Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Βιβλιοδρόμιο :: Κριτική βιβλίου

( με εγκληματική αφέλεια :: 25-01-2003) 

Η Αγκάθα Κρίστι αυτοβιογραφείται

Με εγκληματική αφέλεια

Δούλευε σε φαρμακείο και έμαθε τα δηλητήρια. Αργότερα κατάλαβε ότι ο δολοφόνος πρέπει να είναι προφανής και το βιβλίο στο μέγεθος που θέλει η αγορά. Η Άγκαθα Κρίστι αυτοβιογραφείται στον απόηχο της Βικτωριανής Αγγλίας.

ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ

"Αμφιβάλλω αν υπάρχει στις ημέρες μας αυτό που λέμε πραγματική υπηρέτρια".

Αυτή η αμφιλεγόμενη φράση, που γράφτηκε το 1950 από την Άγκαθα Κρίστι στην αυτοβιογραφία της, τονίζει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν ακόμη και οι καλύτεροι συγγραφείς, όταν πηγαίνουν με το κυρίαρχο ρεύμα ηθών της εποχής τους: να ξεπεραστούν τα έργα τους εξ αυτού του λόγου, παρά τις άλλες αρετές τους.

Βέβαια, η Άγκαθα ανήκε στη γενιά που ζούσε ακόμη στον απόηχο της Βικτωριανής Αγγλίας. "Οι υπηρέτες", εξηγεί, "δεν αποτελούσαν καμία ιδιαίτερη πολυτέλεια ­ δεν τους είχαν μόνο οι πλούσιοι. Η μόνη διαφορά ήταν ότι οι πλούσιοι είχαν περισσότερους. Είχαν μπάτλερ, λακέδες, καμαριέρες, τραπεζοκόμους, βοηθούς κουζίνας κ.ο.κ. Κατεβαίνοντας τα στάδια της ευημερίας, κατέληγες αργά ή γρήγορα στην "κοπέλα"". Το βιβλίο της Άγκαθα Κρίστι "Η αυτοβιογραφία μου" (στα αγγλικά: An Autobiography) κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα από το Λυχνάρι, αυτονόητο εκδοτικό συμπλήρωμα για έναν οίκο που έχει την αποκλειστική διακίνηση των έργων της στην Ελλάδα και έχει κυκλοφορήσει 83 τίτλους της. Δεν είναι μάλιστα έκδοση τσέπης, καθώς το "Λυχνάρι" ξεκίνησε την επανέκδοση όλου του έργου της σε νέα μορφή. Το βιβλίο είναι χορταστικό, παρότι το πλαίσιο στο οποίο κινείται μοιάζει… εγκληματικά αφελές, σε σχέση με το αντίστοιχο σημερινών συγγραφέων που έδωσαν και πολιτική διάσταση στο αστυνομικό μυθιστόρημα.

Η κύρια αξία της "Αυτοβιογραφίας" έγκειται στο γεγονός ότι ο αναγνώστης σχηματίζει σαφή εικόνα μιας βασικής πλευράς της Αγγλίας του '50. Και μάλιστα από έναν άνθρωπο που δείχνει μεν να αποδέχεται πλήρως την τρέχουσα ηθική και το βάρος της παράδοσης, έχει όμως επιπλέον την οξυδέρκεια και την απαιτούμενη αναλυτική ικανότητα, ώστε να περιγράψει διεισδυτικά τον περίγυρο και να απομονώσει κριτικά τις υπερβολές του. Στο παράδειγμα της υπηρέτριας προβάλλει ανάγλυφα, μέσα από τη γραφή της Άγκαθα Κρίστι, ο ιδιαίτερος κόσμος του υπηρετικού προσωπικού, με τις εσωτερικές ιεραρχήσεις του, με την ιδιάζουσα θέση του που αντέστρεφε, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη σχέση αφεντικού προς υπηρέτη και το καθιστούσε τυραννικό κ.ο.κ. Κατά τον ίδιο τρόπο, αντιλαμβάνεται κανείς τις ακριβείς σχέσεις ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, τους γονείς και τα παιδιά, τα παιδιά και τις νταντάδες τους, τους Άγγλους και τους ξένους. Τον πατέρα της, η Άγκαθα Κρίστι τον περιγράφει ως πολύ συμπαθητικό, όχι όμως ιδιαίτερα έξυπνο εισοδηματία, που περνούσε την ώρα του στη Λέσχη Κρίκετ. Η μητέρα της ήταν "αινιγματική, σαγηνευτική αλλά και βαθιά μελαγχολική". Της Άγκαθα τα παιδικά χρόνια ήταν ευτυχισμένα. Το λέει από την πρώτη φράση, το εμπεδώνει και ο αναγνώστης, αφού μόλις στη σελίδα 250 μάς λέει πότε αποφάσισε να γράψει αστυνομικό μυθιστόρημα. Δούλευε σε φαρμακείο τότε και είχε μάθει πώς παρασκευάζονται τα δηλητήρια. Ο Πουαρό είναι Βέλγος επειδή στο Τόρκι όπου μεγάλωσε, υπήρχαν Βέλγοι πρόσφυγες. Και όσο για τους φόνους, έπρεπε να μην είναι πολύ ασυνήθιστοι και με πολύ ασυνήθιστο κίνητρο. "Το όλο νόημα μιας καλής αστυνομικής ιστορίας", λέει, "είναι ότι ο δολοφόνος είναι κάποιος προφανής που, για κάποιον λόγο, αρχίζεις να σκέφτεσαι ότι δεν μπορεί να το έχει κάνει αυτός. Αν και, φυσικά, όντως το έχει κάνει".

Ούτως ή άλλως, η συνταγή της "έπιασε". Περιλαμβάνει, μάλιστα, μία ακόμη οδηγία: "Ο μελλοντικός συγγραφέας πρέπει να λάβει υπόψη του την αγορά για το εμπόρευμά του. Δεν έχει νόημα ένα μυθιστόρημα 30.000 λέξεων. Αν θέλεις να το πουλήσεις καλά, πρέπει να του δώσεις την εμφάνιση και το μέγεθος που ζητιέται. Αν ήσουν ξυλουργός, τι νόημα θα είχε να φτιάξεις μία καρέκλα με άβολο κάθισμα;".