Εφημερίδα "Τα Νέα"
Η ευρωπαϊκή πορεία…
Η δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης δεν ωφελεί…
Είναι διάχυτος ο φόβος, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, ότι η παγκοσμιοποίηση απειλεί τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες και αποβλέπει στην επιβολή μιας ενιαίας μορφής πολιτισμού σε παγκόσμια κλίμακα. Στην πραγματικότητα όμως δεν απειλεί παρά μόνο τις πολιτισμικές ταυτότητες που έχουν ήδη ατονήσει και εξασθενήσει από μόνες τους. Η παγκοσμιοποίηση ενοχλείται μόνον από ό,τι δεν θεωρεί τη γνώση ως χρηστικό εργαλείο προώθησης της ατομικής ευημερίας μέσω της οικονομικής ανάπτυξης. Στο νέο περιβάλλον ένας λαός που αφιερώνει περισσότερο χρόνο στη διασκέδαση παρά στην εργασία και δεν προάγει την οικονομία, πρέπει να αλλάξει νοοτροπία. Το γεγονός αυτό οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα: αν ένα κράτος δεν έχει δομημένη την παιδεία με τρόπο που να εξυπηρετεί την παραγωγή, πρέπει να προβεί στις ανάλογες, συμβατές με τις νέες αξίες, μεταρρυθμίσεις. Η νοοτροπία της ρωμαϊκής εποχής (= ό,τι δεν παράγει αποτέλεσμα χρήσιμο, αγνοείται ως ουσιαστικά ανύπαρκτο) αφού ανέτρεψε την αρχαιοελληνική θεώρηση (= η γνώση ως μέσον οδηγεί στο «καλόν» και «αγαθόν») αναβίωσε στην εποχή μας και οδηγεί τις νέες διαδικασίες… στο πλανητικό περιβάλλον.
Οι κοινωνίες στις νέες συνθήκες πρέπει να δημιουργήσουν φίλτρα προστασίας των αξιών τους και προπαντός να έχουν τις κατάλληλες στάσεις ζωής για τη διατήρηση και ανάδειξη της πολιτισμικής τους ταυτότητας. Η δαιμονοποίηση της παγκοσμιοποίησης δεν ωφελεί… καμιά παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να εξαφανίσει πολιτισμικές ταυτότητες, εκτός αν οι λαοί παύσουν να δημιουργούν. Από την όσμωση των πολιτισμών καμιά πολιτισμική ταυτότητα που έχει περιεχόμενό της την αλήθεια δεν κινδυνεύει.
Οι κοινωνίες του μέλλοντος για να επιβιώσουν πρέπει να είναι «εκπαιδευμένες» και να δομήσουν το όραμα για την παιδεία τους με βάση την ανάλυση της νέας πραγματικότητας και τις δυνατότητες προσέγγισής του. Η γνώση είναι δύναμη που μπορεί να διαχέεται παντού, αλλά δεν ισοκατανέμεται με αποτέλεσμα: τις χώρες που σπεύδουν και την κατακτούν να τις εκτινάσσει στην κορυφή της ανάπτυξης και άρα και της δύναμης, ενώ άλλες να τις καθηλώνει στην υπανάπτυξη με τον διαρκή κίνδυνο να οδηγηθούν τελικά στην υποτέλεια. Η ιστορική μνήμη, η μετατροπή της πληροφορίας σε γνώση και της γνώσης σε σοφία, η γνώση της κοινωνίας, η μεταρρύθμιση της σκέψης που θα τονώνει τη συνολική όραση των πραγμάτων, η αίσθηση ότι είμαστε μέλη μιας κοινότητας, η ικανότητα να κρίνουμε, να αντιστεκόμαστε και να κατανοούμε την πολυπλοκότητα θα οδηγήσουν στο μήνυμα του Ζακ Ντελόρ: «Να μάθουμε να γνωρίζουμε, να μάθουμε να πράττουμε, να μάθουμε να συνυπάρχουμε… να μάθουμε να υπάρχουμε».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (και φυσικά και η πατρίδα μας) πρέπει να χαράξει την πορεία της λαμβάνοντας υπόψη το διαμορφούμενο περιβάλλον, τους ανταγωνιστές της και την Ιστορία της. Οι δύο πρώτες βαθμίδες της εκπαίδευσης έχουν μεγάλη παράδοση στην Ευρώπη και οι απαιτούμενες προσαρμογές στο νέο περιβάλλον είναι δρομολογημένες. Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται, τη χρονική αυτή περίοδο, στην πανεπιστημιακή και τεχνολογική εκπαίδευση και κυρίως στην παραγωγή νέας γνώσης. Η υστέρηση της Ευρώπης έναντι των ανταγωνιστών της ΗΠΑ και Ιαπωνίας, σε βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας οφείλεται: α) στην αποτυχία των Πανεπιστημίων της να εκπαιδεύσουν τους φοιτητές τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν εύκολα να κινηθούν στα μέτωπα της έρευνας, στην επιστήμη και την τεχνολογία, β) στους ελλειμματικούς πόρους, γ) στη χαλαρή συνεργασία ερευνητικών και επιχειρηματικών εταίρων, δ) στην έλλειψη ευκαιριών για τους νέους, ε) στην περιορισμένη χρηματοδότηση της βασικής έρευνας… Η υποβάθμιση των ανθρωπιστικών επιστημών έχει επιφέρει την απώλεια μιας σφαιρικής αντίληψης των πραγμάτων που με τη σειρά της οδήγησε στην απώλεια μιας αντίστοιχης δέσμης αξιών…
Το σύγχρονο Πανεπιστήμιο, ως δημόσιο αγαθό, πρέπει να μεταρρυθμιστεί και να εντάξει τη νέα πραγματικότητα στους προβληματισμούς του χωρίς δογματισμούς και δαιμονοποιήσεις…
Η συνεχής αξιολόγηση των δομών, λειτουργιών και δράσεών του θα το οπλίσουν με το ανάλογο κύρος για πρωταγωνιστικό ρόλο στην οικοδόμηση του πολιτισμού του μέλλοντος και στην τόνωση των πολιτισμικών ταυτοτήτων των κοινωνιών στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον.
