Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική εικαστικών

( από τα δεσμά στον ανοιχτό ορίζοντα :: 22-01-2003) 

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Από τα δεσμά στον ανοιχτό ορίζοντα

Τι είναι αυτό που μετατρέπει τη στενοχώρια σε τέχνη και, κατόπιν, σε αγάπη;

ΧΑΡΗΣ ΚΑΜΠΟΥΡΙΔΗΣ

Αυτό το κοντινό πλάνο ανθρώπων και αντικειμένων, δεν μοιάζει ασφυκτική φυλάκιση αλλά σαν αλληγορία του πλατωνικού σπηλαίου των εφ' όρου ζωής δεσμωτών, "συμπύκνωμα ζωής στα όρια ενός κελιού", σαν σχόλιο για τις σημερινές μέρες… (Λεπτομέρεια από πίνακα του Ασαντούρ Μπαχαριάν, από την αναδρομική έκθεση έργων του στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας)

Τι είναι αυτό που προηγείται από έναν πίνακα και τον μετατρέπει σε έργο ομιλητικό, σπουδαίο, "δικό μας"; Το θέμα; Ο έλεγχος των εκφραστικών μέσων; Το ταίριασμα με τα ζητήματα της εποχής; Ή μήπως η ταύτιση με το βαθύτερο επικοινωνιακό υπόστρωμα, τον δημιουργό, όταν μας μιλά με την ψυχή του, εξομολογητικά και κατάματα; Δύσκολο να βρει κανείς το τελευταίο στοιχείο στην τέχνη των ημερών μας, ιδίως των πολύ νέων, είτε γιατί συχνά ο πολύς επαγγελματισμός μετατρέπει τους καλλιτέχνες σε απλούς "παραγωγούς πινάκων", είτε ίσως επειδή ο καταλληλότερος παραλήπτης των νοημάτων τους βρίσκεται στο μέλλον. Στο έργο των παλιότερων ζωγράφων, τα πράγματα είναι πιο κατασταλαγμένα.

Η αναδρομική έκθεση του αλησμόνητου Ασαντούρ Μπαχαριάν και η νέα ατομική της Άσπας Στασινοπούλου, κρύβουν πολλή εξομολόγηση μέσα τους. Σε πρώτο χρονολογικό πλάνο θα δει κανείς τα φωτεινά αφαιρετικά τοπία του Μπαχαριάν, ελαιογραφίες ή ακουαρέλες, την πιο πρόσφατη δουλειά του, λίγο πριν μας αφήσει, ή τις 20 επίτοιχες συνθέσεις της Στασινοπούλου, κατασκευές με θέμα την καρδιά. Βλέμμα που ενατενίζει αισιόδοξα τον ορίζοντα στη μια περίπτωση, χαρούμενη, σχεδόν παιδιάστικη διάθεση στη Στασινοπούλου.

Στην έκθεση του Μπαχαριάν, τα δεύτερα πλάνα του Χρόνου εκτίθενται παραδίπλα. Είναι η σειρά έργων με θέμα τους τυπογράφους, ή εκείνα από τα χρόνια της φυλακής με θέμα τους κρατουμένους σε προσωπικές στιγμές τους και, ακόμη πιο πίσω, εκείνες οι συγκλονιστικές προσωπογραφίες από συγκρατούμενους που έφευγαν για εκτέλεση. Στην έκθεση της Άσπας, αυτά που προηγήθηκαν τα συμπληρώνει κανείς νοητά, είναι τα ανήσυχα έργα με θέμα αντρικές φιγούρες, αποτυπωμένες σε τραπέζια μαζί με αχρηστευμένα όπλα.

Πώς θα ήταν λοιπόν αυτά τα πρόσφατα, τα αισιόδοξα και αγαπησιάρικα έργα, χωρίς τον πόνο και τον προβληματισμό αυτών που προηγήθηκαν; Πρόκειται για τυχαία μεταστροφή; Ή για μια εσωτερική εξέλιξη;

Στη χώρα μας, ευτυχώς, έχουμε την πολυτέλεια να έχουμε ακόμη καλλιτέχνες βιωματικούς, που ζωγραφίζουν για τη ψυχή τους. Πίσω από τις καρδούλες της Στασινοπούλου τα ατίθασα υλικά (σύρματα κ.ά.), υποταγμένα στα φωτεινά χρώματα, καταθέτουν τον παλιό πόνο τους. Μας πηγαίνουν ως τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, στο "Κέντρο Εικαστικών Τεχνών", στην "Ομάδα 4+", στην αναρχο-αυτόνομη διάθεση που με τον καιρό έγινε θετική αντιμετώπιση της ζωής, αισιόδοξο πνεύμα. Στον Μπαχαριάν, η αναδρομή πάει ακόμη παραπίσω. Τώρα που τα βιώματα όλων είναι ήσυχα, χωρίς πολιτικά πάθη, είμαστε ελεύθεροι να αντικρύσουμε την αλήθεια σκέτη, τα έργα της φυλακής ως ζωγραφική υψηλών προδιαγραφών που απαιτεί ιστορική δικαίωση, ως "ρεαλισμός της εγκλωβισμένης καθημερινότητας".

Κορμιά και αντικείμενα (κρεβάτι, σκεύη φαγητού, πιζάμες, τοίχοι) που λίγη σημασία έχουν πλέον ως ντοκουμέντο φυλακής, αλλά μεγάλη ως αίσθηση "παγωμένου Χρόνου", σχεδόν ως μεταφυσική μιας στιγμής πλημμυρισμένης από διάρκεια και ιερότητα. Πολλά χρόνια πριν ο ρεαλισμός καθιερωθεί, ο Μπαχαριάν ακούμπησε την τέχνη στη βαθιά ρίζα της, την έκανε προσευχή και άνοιγμα στον ανοιχτό ορίζοντα, παράθυρο στον κόσμο. Βιωματικά, όχι από αισθητική ή βιβλιογραφική έρευνα. Αυτό το κοντινό πλάνο ανθρώπων και αντικειμένων, αντί να μοιάζει ασφυκτικό, σήμερα φαίνεται σαν "συμπύκνωμα ζωής στα όρια ενός κελιού", σαν αλληγορία του πλατωνικού σπηλαίου των εφ' όρου ζωής δεσμωτών, σαν σχόλιο για τις σημερινές μέρες. Θα μπορούσε κανείς να θυμηθεί εδώ και όλη την κατά κόσμον προσφορά του Μπαχαριάν με το Πνευματικό Καλλιτεχνικό Κέντρο "Ώρα", που έσπρωξε τις τέχνες και τα γράμματα της Ελλάδας στη σημερινή τους εξέλιξη, με τις εκθέσεις, τις συναυλίες, τις εκδόσεις και τις διαλέξεις και κυρίως με τις πρώτες παρουσιάσεις των περισσότερων από τους μετέπειτα πρωταγωνιστές. Με την "Ώρα", η ζωγραφική του επεκτάθηκε στη ζωή, σ' όλους εμάς που τον συνεχίζουμε στα πρώτα και στα δεύτερα πλάνα. Έγινε ζωντανό ταμπλό.

INFO

Στασινοπούλου Άσπα, L' Amour, Επίτοιχες κατασκευές με κεντρικό θέμα την καρδιά, Γκαλερί "Ζαλοκώστα 7" (έληξε).

Μπαχαριάν Ασαντούρ, Αναδρομική Έκθεση Ζωγραφικής, Μέγαρο Εϋνάρδου, Αγ. Κωνσταντίνου 20 & Μενάνδρου, τηλ. 210-5223.774, έως 31 Ιανουαρίου.