Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική βιβλίου

( ας μιλήσουμε (και) για ποίηση :: 03-03-2003) 

«ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ»

Ας μιλήσουμε (και) για ποίηση

Πολλά αξιόλογα λογοτεχνικά περιοδικά, όπως η «Νέα Εστία», δημοσιεύουν νεώτερη ελληνική ποίηση, για την οποία μιλάμε και γράφουμε ελάχιστα. Αλλά αν δεν την γνωρίσουμε, πώς θα αποφανθούμε αν υπάρχουν σήμερα καλά ποιητικά έργα;

ΚΩΣΤΑΣ ΡΕΣΒΑΝΗΣ

Η συνηθισμένη παρουσίαση εντύπων εξαντλείται συνήθως στην αναφορά των πολυσέλιδων βασικών θεμάτων τους, που άλλοτε ονομάζονται «αφιερώματα» και άλλοτε αποτελούν εκτενείς θεωρητικές προσεγγίσεις. Ωστόσο, πολλά αξιόλογα λογοτεχνικά περιοδικά, όπως η «Νέα Εστία», δημοσιεύουν λ.χ. και επιλεγμένη ποίηση, ελληνική και μεταφρασμένη, και έχω την αίσθηση ότι μιλάμε και γράφουμε ελάχιστα, κυρίως, για την πρώτη. Η στήλη, βεβαίως, δεν κάνει κριτική. Απλώς παρουσιάζει, δηλαδή γνωστοποιεί, πιστεύοντας ότι και η άγνοια έχει συμβάλει σε απόψεις περί ελλείμματος καλής νεώτερης ελληνικής ποίησης.

Σε αυτό το τεύχος η Ν.Ε. παρουσιάζει ποιήματα τριών Ελλήνων (Γιάννης Πιπίνης, Έλενα Πατρικίου, Γιώργος Λίλλης) και μεταφράσεις ποιημάτων του Μαλλαρμέ και του Κουαζίμοντο.

- Ο Γιάννης Πιπίνης γεννήθηκε το 1939 στον Κόρφο Κορινθίας. Τελευταία ποιητική συλλογή του: «Αναγραμματισμοί» (Νεφέλη, 1991). Δημοσιεύει εδώ επτά ποιήματα. Ένα από αυτά η «Οριακή μετάβαση»:

«Είμαι /στην τελευταία /ευθεία γραμμή. / Πέρα από την οποία/ άλλες ευθείες γραμμές/ δεν υπάρχουν/ παρά μονάχα/ τεθλασμένες γραμμές/ και καμπύλες. / Συγκεντρώνω/ όλες τις δυνάμεις μου. / Στην άλλη όχθη/ μ' αυτές να περάσω. / Κάθε τεθλασμένη/ ή καμπύλη γραμμή/ που θα συναντήσω/ να την ισιώσω/ μέσα μου. / Κι ας φαίνεται/ απέξω/ ότι κι εγώ/ όπως τόσοι και τόσοι άλλοι/ πάνω σε τεθλασμένες/ και καμπύλες γραμμές/ βαδίζω».

- Η Έλενα Πατρικίου γεννήθηκε το 1962 στην Αθήνα. Από τις Εκδόσεις Γνώση κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή της «Μυήσεις». Απόσπασμα από το ποίημα που δημοσιεύει το περιοδικό:

«Στην γιορτή της Παναγίας/ ο έρωτας είναι μανία και ταραχή. / Μελτέμια.

Ούτε δάκρυα ούτε μελαγχολία. / Νηφάλιος ο πόθος δεν έχει τύψεις. / Μεθυσμένο το πάθος δεν γνωρίζει από θλίψη.

Πάνω στην αγωνία της άνοιξης/ φουντώνει ο κισσός και προσφέρει/ μετάληψη.

Στην μέση της γης/ ο πάσχων θεός ευλαβείται/ το σώμα».

