Η οσμή των δικών μας πτωμάτων

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Δεν είναι και τόσο μακρινά τα χρόνια εκείνα που οι προκηρύξεις της 17 Νοέμβρη έβρισκαν οπαδούς, ακόμη και ανάμεσα σε όσους ανατρίχιαζαν με τις δολοφονίες της. Ο «αντιχουντισμός - αντιαμερικανισμός» της αρχής που μεταλλάχθηκε στις «αντιμονοπωλιακές» θέσεις του μέσου πριν καταντήσει στον κακοφορμισμένο «εθνικοσοσιαλισμό» της τελευταίας περιόδου, ήταν οι αιχμές ενός ιδεολογικού πλέγματος που ταυτιζόταν με τις κατά καιρούς διακυμάνσεις και μεταστροφές της λεγόμενης «προοδευτικής κοινής γνώμης».

Ποιος δεν θυμάται την επιτυχία του όρου «λούμπεν μεγαλοαστική τάξη»; Δεν ήταν λίγοι όσοι αναγνώριζαν στον συγγραφέα των προκηρύξεων κάποια παραγνωρισμένη ιδιοφυΐα η οποία, μπορεί μεν να έπεφτε έξω ως προς τα μέσα, δεν έπεφτε όμως και τόσο έξω ως προς τις αναλύσεις της. Με τις ευκολίες που παρέχει στους χρήστες του το ξύλινο λεξιλόγιο, απ' όπου κι αν προέρχεται, «αυτός» μπορούσε να δει καθαρά όταν όλοι εμείς, οι υπόλοιποι, τσαλαβουτούσαμε μες στις συναλλαγές και τις γκρίζες αποχρώσεις.

Δεν είναι τυχαίο ότι στην πρώτη περίοδο των ερευνών, ανάμεσα στα αλλεπάλληλα ρεζιλέματα της αστυνομίας, συγκαταλέγεται κι εκείνη η περίφημη θεωρία ότι πίσω από τις προκηρύξεις κρύβεται κάποιος γνωστός διανοούμενος ή κάποιος συγγραφέας με τα χαρακτηριστικά του κουλτουριάρη. Δυστυχώς οι διανοούμενοι που αναβαπτίσθηκαν σε κουλτουριάρηδες, όποτε ήθελαν να ασκήσουν κοινωνική ή πολιτική κριτική τον ίδιο απολιθωμένο προοδευτισμό αναμασούσαν με τα λόγια τους.

Ας μην ξεχνάμε ότι τα τριάντα περίπου χρόνια που πέρασαν από την πτώση της χούντας ώς σήμερα, πνευματικά τουλάχιστον, τα βγάλαμε ανέξοδα: δεν μπήκαμε στον κόπο να αναρωτηθούμε ποιο είναι το «καλό» και το «κακό» της δικής μας ηθικής. Μας το είχε κληροδοτήσει, σαν πτώμα που κουβαλούσαμε στη συνείδησή μας, η Ιστορία. Εμείς ήμασταν απλώς οι εκτελεστές της διαθήκης.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Σ' αυτό το πλέγμα, που με τον καιρό έχει γίνει αφόρητο σύμπλεγμα, απευθύνονται όσοι επιχειρηματολογούν για την πολιτική φυσιογνωμία της 17 Νοέμβρη. Τότε βέβαια ο συγγραφέας των προκηρύξεων αισθανόταν ασφαλής: είχε όλον τον καιρό να κατεβάζει το αλήστου μνήμης φιλοσοφικό λεξικό του Ρόζενταλ και να επιδίδεται σε κοινωνιολογικές αναλύσεις που θα τις ζήλευαν πρωτοετείς. Τον προστάτευε η ανωνυμία του και η δημοσιότητα που θα του πρόσφερε το επόμενο θύμα του. Τώρα είναι σε θέση αδυναμίας. Τώρα το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αρθρώσει συνθηματικές κραυγές που ψάχνουν στα τυφλά τους ακροατές τους. Έτσι ακούστηκαν τα ροβεσπιερικά «λουτρά αίματος» του ετέρου εκ των αδελφών Ξηρού και έτσι το λογιότερο «επιτιθέμενη Αριστερά» του συνηγόρου κ. Ραχιώτη.

Οι προθέσεις τους είναι μάλλον σαφείς: «Δεχθείτε, κύριοι αναγνώστες των προκηρύξεών μας, έστω προς στιγμήν το τεκμήριο της αθωότητας, ξεχάστε τα πτώματα κι απλώς πέστε μου, δεν συμφωνείτε επί της αρχής; Δεν συμφωνείτε ότι η Ιστορία για να κινηθεί απαιτεί "λουτρά αίματος"; Δεν συμφωνείτε ότι αυτό που μας χρειάζεται σήμερα είναι μια "επιτιθέμενη Αριστερά"»; Η Αριστερά, που αποποιείται κάθε ευθύνη από την αθλιότητα, επικαλείται τη διαδικασία: «Εμείς τους καταδικάσαμε από την πρώτη κιόλας στιγμή». Και εννοείται, δεν κάνει κουβέντα για τα θέματα αρχής: η απολιθωμένη ιδεολογία που έχει μεταλλαχθεί σε θεολογία δεν αντέχει την πραγματικότητα.

Δεν ενδιαφέρει αν ο ανώνυμος συντάκτης των προκηρύξεων θα αποκαλύψει το πρόσωπό του. Έχει αποδείξει ότι αποδίδει καλύτερα όταν εργάζεται εκ του ασφαλούς.

Εκείνο που ενδιαφέρει είναι ότι η θεολογία δεν σκοτώνει μόνο την ελευθερία της σκέψης. Μπορεί να πάρει και ανθρώπινες ζωές. Η ξύλινη γλώσσα, απ' όπου κι αν προέρχεται, έχει χάσει προ πολλού το τεκμήριο της αθωότητας. Η Αριστερά ήρθε καιρός να συνειδητοποιήσει ότι τα ιστορικά άλλοθι ανήκουν στην Ιστορία και όχι στο παρόν. Αν οι υπόδικοι της 17 Νοέμβρη δεν είχαν την ευχέρεια που τους παρέχει ο απολιθωμένος λόγος του επαναστατικού προοδευτισμού, θα σιωπούσαν όπως οι αλήστου μνήμης χουντικοί στη δίκη τους.

Σε μας ανήκει η «οσμή των δικών μας πτωμάτων», που λέει κι ο ποιητής.