ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ Κάτω τα κεφάλια

Το χθες και το σήμερα της γενιάς μας και της Ελλάδας μας

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κάποτε ήμασταν όλοι αριστεροί. Μερικοί από μας έγιναν ροκάδες, άλλοι αποφάσισαν να πλουτίσουν, ορισμένοι συνέχισαν την καριέρα που είχαν αρχίσει επί χούντας. Αυτοί οι τελευταίοι ήταν γεννημένοι για εξουσία: ακόμη και στην παρανομία, όταν τυπώναμε προκηρύξεις, συμπεριφέρονταν με τη βεβαιότητα ότι κάποια μέρα θα τους χαιρετούν οι αστυνομικοί καθώς θα μπαίνουν στο γραφείο τους. Άλλοι πάλι, σίγουρα όχι οι πιο αθώοι, καλώς ή κακώς βαλθήκαμε να γράφουμε, ως αριστεροί πάντα εννοείται, έτοιμοι να κατακεραυνώσουμε όποιον τολμούσε να αμφισβητήσει τα εύσημα του προοδευτισμού μας.

Εννοείται ότι κάθε συνδυασμός ήταν δυνατός: οι ροκάδες πλούτιζαν, όσοι πλούτιζαν άκουγαν ροκ, όσο για τα παιδιά που ήταν γεννημένα για εξουσία αυτά και μεγάλωσαν και πλούτισαν και άκουγαν και ροκ. Όμως το θαύμα δεν ήταν αυτό. Το θαύμα ήταν ότι όλοι, μα όλοι ανεξαιρέτως, εξακολουθούσαμε να είμαστε αριστεροί. Ακόμη κι όταν αναγκαστήκαμε να παραδεχθούμε - με κάτι μούτρα ως εκεί κάτω - ότι πέθαναν οι ιδεολογίες, ακόμη κι όταν περιφέραμε την επαναστατική μας κατάθλιψη από χρηματιστηριακό γραφείο σε τράπεζα, εμείς, ποτέ μας δεν ξεχάσαμε πως είμαστε αριστεροί.

Ήταν το φύλο της ψυχής μας, το στίγμα της μοναδικότητάς μας, το άλλοθι και η Ελλάδα μας. Έτσι μπορέσαμε να υποκλιθούμε στη ζωή που κυλούσε γύρω μας, να μεταλλάξουμε τον προοδευτισμό μας: μάθαμε να οδηγούμε σαν τραμπούκοι τα 4Χ4 της αρεσκείας μας, να τραγουδάμε ακομπλεξάριστα στα σκυλάδικα, να λατρεύουμε "κάθε τι ελληνικό στον κόσμο αυτό", από το ανιστόρητο μελό των νεοορθοδόξων ως τον πρωτόλειο εθνικισμό του ΚΚΕ και των λοιπών δημοκρατικών δυνάμεων που δεν μασάνε από Ευρώπη και συμπαρομαρτούντα.

Όλα καλά λοιπόν. Και πλουτίσαμε και φύλο δεν αλλάξαμε - αφού μείναμε αριστεροί - και τους "αδελφοί Σέρβοι" υποστηρίξαμε και με τον Κλίντον ήμασταν και την Ευρώπη την έχουμε γραμμένη στα παλιά μας τα παπούτσια, και εναντίον του σχεδίου Ανάν είμαστε και ξέρουμε τι θα πει Ελλάδα αφού εμείς ήμασταν, είμαστε και θα παραμείνουμε διαφορετικοί, μοναδικοί, μια χωρίς προηγούμενο υπέροχη ανθρώπινη κατάσταση που ξέρει να διασκεδάζει τις τύψεις της και να χαίρεται χωρίς αναστολές τη γενεαλογία της δικής της ηθικής. Είμαστε αριστεροί, άρα γεννηθήκαμε με το τεκμήριο της αθωότητας στο τσεπάκι μας.

