Η ιστορία των "εκβιασμών" που απασχολεί, με πάταγο, τη δημοσιότητα αυτές τις ημέρες, δεν πρωτοτυπεί ως προς τη μέθοδο. Σημαδεύει μια τριπλή ποιοτική αλλαγή

Ειδήσεων πάθη

ΠΑΥΛΟΣ ΤΣΙΜΑΣ

Τι είναι είδηση; Στο ερώτημα - αφετηριακό των μαθημάτων στις σχολές δημοσιογραφίας - έχουν δοθεί πολλές και διαφορετικές απαντήσεις. Συγκρατώ την απάντηση που έδωσε κάποτε ένας σκληροτράχηλος βετεράνος της βρετανικής Φλιτ στριτ: "Είδηση είναι αυτό που κάποιος κερατάς με εξουσία θα ήθελε να κρατήσει μυστικό"… Δεν αποτελεί πλήρη ορισμό, δεν απαντά σε όλες τις απορίες, και κυρίως αφήνει αναπάντητο το ερώτημα, ποια μυστικά ενδιαφέρουν τη δημοσιότητα και ποια ανήκουν αυστηρά στη σφαίρα του ιδιωτικού βίου, οπότε η αποκάλυψή τους είναι κουτσομπολιό μάλλον, παρά δημοσιογραφία. Ωστόσο, η απάντηση αυτή καθρεφτίζει τέλεια μια ορισμένη κουλτούρα της δημοσιογραφίας και περιγράφει τον πυρήνα της ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ δημοσιότητας και εξουσιών.

Σύμφωνοι. Τι γίνεται, όμως, όταν το "μυστικό" του εξουσιάζοντος, αντί να παραδοθεί στη δημοσιότητα, ανταλλάσσεται; Τι γίνεται όταν η αποκάλυψη του "μυστικού" οδηγείται όχι στο τυπογραφείο, μα στο ταμείο;

Η ιστορία είναι παλιά όσο και οι εφημερίδες, σχεδόν. Θυμάμαι πρεσβύτη σεβαστό συνάδελφο να αφηγείται τα πρώτα του βήματα στο επάγγελμα. Είχε προσληφθεί, νεώτατος, σε "ελαφρά" εφημερίδα της δεκαετίας του '50 και είχαν παρέλθει κάποιοι μήνες φιλότιμης εργασίας, πριν αποτολμήσει να χτυπήσει την πόρτα του διευθυντή του, με το ερώτημα αν είχε έλθει επιτέλους η ώρα να αμείβεται για την εργασία του. Και εκείνος απάντησε: "Σου έδωσα γραφείο, τηλέφωνο και το δικαίωμα να υπογράφεις τα κείμενά σου. Αν περιμένεις, λοιπόν, από εμένα τα λεφτά, δεν κάνεις για δημοσιογράφος"!

Και ο μεν παλαιός συνάδελφος επέζησε, άλλαξε εφημερίδα και λάμπρυνε το επάγγελμα για δεκαετίες, το πνεύμα του διευθυντού, όμως, έμεινε κι αυτό ζωντανό ανά τις δεκαετίες. Υπήρχαν πάντα υπογραφές και εφημερίδες, συνήθως οι πλέον λαθρόβιες και εκείνες που υποδύονται τις πλέον αθυρόστομες, ανεξάρτητες, εθνικών φρονημάτων, αποκαλυπτικές και ορθοτέμνουσες την αλήθεια, που ζούσαν για τον εκβιασμό - και διά του εκβιασμού.

Η ιστορία, λοιπόν, των "εκβιασμών" που απασχολεί, με πάταγο, τη δημοσιότητα αυτές τις ημέρες, δεν πρωτοτυπεί ως προς τη μέθοδο. Σημαδεύει, όμως, μια τριπλή ποιοτική αλλαγή.

Αλλαγή πρώτη: Είναι αυτονόητα άλλο πράγμα, εντελώς άλλο πράγμα, να εκβιάζει μια λούμπεν δημοσιογραφία κάποιους πλουσίους, πολιτικούς ή μητροπολίτες με αποκαλύψεις για οικονομικές ατασθαλίες ή (συνηθέστερα) ερωτικές παρεκτροπές και άλλο πράγμα να γίνεται ο εκβιασμός στο όνομα μιας τρομοκρατικής οργάνωσης και με το πρόσχημα της προστασίας από μια ιδεολογική εταιρεία δολοφόνων.

Αλλαγή δεύτερη, που ανεπαισθήτως έχει συντελεσθεί την τελευταία δεκαετία: Είναι άλλο πράγμα ο εκβιασμός να έχει όχημα μια περιθωριακή λαθρόβια εφημερίδα, που ζει από ισολογισμούς (που κι αυτούς δι' εκβιασμών εξασφαλίζει) και άλλο πράγμα το πολυκέφαλο τέρας που γέννησε η παρατεταμένη απορρύθμιση των μίντια στη χώρα μας, τα τελευταία δέκα χρόνια. Ένα τέρας, που συγκροτούν ένας δίχως προηγούμενο μεγάλος αριθμός εφημερίδων, με κυκλοφορίες μερικών εκατοντάδων φύλλων η καθεμιά, ραδιοφωνικοί σταθμοί που στήθηκαν διά της καταλήψεως συχνοτήτων από τους εκδότες των ίδιων αυτών εφημερίδων και τηλεοπτικές συχνότητες που πέρασαν από το ένα χέρι στο άλλο - και που ανακυκλώνουν πολλαπλασιαστικά, και ενίοτε με μεγάλες ακροαματικότητες, στο όνομα συνήθως του ασυμβίβαστου ρεπορτάζ, υποθέσεις που άλλοτε θα έμεναν φυλακισμένες σε σελίδες λαθρόβιων εντύπων.

Αλλαγή τρίτη: Κάποτε, οι εκβιαστές ήταν δακτυλοδεικτούμενοι, απόβλητοι, ηθικά στιγματισμένοι. Είναι εντύπωσή μου ή στ' αλήθεια έχει αλλάξει η στάση του επαγγέλματος και της κοινωνίας ευρύτερα απέναντί τους; Είναι εντύπωσή μου ή στ' αλήθεια οι συνεχιστές της παλαιάς, αισχρής παράδοσης των "εφημερίδων ισολογισμών και εκβιασμών" δεν ζουν και πλουτίζουν πια στο ηθικό περιθώριο, αλλά ως προβεβλημένοι, πρότυπα για νέους δημοσιογράφους και οικοδεσπότες κοσμικών συναθροίσεων στις βίλες τους στη Μύκονο;