Δρόμοι

ΡΟΥΣΣΟΣ ΒΡΑΝΑΣ

Για τα αίτια…

… των πολέμων, συνήθως ψάχνει κανείς βαθιά. Δεν φτάνει να μένει μονάχα σε αυτά που επικαλέστηκαν και επικαλούνται οι ΗΠΑ σε όλους τους πολέμους που άναψαν από άκρη σε άκρη του πλανήτη την τελευταία δεκαετία: ανθρώπινα δικαιώματα (Γιουγκοσλαβία), πόλεμος κατά των ναρκωτικών (Κολομβία) πόλεμος κατά της τρομοκρατίας (Αφγανιστάν, Ιράκ). Αν μέναμε στα επιχειρήματα που έχουν παρουσιάσει μέχρι τώρα οι Αμερικανοί στον ΟΗΕ κατά του Ιράκ, θα βγάζαμε το συμπέρασμα πως πάνε σε πόλεμο για το αυτί του Τζένκινς.

Ο πόλεμος…

… για το αυτί του Τζένκινς, όπως ονομάστηκε, έγινε τον δέκατο όγδοο αιώνα. Τότε, η Αγγλία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Ισπανίας για το αυτί του Τζένκινς, καπετάνιου βρετανικού εμπορικού πλοίου, που υποτίθεται πως του το έκοψε ένας ναύτης της ισπανικής ακτοφυλακής. Ο Τζένκινς πήρε το κομμένο αυτί του, το έκανε τουρσί και το παρουσίασε μέσα σε ένα βάζο στη Βουλή. Όταν πια τελείωσε ο πόλεμος, κανείς δεν είχε καταλάβει γιατί πραγματικά είχε γίνει.

Τα παιχνίδια…

… με τον πόλεμο κανείς δεν ξέρει πού ακριβώς θα καταλήξουν - ούτε καν οι εμπόλεμοι, μας υπενθυμίζει ο αρθρογράφος Ουίλιαμ Λιντ. Όταν, το καλοκαίρι του 1914, το Βερολίνο αντηχούσε από τις ιαχές «Στο Παρίσι!» και το Παρίσι από τις ιαχές «Στο Βερολίνο!», κανείς τότε δεν μπορούσε να φανταστεί το Σομ, το Βερντέν και τον γερμανικό αποκλεισμό που σκότωσε 750.000 αμάχους από την πείνα. Για τη Βαγδάτη, οι Αμερικανοί λένε πως αρκούν 72 ώρες. Άραγε τι θα συμβεί αν, την ώρα που θα μπαίνουν στην πόλη, ένα βαλιτσάκι με πυρηνικά θα παίρνει φωτιά σε ένα αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης; Ή αν ο Μπίλι θα λέει στον Τζόνι, "Εσένα τρέχει η μύτη σου, Τζόνι;", καθώς ένας γενετικά μεταλλαγμένος ιός θα σκοτώνει χιλιάδες στρατιώτες στην ιρακινή έρημο;

Τα πιο επικίνδυνα…

… παιχνίδια με τον πόλεμο τα έκαναν συντηρητικές κυβερνήσεις. Και αυτές ακριβώς οι κυβερνήσεις ήταν εκείνες που υπέστησαν τη μεγαλύτερη συντριβή στο πιο καταστροφικό από αυτά τα παιχνίδια: τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι τρεις συντηρητικές μοναρχίες που, σε όλο τον δέκατο ένατο αιώνα, φρόντιζαν ώστε το «μικρόβιο» της Γαλλικής Επανάστασης να μη μολύνει την υπόλοιπη ήπειρο, η Ρωσία, η Πρωσία και η Αυστρία, διαλύθηκαν όλες. Εκείνο το καλοκαίρι του 1914, οι μεγάλες συντηρητικές δυνάμεις έπαιξαν με τον πόλεμο για την ηγεμονία του κόσμου. Ύστερα από τέσσερα χρόνια και πολλά εκατομμύρια νεκρούς, ο Κάιζερ βρέθηκε εξόριστος στην Ολλανδία, ο τσάρος εκτελέστηκε στη Ρωσία και η αυστροουγγρική αυτοκρατορία των Αψβούργων δεν υπήρχε πια. Η βρετανική αυτοκρατορία είχε χύσει το αίμα της στις λάσπες της Φλάνδρας και στους δρόμους του Παρισιού δεν έβλεπε κανείς πουθενά νέους. Το μέλλον ανήκε σε ανθρώπους που δεν είχε ξανακούσει κανείς: τον Λένιν, τον Χίτλερ και τον Στάλιν.