Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική κινηματογράφου

( η κόλαση χορεύει σάμπα :: 31-01-2003) 

Η κόλαση χορεύει σάμπα

Θεέ μου, πώς το αντέχουν! Το "Cidade de Deus" προαναγγέλλει την Αποκάλυψη του Ιωάννου. Η Γη ανοίγει και τα μαύρα χαμίνια του Τρίτου Κόσμου ορμάνε και διασχίζουν τις φλόγες της επίγειας κόλασης

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΑΝΙΚΑΣ

Ακόμα να συνέλθω. Και σας βεβαιώ. Ουδείς με ελάχιστη κοινωνική ευαισθησία θα συνέλθει. Στοιχειώνει τους εφιάλτες μας και τις τύψεις μας. Δεν είναι ταινία, το πυρ το εξώτερον είναι. Και μετά την έξοδο απ' αυτή την κατακλυσμιαία πυροβασία στην "Πόλη του Θεού", δύο σκέψεις με δύο υπογραμμισμένα θαυμαστικά κατακλύζουν τα σωθικά μας. Το πρώτο, πως αν τα παιδιά του μισού πλανήτη είναι προορισμένα να γρασάρουν την αλεστική μηχανή των προνομιούχων και αν γεννιώνται για να καταλήγουν πρώτη ύλη στο βούτυρο και το ψωμί μας, ε, τότε να με συγχωρείτε αλλά Θεός δεν υπάρχει. Και το δεύτερο, πως έπειτα απ' αυτήν τη θυελλώδη και κολασμένη εμπειρία, όλες σχεδόν οι ταινίες με εφηβικές συμμορίες, περιθώριο και πυρακτωμένο πεζοδρόμιο, είναι απλώς οδοντόκρεμες. Δεν έχετε δει τίποτα ακόμα!

Κάθε στιγμή του σεναρίου είναι καυτή σαν την αλήθεια. Και η αλήθεια αυτή συμβαίνει μόλις δύο βήματα από το Ρίο, από το καρναβάλι και από το ξέφρενο γλέντι της εξωτικής Βραζιλίας. Σ' ένα γκέτο που τα στοιβαγμένα και ανθρώπινα σκουπίδια, χλευαστικά το ονόμασαν Cidade de Deus (Πόλη του Θεού), συντελείται μία από τις πιο σπαρακτικές ανθρωποφαγίες στην ιστορία του πολιτισμού μας. Τα Άγια Θεοφάγια. Νήπια, μεταξύ 8 με 12 ετών, οπλισμένα σαν αστακοί και βαποράκια της μαφίας, σνιφάρουν, κλέβουν, αρπάζουν, σκοτώνουν και αλληλοεξοντώνονται. Το όπλο - πάσης φύσεως και είδους, από περίστροφο μέχρι μπαζούκας - είναι το τσιγάρο τους. Το φαΐ τους είναι η κοκαΐνη και ο αέρας που αναπνέουν είναι το μίσος. Γεννημένοι χωρίς ίχνος ορίζοντα ζωής και ελπίδας.

Μεγαλωμένοι μέσα στην απόλυτη φτώχεια και πλασμένοι να σκοτώνουν για να εκτονωθούν. Ο Όλιβερ Στόουν θα έβαζε τίτλο "Natural born rebels". Όμως το σύστημα έχει τα μέσα και το know how για να τους εκτρέψει. Έτσι, οι μικροί μαύροι Άγγελοι, από γεννημένοι επαναστάτες μετατρέπονται σε πορωμένους φονιάδες.

"Η πόλη του Θεού". Μαύροι άγγελοι του Ρίο αγκαλιά με τον θάνατο

Αποκομμένοι από τον έξω κόσμο, γκετοποιημένοι και πλήρως απομονωμένοι, στρέφουν την κάννη προς τον εαυτό τους και αντί να εκτελέσουν τον κοινό εχθρό αυτοπυροβολούνται διαρκώς. Οι μπάτσοι βλέπουν, παρατηρούν και τσεπώνουν μαύρο χρήμα ως αμοιβή για την προστασία και την ασυλία. Άσ' τους να αλληλοσκοτώνονται. Όσο λιγότεροι τόσο το καλύτερο. Μπροστά σ' αυτό το μακελειό, η κόλαση είναι… παράδεισος.