- Ο Γιώργος Λίλλης γεννήθηκε το 1974 στο Μπίλεφελντ της Γερμανίας. Τελευταία ποιητική συλλογή του: «Η χώρα των κοιμωμένων υδάτων» (Μανδραγόρας 2001). Ένα από τα ποιήματα που δημοσιεύονται το «Επιβάτες τρένων»:

«Πρόσωπα κολλημένα στα τζάμια/ κοιτώντας αδιάφορα…../………… / εκείνο το παιδάκι που με μια μεγάλη φτέρη/ σκεπάζει το σκοτωμένο άλογο· / την ανοιχτή του κοιλιά να μην βλέπουν/ άγνωστοι ταξιδιώτες».

Από τις μεταφράσεις: Ο Κώστας Κουτσουρέλης αποδίδει το ποίημα του Στέφανου Μαλλαρμέ (1842-1898) «Αύρα θαλασσινή» και ο Νίκος Αλιφέρης μεταφράζει δύο ποιήματα του Σαλβατόρε Κουαζίμοντο (1901-1968): «Βαρβάρα Αλεξάντροβα» και «Γύρω μου άνθη και τη νύχτα προσκαλώ τις λεύκες».

Και κάτι διαφορετικό: Διαβάστε το κείμενο του Σταύρου Ζουμπουλάκη για τη μεγάλη λαϊκή τραγουδίστρια Πόλυ Πάνου και για το τελευταίο της CD.

«ΜΟΥΣΙΚΟΛΟΓΙΑ»

Αναφορά στον Γιώργο Σισιλιάνο

Στον καταξιωμένο συνθέτη Γιώργο Σισιλιάνο, είναι αφιερωμένο το πρώτο θέμα αυτής της περιοδικής έκδοσης για τη μουσική θεωρία και πράξη που εκδίδει ο Εξάντας και διευθύνει η Όλυ Φράγκου - Ψυχοπαίδη. Η Μαρία Ευστρατιάδη, συγκεκριμένα, δημοσιεύει απόσπασμα της διπλωματικής εργασίας της με τίτλο «Διερευνήσεις στα έργα για πιάνο του Έλληνα συνθέτη Γιώργου Σισιλιάνου» που κατατέθηκε στην Ανωτάτη Κρατική Σχολή του Αννόβερου για Μουσική και Θέατρο. Στο περιοδικό δημοσιεύεται «απόπειρα παρουσίασης» των Etudes Comfositionnelles του Σισιλιάνου και στο εισαγωγικό σημείωμα σημειώνεται: «Πρώτα - πρώτα διευκρίνιση για τη σημασία της λέξης Etude (Σπουδή). Εδώ δεν πρόκειται για κομμάτια που αποσκοπούν στη δεξιοτεχνική τελειοποίηση του εκτελεστή (προϋποθέτουν όμως ειδική δεξιοτεχνία). Πρόκειται για σπουδές - ασκήσεις σύνθεσης, όπως τα σκίτσα ζωγράφων ή γλυπτών, που συνιστούν απόψεις του συνθέτη για βασικά θέματα της μουσικής σύνθεσης».

Η συγγραφέας της μελέτης σημειώνει ότι θα ασχοληθεί με το έργο στην πρώτη του μορφή, δηλαδή για σόλο πιάνο κι όχι με τη δεύτερη επεξεργασία του, για πιάνο και ορχήστρα.

«Πάντως», γράφει, «όποια και αν είναι η αρχική ιδέα και η λειτουργία αυτού του έργου, παραμένει γεγονός ότι έχει να κάνει κανείς μ' ένα γοητευτικό έργο για σόλο πιάνο, όπου οι ηχητικές δυνατότητες του οργάνου συνδυάζονται αρμονικά, εξελίσσονται και διαπλατύνονται σε βάθος. Αυτή η αξιοσημείωτη αίσθηση διανύει όλο το έργο σαν ένα κόκκινο νήμα…».

Όσοι ασχολούνται με τη θεωρία της σύγχρονης μουσικής, ασφαλώς θα διαβάσουν με ενδιαφέρον το κείμενο του σημαντικού Αυστριακού θεωρητικού, συνθέτη και μουσικολόγου Egon Wellesz, για τις ρίζες του δωδεκάφθογγου συστήματος του Schonberg. Αδημοσίευτο ώς τώρα αυτό το κείμενο, που παραχώρησε στο περιοδικό ο Μάρκος Δραγούμης, στον οποίο το είχε εμπιστευθεί ο δάσκαλός του Wellesz.

