Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Βιβλιοδρόμιο :: Κριτική βιβλίου

( φριτς λανγκ - καταραμένες μορφές στοίχειωναν την καρδιά του :: 01-03-2003) 

Φριτς Λανγκ Καταραμένες μορφές στοίχειωναν την καρδιά του

ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Ο ΦΡΙΤΣ ΛΑΝΓΚ, ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ, «ΧΩΡΕΣΕ» ΣΕ ΜΙΑ ΑΚΡΩΣ ΕΠΙΜΕΛΗΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΓΙΟΣ

Ένας δημιουργός, που και οι 44 ταινίες του ήταν από αριστουργήματα μέχρι πολύ καλές. Ένας δημιουργός που τα έργα του κινήθηκαν στην άκρη του χρόνου και της σύμβασης. Ένας πρωτοπόρος δημιουργός που οι πειραματισμοί του παραμένουν μοντέρνοι και αξεπέραστοι μέχρι σήμερα - 80 χρόνια από τότε! Αυτός εν ολίγοις ήταν ο Φριτς Λανγκ!

«Μια ομάδα νέων, που υπηρετούσαν τις τέχνες (ανάμεσά τους κι εγώ), έκαναν την τραγωδία φετίχ, εκφράζοντας ανοιχτά την εξέγερσή τους στις παλιές απαντήσεις και τις φθαρμένες μορφές. Περνώντας από την αφελή γλυκύτητα και το φέγγος του 19ου αιώνα, στο αντίθετο άκρο: Το σκοτεινό δόγμα της απαισιοδοξίας για την απαισιοδοξία», είχε πει ο Φριτς Λανγκ το 1948 και αυτό, σίγουρα, εκφράζει απόλυτα το έργο του - από τον «Δόκτορα Μαμπούζε» του '22 και την «Μητρόπολη» του '26, μέχρι τον «Τάφο του Ινδού» του '59 και τον «Δολοφόνο με τα 1.000 μάτια» του '60, την τελευταία του ταινία.

Ο Λανγκ γεννήθηκε στη Βιέννη το 1890 και πέθανε στο Λος Άντζελες στις 2 Αυγούστου του 1976. Σπούδασε αρχιτεκτονική και ασχολήθηκε με το σχέδιο και τη ζωγραφική, ενώ το πρώτο του σενάριο - «Ο τάφος του Ινδού» - το έγραψε τραυματίας στη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όπου συμμετείχε. Με τα πρώτα έργα του ολοκληρώνεται το περίφημο κίνημα του «γερμανικού εξπρεσιονισμού» - στυλιζαρισμένες ερμηνείες και σκηνικά, εκφραστικοί φωτισμοί κ.ά.

«Μ»: Το αθώο θύμα και η σκιά του δολοφόνου

Με την άνοδο των Ναζί στη Γερμανία, ο Λανγκ κατέφυγε στην Αμερική - 1935 - ξεκινώντας μια δεύτερη σκηνοθετική καριέρα και είναι ο βασικός διαμορφωτής της αισθητικής και θεματολογίας των φιλμ νουάρ. Μα το γνωστό «Κανείς προφήτης στο καιρό του», ισχύει απόλυτα για τον Φριτς Λανγκ… Αν και υπήρξε ο πιο ολοκληρωμένος Ευρωπαίος σκηνοθέτης που εργάστηκε στο Χόλιγουντ, δεν γνώρισε μεγάλη επιτυχία και ώς το τέλος της καριέρας του σκηνοθετούσε ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού! Μόνο το '46 κέρδισε το Ειδικό Βραβείο στο Φεστιβάλ Βενετίας - «Και οι δήμιοι πεθαίνουν» - που υπήρξε και η μοναδική τιμητική διάκριση που πήρε στη διάρκεια της ζωής του!

Στην ελληνική έκδοση υπάρχουν κείμενα του ίδιου του δημιουργού και συνεντεύξεις που φωτίζουν το πρόσωπό του, τις πηγές της έμπνευσής του και την οπτική του πάνω στον πολιτισμό, τον κινηματογράφο, τη σκηνοθεσία, την ηθοποιία. Παράλληλα, γίνονται προσεγγίσεις και μελέτες πάνω στο έργο του από εκλεκτούς ξένους και Έλληνες μελετητές, θεωρητικούς, διάσημους σκηνοθέτες όπως οι: Φρανσουά Τριφό, Ζαν Λικ Γκοντάρ, Ζακ Ριβέτ, Λότε Ισνερ, Πίτερ Μπογκντάνοβιτς, Πάολο Μπερτέτο, Μισέλ Σιόν, αλλά και οι: Μιχάλης Δημόπουλος, Νίκος Σαββάτης, Ειρήνη Στάθη, Θεόδωρος Σούμας, Νίκος Κολοβός, Τάσος Γουδέλης, Μπάμπης Ακτσόγλου, Αλέξης Ν. Δερμετζόγλου, Ηλίας Κανέλης κ.ά.