Δεν ήξερα τον Φερνάντο Μεϊρέγιες. Κανείς μας δεν τον ήξερε. Ακόμα και το μέγεθος της περισκελίδας του Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ έχουμε απομνημονεύσει, αλλά αγνοούμε το ταλέντο, την παιδεία και τα επιτεύγματα μερικών κινηματογραφιστών, που με το έργο τους τιμούν την προμηθεϊκή φλόγα. Καταντήσαμε χάνοι και παπαγάλοι του show business. Ενός μηχανισμού που έχει κατασκευαστεί για να αλέθει πορτοφόλια, βλέμματα και εικόνες. Να ντρεπόμαστε.

Να ντρεπόμαστε γιατί μέχρι σήμερα αγνοούσαμε έναν από τους μεγαλύτερους χορευτές των κινούμενων εικόνων. Αλήθεια σας λέω. Η μηχανή του χορεύει σάμπα.

Επί δύο ώρες κολλημένη στη μαύρη επιδερμίδα, στον ξέφρενο ρυθμό της καρδιάς των Λος Ολβιντάντος και στο λαχανητό της ανάσας τους. Οι φωτοσκιάσεις στήνουν κρυφτούλι με τον ιδρώτα και οι γωνίες λήψης φλερτάρουν σαρκικά με τα κύτταρα της πρωτογενούς, κοινωνικής βίας. Πανέξυπνος και πανούργος ο Βραζιλιάνος σκηνοθέτης. Συγχρονίζει το υλικό του με την περιρρέουσα αναρχία. Περίπου όλα χύμα. Έτσι όμως και ξύσεις ελάχιστα την επιφάνεια, μένεις ενεός από την απίστευτη οργάνωση και την εξίσου απίστευτη μαεστρία. Σαν γνήσιος και άριστος ντριμπλαδόρος και σκόρερ επιπέδου Πελέ, αλλάζει τις τεχνικές του, ελίσσεται σαν αίλουρος και ανάλογα με τον αντίπαλο, σκαρώνει μια νέα έφοδο με προορισμό τα δίκτυα. Αποκαλύπτομαι. Μπροστά στην τεχνική του αρτιότητα, στη σαρωτική του επέλαση και τη μετωπική σύγκρουση με την επίγεια κόλαση "Οι συμμορίες της Νέας Υόρκης" φαντάζουν σαν Μίκι Μάους. Με λίγα λόγια, όποιος χάσει αυτή την ταινία, έχει μείνει έξω από το φετινό παιχνίδι. "Ο άνθρωπος χωρίς παρελθόν" και "Η Πόλη του Θεού" είναι οι δύο μοναδικοί ένοικοι του φετινού ρετιρέ!

Ο Άγγλος ασθενής

Τίμιο, σοβαρό και παλαιών αρχών. Ο Αυστραλός Φίλιπ Νόις εγκαταλείπει τα "Παιχνίδια ολέθρου" του Χόλιγουντ και επιστρέφει στην ακαδημία των σταθερών αξιών. Παρέα με τον Γκράχαμ Γκριν και τον "Ήσυχο Αμερικανό" (The Quiet American).

Το ομότιτλο και κλασικό πλέον μυθιστόρημα του Γκριν αποτελεί ένα από τα αρτιότερα δείγματα οργανικής διαπλοκής μιας μυθιστορηματικής ερωτικής ιστορίας τριγώνου με την πολιτική, την αποικιοκρατία, τον επεκτατισμό και το Βιετνάμ.

