Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Γνώμες-Σχόλια :: Γνώμη (άρθρο σχολιασμού)

( τα μυστήρια της χάγης :: 15-03-2003) 

Εκπλήξεις, ερωτηματικά, απορίες και εξηγήσεις μετά την κατάληξη των συζητήσεων για το σχέδιο Ανάν την Καθαρά Δευτέρα

Τα μυστήρια της Χάγης

ΠΑΥΛΟΣ ΤΣΙΜΑΣ

Έκπληξη δεν ήταν, βέβαια, το ναυάγιο της πρωτοβουλίας Ανάν την Καθαρά Δευτέρα, στη Χάγη. Και του Ντενκτάς το πανηγυρικό όχι, ήταν αναμενόμενο. Αλλά και της Άγκυρας η αρνητική στάση είχε προαναγγελθεί μετά τη θεαματική στροφή Ερντογάν, ο οποίος γιόρτασε την εκλογή του στη Σιίρτ αναπέμποντας ύμνο στον παραδοσιακό τουρκικό εθνικισμό, που έχει την Κύπρο ως λυδία λίθο του. Το μόνο για το οποίο δικαιούται να απορεί κανείς είναι για του ίδιου του Κόφι Ανάν την επιμονή, παρά τη βεβαιότητα του επερχόμενου φιάσκου, να εκθέσει εαυτόν στην ολονυκτία και την ταπεινωτική συμπεριφορά του Τουρκοκύπριου ηγέτη.

Αλλά αυτό είναι το έλασσον από τα μυστήρια, που το ναυάγιο της Χάγης αφήνει πίσω του.

Ένα πρώτο μυστήριο είναι η ίδια η απότομη στροφή της τουρκικής κυβέρνησης.

ΟΤαγίπ Ερντογάν είχε πολλές φορές, και στο εντελώς πρόσφατο παρελθόν, αποδοκιμάσει τον Ντενκτάς. Και ο υπουργός Εξωτερικών Γιακίς είχε προειδοποιήσει, προκαλώντας οργίλες των εθνικιστών αντιδράσεις, ότι αν η Άγκυρα δεν λύσει το Κυπριακό, θα θεωρηθεί σε λίγο δύναμη κατοχής εδαφών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Γιατί τα γύρισαν τόσο απότομα τα λόγια τους και οι δύο;

Μία εξήγηση θα μπορούσε να είναι ο πόλεμος στο Ιράκ. Ο δημοφιλέστατος κ. Ερντογάν πρέπει να περάσει την αντιδημοφιλέστερη απόφαση - τη συμμετοχή της Τουρκίας στον πόλεμο - και δεν αντέχει να είναι εκτεθειμένος έναντι των στρατηγών για το Κυπριακό, την ίδια ώρα που θα είναι εκτεθειμένος έναντι των εκλογέων του για το Ιράκ. Μία δεύτερη εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι το παιχνίδι της εξουσίας στην Τουρκία δεν έληξε με τη θριαμβευτική εκλογική νίκη των «ισλαμοδημοκρατών», οι οποίοι τώρα υποχρεώνονται να προσκυνήσουν την εξουσία των πασάδων για να διατηρήσουν εαυτούς στην κυβέρνηση. Και μια τρίτη εξήγηση, την οποία πολλοί συνομιλητές μου στην Τουρκία υποστηρίζουν, είναι πως ο Ερντογάν και το κόμμα του είναι ακόμη πολύ ατζαμήδες, ερασιτέχνες στην τέχνη του κυβερνάν, που λένε λόγια των οποίων τις συνέπειες αγνοούν ή δίνουν υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρήσουν. Διαλέγετε και παίρνετε.

Ένα δεύτερο μυστήριο είναι γιατί, ανεξάρτητα από τη στάση του Ερντογάν, η Άγκυρα επέλεξε να πετάξει ένα σχέδιο λύσης, τις ευνοϊκές για την τουρκική πλευρά προβλέψεις του οποίου είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα ξαναβρεί η Άγκυρα μπροστά της, μετά τη 16η Απριλίου, όταν το Κυπριακό γίνει πλέον ευρωπαϊκό πρόβλημα. «Το 2004 θα υποχρεωθούμε είτε να ξεχάσουμε την Ευρώπη για το χατίρι της Κύπρου είτε να πουλήσουμε την Κύπρο για να πάρουμε ημερομηνία από την Ευρώπη», μου έλεγε Τούρκος συνάδελφος. «Γιατί δεν είπαμε το ναι, τώρα που το σχέδιο μάς συνέφερε;».

Κι εδώ, οι εξηγήσεις μπορεί να είναι πολλαπλές. Η μία είναι πως στις αποφάσεις της Άγκυρας για το Κυπριακό βαραίνει η «γραμμή» των δυνάμεων εκείνων του βαθέος κράτους, που δεν τρέφουν «ευρωπαϊκές αυταπάτες» και δεν είναι διατεθειμένες να θέσουν τα εμβλήματα και τα στηρίγματα της εξουσίας τους εν αμφιβόλω για χάρη δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων που η Ευρώπη παραγγέλλει, με αντάλλαγμα μια αμφίβολη ημερομηνία ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η άλλη είναι η άποψη της παραδοσιακής διπλωματίας του σουκ, που θέλει να κρατά την Κύπρο υπό στρατιωτική ομηρεία, μέχρι την τελευταία στιγμή, ώστε να την ανταλλάξει με το υψηλότερο δυνατό τίμημα. Είναι παρακινδυνευμένο να πει κανείς πια από τις δύο υποθέσεις είναι ισχυρή. Αλλά αν ισχύει η πρώτη, τότε όλη η στρατηγική προσέγγισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων που η Αθήνα έχει εκπονήσει τα τελευταία χρόνια - η «ευρωπαϊκή στρατηγική» - κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα.

Και μένει ένα τρίτο ερώτημα, που η Χάγη αφήνει ανοιχτό: Τι θα γίνει στην Κύπρο την ίδια; Πώς, πότε και με ποιον φορέα μπορεί να εκδηλωθεί μια νέα και αποτελεσματική δυναμική ενοποίησης του νησιού και άρσης της διχοτόμησης; Ο Μάιος του 2004 είναι ένα επόμενο ραντεβού με την ελπίδα λύσης του Κυπριακού. Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να είναι στόχος της τουρκικής πολιτικής και τότε. Και υπό την προϋπόθεση, επίσης, ότι η Λευκωσία επιμένει στη γραμμή που τώρα ακολουθεί, την πολιτική της ανοιχτής χειρός και της αλληλεγγύης προς τον μέσο Τουρκοκύπριο, αποφεύγοντας τα μοιραία και εγκληματικά λάθη του παρελθόντος.