Πέρα από το πλούσιο και σπάνιο φωτογραφικό υλικό, στο βιβλίο υπάρχει αναλυτική βιογραφία και φιλμογραφία του Φριτς Λανγκ (ακόμα και για τις ταινίες όπου είχε εργαστεί με την ιδιότητα του σεναριογράφου, του ηθοποιού ), ζενερίκ, συνόψεις, κριτικές όλων των ταινιών του, αλλά και τα σχέδιά του που δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει ποτέ. Ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον τμήμα του βιβλίου τιτλοφορείται «Ντοκουμέντα» και περιέχει μαρτυρίες συνεργατών του Λανγκ, συνεντεύξεις από συναδέλφους του και ντοκουμέντα που ρίχνουν φως σε κρυφές εκφάνσεις της προσωπικής και καλλιτεχνικής του ζωής.

Ο Bernhard Goetzke στον «Θλιμένο Θάνατο» - Ο Φριντ Λανγκ στα πλατώ της «Νέμεσης» Με τις ταινίες του Φριτς Λανγκ έχουμε τον απόλυτο θρίαμβο της σκηνοθεσίας. Αυτός ο συμβολιστής και «εξωγήινος» δημιουργός που ονειρευόταν διαρκώς την εφαρμογή της δικαιοσύνης και της ανωτέρας ισότητας στην ανθρωπότητα, κατάφερε να κάνει πράξη την ουτοπία του, μέσα από τα έργα του. Η δικαιοσύνη βρίσκεται στον επίκεντρο του έργου του Φριτς Λάνγκ. Τα διλήμματα «είναι δίκιο ή άδικο», «είμαστε αθώοι ή ένοχοι» είναι η κινητήρια δύναμή του, το αποτύπωμα της αγωνίας του γιατί εδώ η δικαιοσύνη συνδέεται με την ίδια την ύπαρξη. Και επειδή ήξερε πόσο αδύναμο ον είναι ο άνθρωπος, κατάφερε με τις ταινίες του να βουτήξει τις συνειδήσεις μας στην «κόλαση». Ο φιλμικός κόσμος του Φριτς Λανγκ είναι σκιώδης και νυχτερινός, δυσοίωνος και στοιχειωμένος, γεμάτος κακά προαισθήματα και βία, άγχος και θάνατο. Τα δάκρυα τα οποία προκαλούν στον θεατή οι καταραμένες μορφές που τον ενοικούν (το ζευγάρι στο «Ζεις μονάχα μία φορά», η πόρνη στο «Ανθρωποκυνηγητό», ο καλλιτέχνης στη «Σκύλα», η φιλενάδα του γκάνγκστερ στη «Μεγάλη κάψα») γεννιούνται από τα βάθη της προσωπικότητάς του και όπως είχε πει ο ίδιος «κατέχουν ολόκληρη την καρδιά μου»! ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΝ:

* «Το άτομο που κάνει μόνο του έναν αγώνα εναντίον ενός σύμπαντος ημι-εχθρικού, ημι-αδιάφορου, αυτό ήταν το αγαπημένο θέμα του Λανγκ» Φρανσουά Τριφό

* «Λίγοι μπορούν να συναγωνιστούν τον Λανγκ ως προς τους εφιάλτες που δημιουργεί ο κόσμος των ταινιών του» Πίτερ Μπογκντάνοβιτς

* «Είχε απίστευτο χιούμορ, με μεγάλες δόσεις αυτοσαρκασμού. Ήταν ένας άνθρωπος με μεγάλη καρδιά, που εξέπεμπε τρυφερότητα και συναίσθημα. Ήταν τα πάντα, εκτός από κυνικός» Μισέλ Πικολί

* «Στυλοβάτης του γερμανικού εξπρεσιονισμού και αργότερα μεγάλος κλασικιστής που πίστευε ότι "πρέπει να συγκρουστείς με το πεπρωμένο και να προσπαθήσεις να το αλλάξεις"» Νίκος Σαββάτης