Ένας μεσόκοπος Βρετανός δημοσιογράφος, που ζει στη Σαϊγκόν του 1952 ως απεσταλμένος μεγάλης εφημερίδας, είναι ερωτευμένος με νεαρή Βιετναμέζα. Μαζί του κουβαλάει τις ασήκωτες αποσκευές ενός φιλελεύθερου πολίτη μιας παρηκμασμένης αυτοκρατορίας. Πλήξη, ανία, αυτοσαρκασμό αλλά και ακατανίκητες τάσεις φυγής. Όμηρος του παρελθόντος και αιχμάλωτος της γοητείας που ασκεί πάνω του το Βιετνάμ, στο πρόσωπο αυτής της γυναίκας. Εκείνη κουβαλάει το όνειρό της. Μια μέρα να τον παντρευτεί και ν' αλλάξει στρατόπεδο. Εκείνος με το Βιετνάμ, εκείνη με το Λονδίνο. Πάντα θέλουμε εκείνο που μας λείπει.

"Ο ήσυχος Αμερικανός". Ο Μάικλ Κέιν φλερτάρει με την Ντο Χάι Γιέν και το Βιετνάμ

Η περίπλοκη και αντιφατική αυτή σχέση κορυφώνεται με τον ερχομό ενός νεαρού και… ήσυχου Αμερικανού. Με το πλεονέκτημα της ηλικίας του και με την υπεροψία και την ανωτερότητα της προέλευσής του θα διεκδικήσει το θηλυκό τρόπαιο για λογαριασμό του. Όχι μόνο να κατακτήσει εκείνη - το κορίτσι του συμμάχου και Βρετανού φίλου - αλλά και ολόκληρη τη χώρα. Είναι η περίοδος όπου οι Γάλλοι φεύγουν και οι Αμερικανοί καταφθάνουν. Με τους πράκτορες και τους στρατιωτικούς τους συμβούλους διεισδύουν στην Ινδοκίνα, αποφασισμένοι να αποκτήσουν αυτόν τον επίγειο παράδεισο που στο τέλος έγινε ο τάφος ενός εκατομμυρίου Βιετναμέζων και 60.000 Αμερικανών.

Η γοητεία της ταινίας προκαλείται από τη συνέπεια με την οποία ο Φίλιπ Νόις ακολουθεί όλους τους κανόνες μιας "σκουριασμένης", παλιομοδίτικης γραφής.

Όμως, χωρίς την παρουσία του Μάικλ Κέιν, όλο το εγχείρημα θα κατέληγε στην πλήρη αδιαφορία. Κολλημένος στον ρόλο του και με τον αέρα ενός έμπειρου και βετεράνου αρσενικού (και ύστερα ηθοποιού) ενσαρκώνει όσο καλύτερα γίνεται τον κουρασμένο ήρωά του. Ο Βρετανός που δεν ήθελε να γυρίσει πίσω στο κρύο. Μια ερωτική ιστορία, που εικονογραφεί με πληρότητα τη μετάβαση του Τρίτου Κόσμου από την παρακμιακή βρετανική αποικιοκρατία, στον κυνισμό και τη βαρβαρότητα του American imperium!

Ο αυτοπυροβολισμός του Νικολαΐδη

Η ταινία του Νίκου Νικολαΐδη "Ο χαμένος τα παίρνει όλα" είναι ο πλήρης ορισμός της νεκροφιλίας και της (καλλιτεχνικής) αυτοκτονίας. Η επιτομή των αθεράπευτων ιών του ελληνικού κινηματογράφου. Εσωστρέφεια, εμμονές και φαντασιακές, μονοδιάστατες, κατασκευές. Ένας από τους αξιότερους filmaker που επέζησαν σ' αυτόν τον τόπο στρέφει την κάννη στον κρόταφο και αυτοπυροβολείται διαρκώς.

Πόρτες κλειστές, παράθυρα σφραγισμένα. Ό,τι πρέπει για ν' ανθήσει η μούχλα.

