Διαστάσεις Γελώντας με τον Σαντάμ

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

Ο Σαντάμ απευθύνει λόγο σε συνδιάσκεψη των τυφλών της Βαγδάτης, την παραμονή της αμερικανικής επίθεσης. «Με τη βοήθεια του Θεού», τους λέει, «θα δείτε τη νίκη μας».

Στη Σουλεϊμανίγια. Ο Χασάν (στο κέντρο) και οι άλλοι ηθοποιοί στα «Παράσιτα»

Οι κάτοικοι του Βορείου Ιράκ ζουν εδώ και ένα μήνα μια πρωτοφανή εμπειρία: σκάνε στα γέλια με τον Σαντάμ Χουσεΐν. Ο πόλεμος μπορεί να είναι προ των πυλών, τα σενάρια για χρήση χημικών αερίων ή πυρπόληση των πετρελαιοπηγών από τον δικτάτορα δίνουν και παίρνουν, αλλά σε ένα μικρό και σκοτεινό θέατρο της Σουλεϊμανίγια μια ομάδα ηθοποιών παρουσιάζει κάθε βράδυ μια σάτιρα που οδηγεί το κοινό σε παραλήρημα. «Θα συνεχίσουμε τις παραστάσεις ακόμη κι όταν ξεκινήσει ο πόλεμος», λέει ο σκηνοθέτης Μαχίρ Χασάν Ρασίντ. «Αν χρειαστεί, θα παίζουμε με αντιασφυξιογόνες μάσκες».

Στο υπόλοιπο Ιράκ, οποιοδήποτε καλαμπούρι εις βάρος του προέδρου είναι αδιανόητο. Αλλά στον Βορρά, που την τελευταία δεκαετία ελέγχεται από τους Κούρδους, η πολιτική σάτιρα ανθεί. Πριν από μερικά χρόνια, ο Χασάν και οι συνεργάτες του γύρισαν την πρώτη ιρακινή κωμωδία για τον Σαντάμ. Πρωταγωνιστής ήταν ο Γκόραν Φαΐλι, που μοιάζει καταπληκτικά με τον δικτάτορα, ενώ τον ρόλο των Ιρακινών στρατιωτών έπαιξαν 50 Κούρδοι αντάρτες. Η ταινία προβλήθηκε στην κουρδική τηλεόραση με μεγάλη επιτυχία. Οι πράκτορες του καθεστώτος δεν άργησαν βέβαια να στείλουν αντίγραφο της ταινίας στη Βαγδάτη. Και ο Σαντάμ δεν διασκέδασε καθόλου: έστειλε πληρωμένους δολοφόνους να σκοτώσουν ολόκληρο τον θίασο. Όταν τους συνέλαβαν οι κουρδικές αρχές, βρήκαν πάνω τους κατάλογο με όλα τα ονόματα. Τα επόμενα χρόνια, ο Φαΐλι δέχθηκε έξι δολοφονικές επιθέσεις. Αλλά παραμένει πάντοτε ζωντανός. Όπως λέει στον απεσταλμένο της Γκάρντιαν, «ο Σαντάμ είναι πολύ έξυπνος στο να δολοφονεί τους αντιπάλους του. Από πολλές άλλες απόψεις, όμως, είναι εντελώς ηλίθιος».

Στην παράσταση της Σουλεϊμανίγια, που έχει τίτλο «Παράσιτα», τον ρόλο του Σαντάμ παίζει ο ίδιος ο Χασάν, ένας άνθρωπος πολύ γνωστός όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και στις γειτονικές χώρες, καθώς και στην κουρδική διασπορά της Ευρώπης. Η σταδιοδρομία του ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του '80, όταν ο Βορράς βρισκόταν ακόμη υπό τον έλεγχο του δικτάτορα. Έπρεπε τότε να υποβάλλει το σενάριο στους λογοκριτές του Μπάαθ, οι οποίοι το επέστρεφαν γεμάτο σημειώσεις και διαγραφές. Πολλοί από τους συνεργάτες του συνελήφθησαν και βασανίστηκαν, τρεις εξαφανίστηκαν. Αλλά τα ανέκδοτα δεν σταμάτησαν ποτέ. Ένα από αυτά θέλει τον Σαντάμ και έναν κομματικό αξιωματούχο να ταξιδεύουν στην Ευρώπη και να επισκέπτονται έναν οίκο ανοχής. Ο Σαντάμ κοιμάται με μια ξανθιά πόρνη, κι όταν τον ρωτούν μετά πώς ήταν, απαντά, αναφερόμενος στην πρώην γυναίκα του: «Η μητέρα του Ουντάι ήταν καλύτερη». Ο αξιωματούχος κοιμάται στη συνέχεια με την ίδια πόρνη. «Πώς ήταν;», τον ρωτά ο Σαντάμ. «Η μητέρα του Ουντάι ήταν καλύτερη».