Όλα παίρνουν εκδίκηση

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΣΕΪΣ ΝΟΟΤΕΜΠΟΟΜ ΑΡΠΑΖΕΙ ΜΙΑ ΚΑΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΕΙΧΝΕΙ ΟΛΑ ΚΑΘΑΡΑ ΚΑΙ ΜΕ ΧΙΟΥΜΟΡ: ΤΗΝ ΨΕΥΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ, ΤΑ ΑΛΗΘΙΝΑ ΔΡΑΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΑΠΟΥΣΑ ΖΩΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΟΝΤΑ ΧΡΟΝΟ

ΜΑΝΩΛΗΣ ΠΙΜΠΛΗΣ

"Τι δουλειά έχεις εσύ στη Γερμανία;", ρωτούσαν τον Άρτουρ Ντάνε οι φίλοι του. Οι Ολλανδοί έχουν σίγουρα δουλειά στη Γερμανία. Αλλά ο ήρωας του "Σαββάτου των ψυχών" ενδιαφέρεται για όλες τις ουλές. Όχι μόνο για τις παλιές, τις ναζιστικές. Ενδιαφέρεται για το βίαιο χώρισμα του Βερολίνου - "είναι μια πόλη που έπαθε κάποτε εγκεφαλικό", λέει. Και ενδιαφέρεται για τη δική του προσωπική ουλή, καθώς έχασε σε αεροπορικό δυστύχημα γυναίκα και παιδί. Τους άφησε στην αίθουσα αναχωρήσεων και δεν τους ξανάδε.

Χιούμορ

Το μυθιστόρημα δεν είναι πένθιμο. Τους νεκρούς μας τους έχουμε από καιρό θρηνήσει. Εκείνοι που απασχολούν τον σπουδαίο Ολλανδό συγγραφέα Σέις Νόοτεμποομ είναι οι ζωντανοί που, δυστυχώς, μοιάζουν με νεκρούς. Γι' αυτό και τους αντιμετωπίζει με διαβρωτικό χιούμορ. Του ήρωά του δεν του αρέσει "να είναι ντυμένος σαν διαφήμιση", δεν του αρέσει να κάνει τζόγκινγκ σαν αυτές τις "απρεπείς μορφές δημόσιου πόνου, τους Χριστούς που τρέχουν στον Γολγοθά". Αντίθετα, του αρέσουν οι περίπατοι στο Βερολίνο και τη Μαδρίτη, όπου κυρίως εκτυλίσσεται η δράση.

Ο 70χρονος Ολλανδός συγγραφέας Σέις Νόοτεμποομ Στο "Σάββατο των ψυχών" η πλοκή, πάντως, παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Υπάρχει μόνο στον βαθμό που είναι αναγκαίος για να αναπτυχθούν τα συναισθήματα και η σκέψη. Ο Άρτουρ Ντάνε είναι ένας ταλαντούχος κινηματογραφιστής, με πολλά αναγνωρισμένα παρεμβατικά ντοκιμαντέρ στο ενεργητικό του. Λίγο όμως από ιδεολογία, λίγο εξαιτίας του προσωπικού του δράματος, έχει αποφασίσει να δουλεύει μόνο όταν του τελειώνουν τα λεφτά.

Πού και πού κάνει μια δουλειά για τηλεοπτικά κανάλια, ολλανδικά ή γερμανικά. Είναι στην πλευρά εκείνων που έχουν ελεύθερο χρόνο, είναι ένας παρατηρητής, έχει άντρες φίλους διανοούμενους με τους οποίους διασκεδάζει, συνομιλεί και πίνει, αν και ο καλύτερος φίλος του είναι γυναίκα. Κάποτε ξαναμπλέκει σε μια ερωτική ιστορία με μια φοιτήτρια που κάνει διδακτορικό στη Μεσαιωνική Ιστορία της Ισπανίας. Είναι κι αυτή μια γυναίκα με ουλές, δεν μας λέει κανείς ποιες, δεν έχει σημασία. Εκείνη δεν θέλει να κάνει παιδί, ωστόσο μένει έγκυος, δεν του το λέει και κάνει έκτρωση. Εκείνος είναι άθεος, δεν πιστεύει ότι η έκτρωση είναι φόνος, ωστόσο δεν αποφεύγει την εσωτερική αναστάτωση. Είναι κι αυτό μια μικρή απώλεια και, παρά τα φαινόμενα, η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ως φάρσα. "Όλα αργά ή γρήγορα παίρνουν εκδίκηση, και τίποτε απ' αυτά δεν γίνεται ποτέ κωμικό, ούτε τη δεύτερη ή την τρίτη φορά. Κάθε λογαριασμός υποβάλλεται πάντα εκ νέου".

Συμπλέγματα

Πολλά είναι τα επιμέρους ενδιαφέροντα σημεία. Οι σχέσεις Ολλανδών - Γερμανών, οι άστεγοι, οι τρομοκράτες, το ευρώ, όλα υπό το πρίσμα του κινηματογραφιστή που απομονώνει εικόνες και τις σχολιάζει απολαυστικά και καυστικά. Επίσης τα συμπλέγματα των Γερμανών που, στην τηλεόραση, "ενδιαφέρονται μόνο για ναρκωτικά και για να μάθουν γιατί τους μισούν ακόμα", τα συμπλέγματα των Γάλλων καθώς η Πλας ντε λα Κονκόρντ "δίνει την αίσθηση του κέντρου του κόσμου, ενώ δεν είναι πια".

Τη σημαντική ολλανδόφωνη φουρνιά του Ούγκο Κλάους, του Χάρι Μούλις και του Σέις Νόοτεμποομ μάς τη γνώρισε στην Ελλάδα ο "Καστανιώτης". Ο 70χρονος Νόοτεμποομ, που έχει πάρει Αριστείο Ευρωπαϊκού Μυθιστορήματος για την "Ακόλουθη Ιστορία", φαίνεται να έχει και αυτός εμπιστοσύνη στην αξιοσύνη της πατρίδας του: "Αν εξαιρέσουμε τις ντομάτες, δεν τα καταφέρνουμε και τόσο άσχημα", λέει ο ήρωάς του.

ΠΟΛΤΟΣ ΑΠΟ ΚΑΝΑΛΙΑ

Στην τηλεόραση, ο Νόοτεμποομ δεν χαρίζεται. "Εδώ κατασκευαζόταν ο βόρβορος που κατέκλυζε το βασίλειο σαν γλοιώδης πολτός από κανάλια όπου η εθνική απομίμηση αναμειγνυόταν με τη λάσπη του μεγάλου υπερατλαντικού παραδείγματος". Οι άνθρωποι πίσω από τα κομπιούτερ "χώνουν ενημερωτικό υλικό για τις εκπομπές επικαιρότητας στα χέρια των μεγαλοφυϊών μας όταν χρειάζεται να μιλήσουν για κάτι για το οποίο δεν έχουν ιδέα, δηλαδή περίπου για τα πάντα". Και τις θεματικές επιλογές κάνει συντάκτης που ανήκει "στον γνωστό ακαταμάχητο συνδυασμό μαρξισμού και καθολικισμού".