Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Κόσμος :: Ανεπτυγμένη είδηση-λόγος

( διαστάσεις - με σύμμαχο το κράτος :: 10-01-2003) 

Διαστάσεις Με σύμμαχο το κράτος

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

Ένας εργάτης κρατά σφιχτά στα χέρια του ένα ψηφοδέλτιο και φωνάζει προς αόρατους θεατές: "Αυτή είναι η σφαίρα μου!".

"Πρόσεχε αυτούς τους δύο" (σκίτσο από τον "Νιου Γιόρκερ")

Με τον πίνακα εκείνο, ο Γάλλος ζωγράφος Ονορέ Ντωμιέ απεικόνιζε πριν από ενάμιση περίπου αιώνα την αντίθεση ανάμεσα στη δύναμη της ψήφου, που άρχιζε εκείνη την εποχή να αποκτά οικουμενικό χαρακτήρα, και την επαναστατική βία, μοναδικό ως τότε όπλο της εργατικής τάξης. Η αντιπαράθεση αυτή κράτησε πολλές δεκαετίες. Εδώ επικρατούσε η βία, οδηγώντας σε επαναστάσεις που συνήθως αποτύγχαναν και πνίγονταν στο αίμα, εκεί δικαιωνόταν η εκλογική διαδικασία. Μα εδώ και καιρό έχει ανακηρυχθεί ο νικητής - όσο κι αν τα ποσοστά συμμετοχής στις εκλογές μειώνονται συνεχώς. Τους επαναστάτες τους ψάχνεις πια με το… τουφέκι. Δύσκολα συναντάς πια ανθρώπους που περιμένουν τη "μεγάλη βραδιά", όταν θα ξεσηκωθούν οι καταφρονεμένοι και, υπό την καθοδήγηση μιας πεφωτισμένης πρωτοπορίας, θα ανατρέψουν την άπληστη και διεφθαρμένη μεγαλοαστική τάξη. Όχι πως η εποχή μας στερείται διαδηλώσεων, κινημάτων και εξεγέρσεων. Όπως σημειώνει όμως ο Γάλλος καθηγητής Ξαβιέ Κρετιέζ, συγγραφέας του βιβλίου "Η εξεγερμένη Γαλλία. Όλες οι εστίες, τα κινήματα και οι πρωταγωνιστές της αμφισβήτησης" (εκδ. Michalon), οι σημερινοί αντάρτες έχουν μια μεγάλη διαφορά από τους προκατόχους τους: η έλξη που αισθάνονται προς το κράτος σχεδόν συναγωνίζεται την απέχθειά τους προς την αγορά. Το κράτος δεν αποτελεί πλέον εχθρό αλλά σύμμαχο, εγγυητή της κοινωνικής τάξης και αρμονίας απέναντι στον αόρατο τύραννο που λέγεται αγορά. Τα κινήματα κατά της παγκοσμιοποίησης δεν ζητούν πια τη φαντασία στην εξουσία, αλλά την επιστροφή του Λεβιάθαν στον παλιό, ευεργετικό, εξισορροπητικό του ρόλο.

Η ξύλινη, ιδεολογική γλώσσα αντιμετωπίζεται με καχυποψία. Το ίδιο και οι διανοούμενοι, που καλούνται να περιοριστούν στον ρόλο τους (ίσως ο Μπουρντιέ να ήταν ο τελευταίος δάσκαλος-φάρος). Στις σημερινές μαχητικές οργανώσεις κυριαρχούν η ελευθερία του λόγου, η εσωτερική δημοκρατία και η απουσία ηγεμονισμού. Έχουν όμως αλλάξει και οι μορφές πάλης: αντί για την ωμή βία, που είναι αντιπαραγωγική, προτιμώνται η έξυπνη χρήση των μέσων ενημέρωσης, οι θεαματικές εκδηλώσεις (όπως το γιγάντιο προφυλακτικό που "φόρεσε" η οργάνωση Act Up στον Οβελίσκο της Κονκόρντ) και μια στρατηγική προβολής των θυμάτων (άστεγοι, λαθρομετανάστες).

Τρεις, σύμφωνα με τον Κρετιέζ, είναι οι οικογένειες της νέας εξεγερμένης Γαλλίας που αναδύθηκε στις δεκαετίες του '80 και του '90: το κίνημα των "άνευ" (δικαιωμάτων, στέγης, χαρτιών), το κίνημα των "αντι-ειδικών" (οικολόγοι, Attac) και τα κινήματα για την πολιτικοποίηση των τρόπων ζωής (φεμινίστριες, ομοφυλόφιλοι, πολέμιοι του καταναλωτισμού). Κάποιες ακροαριστερές ή ακροδεξιές εστίες ανατροπής παραμένουν, έτσι για να μας θυμίζουν τις παλιές εποχές. Ο χαρακτήρας τους όμως είναι μάλλον γραφικός - όπως γραφικοί, αφού ευτυχώς δεν είναι πια επικίνδυνοι, τείνουν να γίνουν και οι εγχώριοι θιασώτες της τρομοκρατίας.