Εφημερίδα "Τα Νέα"
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΕΡΔΙΚΙΔΗΣ Πόλεμος με όπλα ζωγραφικά
Ο πόλεμος και η βία έκαναν το αίμα του ζωγράφου Δημήτρη Περδικίδη να βράζει. Τα έργα του έγιναν πεδία συγκρούσεων, πλατείες διαδηλώσεων. Μόνο που τα όπλα του ήταν ζωγραφικά
Μνήμες της ελληνικής αντίστασης και της δικτατορίας ενσωματώθηκαν στα έργα της σειράς χαρακτικών «Ρωμιοσύνη», που ο Δημήτρης Περδικίδης εξέδωσε σε συνεργασία με τον Γιάννη Ρίτσο
Η ιστορία κάνει κύκλους. Δεκατρία χρόνια μετά τον κάπως άδοξο θάνατο τού Δημήτρη Περδικίδη στην Αθήνα το 1989, η μεγάλη αναδρομική έκθεση εκατόν πενήντα έργων του, που εγκαινιάζεται αύριο στο εργοστάσιο της Σχολής Καλών Τεχνών στην οδό Πειραιώς 256, συμπίπτει με την αναμονή ενός προαναγγελθέντος πολέμου και αποκτά έτσι μεγαλύτερη επικαιρότητα. Η απειλή της άσκησης βίας, πραγματικής ή ψυχολογικής οδηγεί σε διαμαρτυρία, καταγγελία, εξέγερση. Γεννά πόνο και συμπόνια για τους αδυνάτους, οδηγεί σε σκέψεις…
Για όλα αυτά μάς μιλά η ζωγραφική του Δημήτρη Περδικίδη, που γεννήθηκε στον Πειραιά το 1922. Η τέχνη του ήταν σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία και ό,τι συνέβαινε γύρω και μέσα του. Από την παραστατικότητα που διδάχθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας πέρασε γρήγορα στην πρώτη γραμμή του αφηρημένου εξπρεσιονισμού με τις βίαιες χρωματικές συγκρούσεις του κόκκινου και του μαύρου, όταν από το 1953 βρέθηκε υπότροφος στην Ισπανία του Φράνκο. Στρατεύθηκε στον κριτικό ρεαλισμό, με ενσωματωμένα ποπ στοιχεία - φωτογραφίες, ντοκουμέντα από έντυπα της εποχής. Στην Ελλάδα επέστρεψε ύστερα από τρεις δεκαετίες, το 1985. Εδώ κατέληξε σε μια γεωμετρική ανεικονική τέχνη, γεμάτη σύμβολα.
Αυτό που δεν έκανε ποτέ ο Περδικίδης ήταν να εγκαταλείψει το αληθινό πεδίο των μαχών που έδωσε, τη ζωγραφική και τα δικά του όπλα που ήταν το πινέλο, ο αερογράφος, οι έτοιμες εικόνες και τα άλλα υλικά του κολάζ.
«Αν δεν υπήρχε τέχνη θα κυριαρχούσε στον κόσμο μόνο ο λόγος της άρχουσας τάξης», υποστήριζε ο Δημήτρης Περδικίδης, που βρέθηκε στην Ισπανία ακριβώς την εποχή που οι καλλιτέχνες τής χώρας κήρυσσαν τη δική τους επανάσταση, συσπειρώνονταν σε ομάδες, συνέτασσαν διακηρύξεις «με αυτοπεποίθηση αλλά και μαχητική διάθεση».
Αυτά όλα τα κινήματα υπογραμμίζονται στην έκθεση και στον εμπεριστατωμένο πλούσια εικονογραφημένο κατάλογο των 302 σελίδων από την επιμελήτρια αυτής της έκθεσης και φίλη του Δημήτρη Περδικίδη, Μαρία Κοτζαμάνη, που παρουσιάζει μια ενότητα - χρονολόγιο με τις ισπανικές πρωτοπορίες και ιδιαίτερα το κίνημα El Paso (Το Βήμα) και προσφέρει μια άμεση γεύση τής ζωής και τής προσωπικότητας μέσα από βιντεοταινίες.
Η έκθεση ξεκινά με τα πρώτα μαθητικά σχέδια του Δημήτρη Περδικίδη και τα πορτρέτα που ζωγράφιζε για βιοποριστικούς λόγους και κλείνει μόνο με το τελευταίο έργο του, που βρέθηκε ημιτελές πάνω στο καβαλέτο.
«Ξεκίνησα από την Ελλάδα το 1953 με διάθεση να γυρίσω τον κόσμο και να "δαγκώσω", γιατί είχα δει τρομακτικά πράγματα», σημείωνε ο ίδιος ο ζωγράφος. «Προτίμησα να εγκατασταθώ στην Ισπανία, επειδή εκεί η ζωγραφική είναι περισσότερο οντολογική, αγγίζει την ουσία των πραγμάτων. Οι Σπανιόλοι φλέγονται από ένα εσωτερικό πάθος, φτιάχνουν ζωγραφική με τα σωθικά τους. Με ενδιέφερε η σκοτεινή δύναμη τής ισπανικής ζωγραφικής, η αλήθεια και η υπερβολή της, το μεγαλείο και η τραγικότητά της. Και τελικά δεν βγήκα γελασμένος».
Σ' αυτόν τον κόσμο των βίαιων και σκοτεινών αντιθέσεων, ο Περδικίδης προσέφερε μια λευκή υπογράμμιση - κάτι από το ελληνικό φως και το πνεύμα που επιδιώκει να φέρει την αρμονία και την ισορροπία. Η Ισπανία τον τίμησε για τη δημιουργική συμβολή του, τον υιοθέτησε, τον έστειλε να την εκπροσωπήσει σε διεθνείς Μπιενάλε, όπως της Βενετίας το '62 και το '66, του Σάο Πάολο κ.ά. Σχεδόν δύο μέτρα ψηλός, εμπότισε την τέχνη του με ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: τη ρωμαλεότητα. Η ελληνική ψυχή του Περδικίδη βρίσκεται στα μυθολογικά θέματα, τον τρόπο που έξυνε, έσκαβε, έκαιγε το ξύλο στα έργα του, την κυριαρχία της ανθρώπινης μορφής.
Μπορούσε να συναρπάζει βάζοντας δίπλα - δίπλα το ανθρώπινο πάθος και το φίλτρο τής αποστασιοποίησης. Οι μνήμες της ελληνικής αντίστασης και της δικτατορίας ενσωματώνονται στη σειρά χαρακτικών που εξέδωσε σε συνεργασία με τον Γιάννη Ρίτσο με θέμα τη «Ρωμιοσύνη». Μετά τον θάνατο της γυναίκας του Σοφίας το 1985 σταμάτησε για 2-3 χρόνια να ζωγραφίζει. Επέστρεψε στην Ελλάδα όπου και δούλεψε τα πιο εννοιολογικά γεωμετρικά έργα του μέχρι το τέλος.
INFO
Αναδρομική έκθεση Δημήτρη Περδικίδη στο «Εργοστάσιο» της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Πειραιώς 256, τηλ. 210-4819.666). Εγκαίνια 4 Μαρτίου. Έως 4 Μαΐου. Κατάλογος: 35 ευρώ.