Σαραντάρης περιθωριακός τύπος που περιφέρεται σε μπαρ, στριπτιζάδικα και ξενυχτάδικα, διαθέτει τις κάτωθι ιδιότητες: Μουσικός, διανοούμενος, Δον Ζουάν, δολοφόνος, αναρχικός, επαναστάτης! Και λίγα λέω. Η διαδρομή που διανύει αρχίζει από το πήδημα - και μάλιστα το ακραίο φαλλοκρατικό - συνεχίζεται στην τζούρα, προχωράει στο βρίσιμο και καταλήγει στο κόλπο. Ένα κόλπο που αποφέρει μερικά εκατομμύρια και που ταυτοχρόνως μέσω αυτού χλευάζουμε το σύστημα και παρεμπιπτόντως καθαρίζουμε και μερικές δεκάδες μπάτσους. Έτσι για πρόγευμα!

"Ο χαμένος τα παίρνει όλα". Κερδισμένος ο - εικονιζόμενος - Γιάννης Αγγελάκας, χαμένος - εκ πεποιθήσεως - ο Νίκος Νικολαΐδης

Πού αναφέρεται αυτό το σχήμα; Στο πουθενά. Απλώς είναι ανεμομαζώματα και ανεμοσκορπίσματα από χολιουντιανά πρότυπα, με σάλτσα κοινωνικής οργής. Κάτι μεταξύ Πέκινπα, Ζαν Πιέρ Μελβίλ, Φίλιπ Μάρλοου, χιπισμού και σκουπιδιών. Το αποτέλεσμα είναι αναμενόμενο. Από χάρτινο ήρωα, χάρτινο σεναριακό σχήμα θα προκύψει. Οι αναφορές, οι παραπομπές και τα δάνεια είναι χρήσιμα, ωφέλιμα και παραγωγικά, από τη στιγμή που αφομοιώνονται στην πρωτογενή σκέψη του καλλιτέχνη. Αλλιώτικα, μεταμορφώνονται σε δεκανίκια. Ούτε καν δύο, απλώς ένα.

Με απλά λόγια, πρέπει να στήσεις τη δική σου ιστορία, τον δικό σου ήρωα, τη δική σου ταινία. Ο Νικολαΐδης προτίμησε αντί ταινίας να κατασκευάσει μίξερ.

Έβαλε μέσα την "Άγρια συμμορία" και έκανε το Χόλιγουντ ελληνική σκορδαλιά. Μια σκορδαλιά διάρκειας δύο ωρών και μήκους μίας όλης κι όλης σκηνής. Η οποία, περίπου πάει κάπως έτσι. Ο μοιραίος σαραντάρης με την κιθάρα να αμολάει φιλοσοφικές ατάκες, να καταβροχθίζει μερικούς τόνους ουίσκι, να τραβάει λίγη τζούρα και στη συνέχεια να πλακώνει το θηλυκό, που όλη την ώρα ξερνάει τ' άντερά της. Η πρωτοτυπία εξαντλείται στον… εμετό, η γυναίκα στο να κάνει εμετό και το νταηλίκι στον πυροβολισμό.

Η κατάληξη είναι αναμενόμενη. Στα όρια του γελοίου η επαναστατική πνοή ενός περιφερόμενου φαλλοκρατικού… σκουπιδοτενεκέ και στα όρια του προκλητικού χλευασμού η γυναίκα και ο έρωτας. Αν ο Νικολαΐδης ήθελε να μετατρέψει σε ζόμπι τη "Γλυκιά συμμορία" και τα "Κουρέλια" ομολογώ πως τα κατάφερε. Χειρότερα δεν γίνεται!

Η νύχτα των ζωντανών νεκρών

Το όνομα του (Βρετανού) σκηνοθέτη Ντάνι Μπόιλ παραπέμπει σε δύο τίτλους που κέρδισαν την ανάσα της νεολαίας του '90. Στη μαύρη και τρισχαριτωμένη κομεντί "Μικρά εγκλήματα μεταξύ φίλων" (Shallow grave) και στο καταραμένο, πλην όμως ολίγον υπερτιμημένο και εφήμερο "Trainspotting". Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις.

