λήμμα»-«επανειλημμένως» και ακόμη λέξεις ξενικές που δανείσαμε σε άλλες γλώσσες και μετά τις ξαναπήραμε πίσω σαν το «πέναλτι», από το λατινικό «penalitas», που προέρχεται από το ελληνικό «ποινή». Αφηγούνται οι λέξεις την Ιστορία, τις προσμείξεις των πολιτισμών, τις διαδρομές της ανθρώπινης σκέψης. Το «Ομιλείτε ελληνικά» μάς τα θυμίζει όλα αυτά, σαν το μοναδικό χελιδόνι, που ξέρουμε, δεν φέρνει την άνοιξη.