«ΓΑΙΟΡΑΜΑ»

Ο Κολόμβος των αντιθέσεων

Ποιος ήταν στ' αλήθεια ο μεγάλος θαλασσοπόρος Χριστόφορος Κολόμβος; Πούθε κρατούσε η σκούφια του; Τι χαρακτήρα είχε; Συμπονετικός ή απάνθρωπος; Ανεξάρτητος ή υποτελής στην εξουσία; Ο ιστορικός ερευνητής Eugene Lyon ερεύνησε πάμπολλα αρχεία σε διάφορες χώρες και δημοσιεύει ένα τεκμηριωμένο και απολαυστικό κείμενο για τον «Ναύαρχο των Ωκεανών». Ο Κολόμβος γεννήθηκε, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερευνών του Lyon, στη Γένοβα το 1451 και πέθανε στην Ισπανία το 1506. Το συμπέρασμα του ερευνητή για την προσωπικότητα του Κολόμβου:

«Ένας άνθρωπος γεμάτος αντιθέσεις που κατάφερε να καταλύσει τα σύνορα του χρόνου.

Αυτός ο τόσο ιδιότυπος ναυτικός ήταν στην ουσία ένας εμπειρικός μύστης, που μέσα του αντιπάλευαν το κοσμικό με το πνευματικό. Ένας πληβείος που ανήλθε στην τάξη των ευγενών, περιφρονούσε μέσα του τη μοναρχική εξουσία ενώ ταυτόχρονα επιζητούσε με πάθος τα προνόμιά της. Αν και είχε ανεπαρκή εκπαίδευση, έτρεφε βαθύ θαυμασμό για τη μάθηση (…).

Καθώς επιδίωκε την πραγμάτωση ενός οράματος, ασυναίσθητα υλοποιούσε ένα άλλο: την εξάπλωση της Ευρώπης σ' έναν μέχρι τότε απομονωμένο αλλά από εδώ και στο εξής ευρύτερο κόσμο».

Το «Γαιόραμα», βεβαίως, έχει και πάρα πολλά άλλα ελκυστικά θέματα.

«HIGHLIGHTS»

Οι χώρες του Βορρά

Εξαιρετικό το τελευταίο τεύχος του διμηνιαίου πολιτιστικού περιοδικού, με καλογραμμένα θέματα από όλους τους τομείς Γραμμάτων και Τεχνών, άψογη εκτύπωση και ευφάνταστη σελιδοποίηση. Το αφιέρωμα στις - σκανδιναβικές - χώρες του Βορρά, είναι υπόδειγμα πολιτιστικού αφιερώματος, αφήνοντας κατά πολύ πίσω ανάλογα «αφιερώματα» - τουριστικούς οδηγούς, πασπαλισμένους με ολίγο πολιτισμό. Διαβάστε π.χ. το κείμενο για τον Δανό γλωσσολόγο, μουσικολόγο και μεγάλο ελληνιστή Carsten Hoeg (1896-1961), για τον πρώτο επιστήμονα που μελέτησε τους Σαρακατσάνους! Έγραφε - στα ελληνικά - και στον Βενέζη ο Hoeg: «Τα βουνά της Ελλάδας είναι μάλλον μελαγχολικά και είναι γεμάτα από ρομαντική τραγικότητα. Τα χρώματα είναι ολοφώτεινα, γιατί ο αέρας έχει τόση καθαρότητα, θαύμα ασύλληπτο για τους ανθρώπους του Βορρά…».

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ

* «Νέα Εστία»: Ευριπίδου 84, Αθήνα - 10553, τηλ. 210-3213.030.

* «Μουσικολογία»: Διδότου 57, Αθήνα - 10681, τηλ. 210-3822.064.

* «Γαιόραμα»: Φειδίου 4, Αθήνα - 10678, τηλ. 210-3891.775.

* «Highlights»: Βριλησσού 57, Πολύγωνο - 11476, τηλ. 210-6470.980.