Η πυροτεχνική επιτυχία της τετραμελούς ομάδας που προερχόταν κυρίως από τη Σκωτία - εντός της οποίας είχε καταλάβει προεξάρχουσα θέση ο Γιούαν ΜακΓκρέγκορ - οφείλεται σ' έναν βασικό παράγοντα. Στον πιτσιρικά σεναριογράφο που επαγγελματικώς λειτουργούσε ως γιατρουδάκι κάποιου νοσοκομείου του Εδιμβούργου, αλλά που τον ελεύθερο χρόνο του τον κατανάλωνε γράφοντας για το μεράκι του. Σ' αυτόν τον "ανώνυμο" τύπο οφείλεται η απίστευτη επιτυχία της ομάδας. Γιατί μέχρι τότε ο Ντάνι Μπόιλ ήταν γνωστός μόνο σε κλειστά κυκλώματα τηλεοπτικών παραγωγών. Προορισμένος να διεκπεραιώνει εικόνες για τη μικρή οθόνη.

"28 μέρες μετά". Αγγλική μετάλλαξη της "Νύχτας των ζωντανών νεκρών"

Απόδειξη του μεγάλου - και αναντικατάστατου - ρόλου που έπαιξε στην ομάδα ο μικρός αυτός σεναριογράφος, είναι η κατρακύλα των δύο επόμενων ταινιών του Ντάνι Μπόιλ. Με πρώτη την "Παραλία" (που πραγματοποιήθηκε μάλιστα με κεφάλαια του Χόλιγουντ και μ' έναν Λεονάρντο Ντι Κάπριο στον πρωταγωνιστικό ρόλο) και έπειτα με το άρτι αφιχθέν "28 days later" - "28 μέρες μετά" - που στην πραγματικότητα λειτουργεί σαν μεταλλαγμένη επανάληψη της θρυλικής σάλτσας τρόμου του Τζορτζ Ρομέρο "Η νύχτα των ζωντανών νεκρών".

Το σενάριο εξαντλείται στην πασίγνωστη αμπελοφιλοσοφία "ο κόσμος είναι ζούγκλα και ο άνθρωπος είναι κτήνος εκ γενετής". Δηλαδή, το Λονδίνο ερημώνει από έναν σπάνιο ιό που μετατρέπει τα θύματα σε λαίμαργα ζόμπι τρυφερής σάρκας και ζεστού αίματος. Τέσσερα αμόλυντα πλάσματα διαφεύγουν και σπεύδουν προς Μάντσεστερ προκειμένου να βρουν στέγη, φαΐ και προστασία από λόχο στρατιωτών.

Εκεί όμως τούς περιμένει η κόλαση. Και η κατάληξη είναι τόσο αναμενόμενη όσο είναι η μονομαχία στο Ελ Πάσο. Ο ένας εναντίον του άλλου, με σύνθημα ο θάνατός σου η ζωή μου. Και για να τελειώνουμε. Χωρίς τη βιντεοκάμερα υπό μάλης (που προσδίδει κύρος περιθωριακής… κουλτούρας) και χωρίς την προικισμένη και μοντέρνα "πειραγμένη" φωτογραφία του Άντονι Ντοντ Μαντλ, η σκηνοθεσία του Ντάνι Μπόιλ θα ήταν για τα ζόμπι!

Τα Oscar της εβδομάδας

Ταινίας: "Η πόλη του Θεού" Σκηνοθεσίας: Φερνάντο Μεϊρέγιες (του Θεού) Ερμηνείας: Όλα τα χαμίνια της πόλης του Θεού Συντριβής: Μάρτιν Σκορσέζε από Φερνάντο Μεϊρέγιες Καλών προθέσεων: "Ο ήσυχος Αμερικανός" Σταθερών επιδόσεων: Μάικλ Κέιν Smoke-Drink-Fuck: "Ο χαμένος τα παίρνει όλα" Αυτοπυροβολισμού: Νίκος Νικολαΐδης Ζόμπι: "28 μέρες μετά"