ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΡΙΜΙΖΗΣ Άσκοπη η θυσία αστροναυτών

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ

Παρά την τραγωδία του Κολούμπια η εξερεύνηση του Διαστήματος από τη NASA θα συνεχισθεί με αμείωτη αποφασιστικότητα, δηλώνει ο επικεφαλής ερευνητής της NASA δρ Σταμάτης Κριμιζής.

Ο κορυφαίος Έλληνας επιστήμονας κατακρίνει τις περικοπές δαπανών για τη διαστημική έρευνα, οι οποίες οδήγησαν στην απώλεια έμπειρων επιστημόνων με αποτέλεσμα να καθίσταται πιο δύσκολη η αντιμετώπιση των προβλημάτων και να αυξάνεται ο κίνδυνος λαθών, τα οποία, όπως λέει, στην περίπτωση της διαστημικής έρευνας μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες.

Ο 65χρονος διευθυντής Διαστημικών Προγραμμάτων του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, που γεννήθηκε στους Βροντάδες της Χίου, είναι υπεύθυνος για την αποστολή στο Διάστημα μη επανδρωμένων διαστημοπλοίων, μεταξύ αυτών και του γνωστού Βόγιατζερ.

Τι σημαίνει το δυστύχημα αυτό για τη NASA;

Θα εφιστήσει την προσοχή της κυβέρνησης και του Κογκρέσου στο γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία η χρηματοδότηση του διαστημικού προγράμματος δεν έχει αυξηθεί αλλά παραμένει στα επίπεδα της δεκαετίας του '70. Όλα αυτά τα χρόνια η κυβέρνηση προσπαθεί να περικόψει τις δαπάνες με αποτέλεσμα να περιορισθούν εκ των πραγμάτων οι δυνατότητες πρόληψης ατυχημάτων και αντιμετώπισης προβλημάτων. Η υποδομή του προγράμματος έχει παλιώσει. Και, όπως καταλαβαίνετε, το διαστημικό πρόγραμμα δεν έχει την πολυτέλεια να παλιώσει. Ένα «μικρό» λάθος μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφή.

Μετά την 11η Σεπτεμβρίου έχει αυξηθεί ο αμυντικός προϋπολογισμός. Δεν συμβαίνει κάτι ανάλογο και για τη NASA;

Δυστυχώς, αυτό δεν συνέβη. Και είναι παράδοξο διότι ο Πρόεδρος είναι από το Τέξας και το διαστημικό πρόγραμμα εδρεύει στην Πολιτεία του. Απλά υπήρξε μια συμφωνία μεταξύ Πενταγώνου και NASA που επιτρέπει στο Πεντάγωνο τη χρήση κάποιων δεδομένων που συλλέγει η NASA. Μετά την τραγωδία ίσως αναθεωρηθεί ο τρόπος σκέψης σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση της NASA.

Θα υπάρξει καθυστέρηση του διαστημικού προγράμματος ανάλογη με αυτήν που σημειώθηκε μετά την καταστροφή τού Τσάλεντζερ;

Η ψυχολογία αυτής της χώρας είναι να αντιμετωπίζει τραγικά γεγονότα με μια αποφασιστικότητα για μεγαλύτερα βήματα, και αυτό εκφράσθηκε τόσο από τον διευθυντή της NASA όσο και από τον Πρόεδρο Μπους οι οποίοι δήλωσαν ότι θα συνεχίσουμε την έρευνα για την ανακάλυψη του Διαστήματος. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε.

Υπάρχει προβληματισμός στην επιστημονική κοινότητα της NASA;

Το ατύχημα φέρνει και πάλι στην επιφάνεια τη συζήτηση που έχουμε εδώ και δεκαετίες για το επανδρωμένο πρόγραμμα από τη μια, και το ρομποτικό από την άλλη. Η δική μου ειδικότητα είναι στο ρομποτικό. Η επιστημονική κοινότητα είναι διαιρεμένη σε αυτό. Εμείς έχουμε τη γνώμη ότι μπορούμε να επιτύχουμε μεγάλα άλματα με πολύ λιγότερα χρήματα και χωρίς κίνδυνο απώλειας ανθρώπινων ζωών. Και στο δικό μου πρόγραμμα χάσαμε, το περασμένο καλοκαίρι, ένα διαστημόπλοιο που είχαμε στείλει για να συναντήσει τρεις κομήτες. Αυτά συμβαίνουν. Αλλά σημασία έχει να μη θρηνούμε θύματα.