Προς Θεού. Δεν επιθυμώ να αποκτήσω και άλλες ενοχές, εκτός απ' αυτές που μου παρέχουν αφειδώς τα ψυχαναλυτικά μου σύνδρομα. Γιατί, όπως θα κατάλαβες αγαπητέ μου αναγνώστη, το πρόβλημα σε όλη αυτήν την ιστορία είναι εκείνο το πρώτο πληθυντικό, εκείνο το "εμείς" που ο μακαρίτης στρατηγός Μακρυγιάννης το θεωρούσε ως κατάκτηση της συνείδησής του.

Το "πρόβλημα", το σύνδρομο, ο κόμπος με άλλα λόγια είναι αυτό το αίσθημα της συλλογικότητας, αυτή η θαλπωρή της κοινότητας που μεταλαμπαδεύεται από την αριστερά στην Ελλάδα, τη χριστιανοσύνη, το έθνος, τη γλώσσα, την τραγωδία και την κωμωδία.

Γιατί το πρόβλημα δεν είναι ότι ο Διονύσης Σαββόπουλος έγραψε κάποτε εκείνο το υπέροχο τραγούδι που έλεγε για των "Ελλήνων τις κοινότητες" και "τους άλλους γαλαξίες". Το πρόβλημα είναι ότι ο εν λόγω Διονύσης - πάντα αγαπητός κατά τα άλλα - μιλάει εν ονόματι όλων "μας", ως ζηλωτής του κοινοτικού εγώ με αποτέλεσμα να ηθικολογεί ασυστόλως σαν μικροαστός παππούλης από το διπλανό κεφαλοχώρι.

Ο κόμπος δεν σφίγγει όταν ο Χρήστος Γιανναράς προσπαθεί να παράγει κάποιο έργο κατασκευάζοντας μια λυρική Ελλάδα που έλκει την καταγωγή της από τον Ζαμπέλιο.

Ο κόμπος αρχίζει και γίνεται ασφυκτικός όταν μιλάει σαν να κάνει σταυροφορία για να σώσει κάποια συλλογική συνείδηση που κινδυνεύει από τις εκπτώσεις της - πόσες φορές δεν σκέφτομαι σ' αυτές τις περιπτώσεις εκείνην την παρθένα που άρχισε να κλαίει υστερικά όταν ο "Ανύπαρκτος Ιππότης" στο ομώνυμο αριστούργημα του Ίταλο Καλβίνο τη σώζει για τρίτη ή τέταρτη φορά από τον υποψήφιο βιαστή της;

Το σύνδρομο δεν δημιουργείται όταν ο Μίμης Ανδρουλάκης υποστηρίζει ότι οι πρώην κομμουνιστές είναι οι καλύτεροι διαχειριστές του καπιταλισμού. Το σύνδρομο δημιουργείται όταν μιλάει σαν ιεροκήρυκας που ορθοτομεί τον λόγο της αληθείας.

Ο κατάλογος των πνευματικών ταγών του Έθνους εμπλουτίζεται κάθε μέρα, από ένα σωρό καλλιτεχνικά επαγγέλματα, νοοτροπίες και τραγουδιστές, που όμως όλοι συγκλίνουν στη μία και μοναδική αρχή: ότι η ύπαρξή μας είναι υπόθεση της κοινότητας, μια συλλογική κατάσταση που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι "όλοι στο ίδιο καζάνι βράζουμε".

Η κοινότητα - και όχι μόνον των "Ελλήνων οι κοινότητες" - δεν χρειάζεται δημιουργούς. Τους ξερνάει, τους εξορίζει όπως καθετί αιρετικό, καθετί που ξεφεύγει από τα εκάστοτε όρια που η ίδια θέτει για τον εαυτό της. Η κοινότητα θέλει πνευματικούς ταγούς, ηγέτες, καθοδηγητές, φωνές που να ξέρουν να κολακεύουν τον κομφορμισμό της.

Η συλλογική συνείδηση, το "εμείς", δεν παράγει έργο. Μπορεί να παράγει επαναστάσεις, πολιτικές ή πνευματική τρομοκρατία. Το "έργο" είναι προϊόν αυτού του ελληνοπρεπέστατου "εγώ", το οποίο η σύγχρονη ελληνική ύπαρξη παλεύει να το πνίξει σαν να φοβάται τον ίδιο της τον εαυτό.