Όσα γίνονται με τα διαστημικά λεωφορεία θα μπορούσαν να γίνουν και διά της ρομποτικής μεθόδου. Δεν είναι απαραίτητη η παρουσία του ανθρώπου. Όλα μπορούν να γίνουν αυτομάτως με ρομπότ.

Εάν αποδειχθεί ότι η καταστροφή οφειλόταν στο πρόβλημα που παρουσιάσθηκε κατά την απογείωση, υπήρχε η τεχνική δυνατότητα να επιδιορθωθεί στο Διάστημα, πριν από την επιστροφή;

Για αυτό το θέμα ο κύβος ερρίφθη πριν από 25 χρόνια, όταν αποφασίσθηκε ότι ήταν δύσκολο να κατασκευασθεί ένα ξεχωριστό τμήμα του διαστημικού λεωφορείου στο οποίο να μπορεί να εισέλθει το πλήρωμα και, αν χρειασθεί, να μπορεί να αποκολληθεί από το υπόλοιπο όχημα για να επιστρέψει στη Γη. Δεν υπήρχε κάψουλα διάσωσης.

Αχίλλειος πτέρνα η προσγείωση

Ποια είναι η γνώμη σας για τα καθαρά τεχνικά αίτια της έκρηξης;

Πρέπει να δούμε πρώτα όλα τα δεδομένα και να τα συσχετίσουμε για να έχουμε πλήρη εικόνα. Υπάρχει βέβαια το πρόβλημα που παρουσιάσθηκε κατά την απογείωση όταν ένα τμήμα της μόνωσης έπεσε στην αριστερή πτέρυγα. Αλλά πρέπει να περιμένουμε τη λεπτομερή και επιστημονική διερεύνηση της υπόθεσης.

Υπάρχει κάποιο δίδαγμα από αυτό που συνέβη;

Μέχρι τώρα η προσγείωση εθεωρείτο ρουτίνα. Αυτή είναι η αχίλλειος πτέρνα. Αυτά που έχουν γίνει επανειλημμένα να θεωρούνται ρουτίνα, με αποτέλεσμα να μην τα προσέχουμε όσο θα έπρεπε. Έως ότου συμβεί κάτι. Και μετά πας πίσω στα δεδομένα και βλέπεις ότι ενδεχομένως κάτι γινόταν, το οποίο ουδείς πρόσεχε. Αυτό, δυστυχώς, συμβαίνει όταν υπάρχει πίεση για μείωση του κόστους και γίνονται περικοπές στον αριθμό των επιστημόνων που διαθέτουν πολύχρονη εμπειρία στα θέματα αυτά. Η μη αντικατάσταση αυτών των ανθρώπων αυξάνει τους κινδύνους.

Όσο για τους αστροναύτες, έχουν την αίσθηση του κινδύνου που αναλαμβάνουν και το κάνουν για τη χώρα τους, για την ανθρωπότητα και για τις προσωπικές αξίες στις οποίες πιστεύουν.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ

Επικεφαλής ερευνητής στη NASA

Ο δρ Σταμάτης Κριμιζής είναι επικεφαλής ερευνητής της NASA για τον σχεδιασμό και κατασκευή πρωτοποριακών διαστημοπλοίων για την εξερεύνηση του πλανητικού μας συστήματος, μεταξύ αυτών τα Voyager-1 και -2, Galileo και Cassini. Έχει εξερευνήσει επτά από τους εννέα πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος και το μοναδικό αστεροειδές. Με την ανάθεση από τη NASA των αποστολών Messenger, New Horizons και Solar Probe για την εξερεύνηση του Ερμή, του Πλούτωνα και του Ηλίου, έχει συμμετάσχει στην εξερεύνηση όλων των σωμάτων του ηλιακού μας συστήματος.

Είναι ταυτόχρονα διευθυντής Διαστημικών Προγραμμάτων στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Ανακάλυψε τη «θεωρία διάχυσης πρωτονίων από ηλιακές εκρήξεις» που φέρει το όνομά του (Krimigis Diffusion Model), ενώ η Διεθνής Αστρονομική Ένωση έδωσε το όνομά του στον αστεροειδή «8323 Krimigis», ο οποίος βρίσκεται σε ελλειπτική τροχιά μεταξύ των πλανητών Άρη και Δία. Έχει τιμηθεί δύο φορές με το χρυσό μετάλλιο της NASA, αλλά και με τον χρυσό Σταυρό του Ταξιάρχη του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας.