ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ

Η Ιστορία εκθέτει τα ρούχα της

Διακόσια πενήντα κοστούμια από παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε μια ιστορική έκθεση, στις 10 Μαρτίου, στην Εθνική Πινακοθήκη

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΚΑΤΗΜΕΡΤΖΗ

Το κοστούμι της Κλυταιμνήστρας που σχεδίασε ο Αντώνης Φωκάς για την Κατίνα Παξινού, στον "Αγαμέμνονα" του 1965, το κουστούμι που σχεδίασε ο Γιώργος Βακαλό για τον Χορό στους "Ιππείς" του 1968, και το κουστούμι που σχεδίασε ο Αλέκος Φασιανός για τον Ποσειδώνα (Γρηγόρης Βαφιάς) στις "Όρνιθες" του 1979

Το ξεφτισμένο ως την… εξαΰλωση ιμάτιο του Οιδίποδα - Αλέξη Μινωτή, ο υφαντός πέπλος της Αντιγόνης - Άννας Συνοδινού, βελούδο που έντυσε την Κυβέλη στον "Γλάρο" και την Κατίνα Παξινού στην "Επίσκεψη της Γηραιάς Κυρίας" δημιούργησαν εικόνες ανεξίτηλες που προβάλλουν, όταν αναφερόμαστε στο Εθνικό Θέατρο, "έναν θεσμό που λειτουργεί αδιάλειπτα σαν λαϊκό αισθητικό πανεπιστήμιο", κατά την έκφραση του Κώστα Γεωργουσόπουλου.

Εκείνοι που αφιέρωσαν τη ζωή και το ταλέντο τους για να ντύσουν τον Άμλετ, την Ωραία Ελένη, τον Όμπερον και τη Μήδεια, οι ενδυματολόγοι, δεν είναι απλοί σχεδιαστές ή μόδιστροι. Τα κοστούμια τους είναι έργα μιας τέχνης απαιτητικής με δικούς της κανόνες, ενώ οι εικόνες που πλάθουν είναι μηνύματα ιδεών. Η εξέλιξη των θεατρικών κοστουμιών στον χρόνο είναι κι αυτή ιστορία του θεάτρου, παράλληλη με την ιστορία των καλλιτεχνικών ρευμάτων, του πειραματισμού. Τούτη την ιστορία επιδιώκει να δείξει η έκθεση για την ενδυματολογία στο Εθνικό Θέατρο, με 250 κοστούμια 38 ενδυματολόγων και γνωστών εικαστικών καλλιτεχνών, που επελέγησαν από τα 20.000 συνολικά που σώθηκαν (από 758 παραστάσεις) στο πολύτιμο βεστιάριο του Εθνικού. Την έκθεσή τους ανέλαβε να σκηνογραφήσει ο Γιάννης Μεντζικώφ -που πρώτος εισήγαγε στις εκθέσεις χρώμα, φως, θεατρικότητα- στην Εθνική Πινακοθήκη, από 10 Μαρτίου (στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας).

Δεν πρόκειται για μια παρέλαση από άψυχες κούκλες. Οι αίθουσες θα ντυθούν με μουσικές και έπιπλα. Οι κούκλες θα παίζουν με την χειρονομία, σαν να βρίσκονται στη σκηνή, πλαισιωμένες από θεατρικά αξεσουάρ .

"Η ιδέα για την πραγματοποίηση της έκθεσης ανήκει στον διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Νίκο Κούρκουλο", εξηγεί στα "ΝΕΑ" η σκηνογράφος - ενδυματολόγος Ρένα Γεωργιάδου, υπεύθυνη των Τεχνικών Υπηρεσιών του Εθνικού Θεάτρου, που είχε πρώτο λόγο στην ταύτιση και την επιλογή των κοστουμιών. Η ευθύνη της τελικής επιλογής μοιράζεται με τους θεατρολόγους Ελένη Βαροπούλου και Πλάτωνα Μαυρομούστακο και το Γιάννη Μετζικώφ.

Με τι κριτήρια; "Τους αντιπροσωπευτικούς δημιουργούς, την πορεία τους στο θέατρο, τη σημασία του έργου, την εποχή, την αισθητική τους άποψη, αλλά και την αισθητική της εποχής τους", απαντά η κ. Γεωργιάδου. Από τους εκατό και πλέον ενδυματολόγους και εικαστικούς καλλιτέχνες που δούλεψαν στο Εθνικό Θέατρο ανθολογούνται 38. Οι Αντώνης Φωκάς, Γιώργος Βακαλό, Κλεόβουλος Κλώνης, Σπύρος Βασιλείου, Γιάννης Τσαρούχης, Νίκος Εγγονόπουλος, Γιάννης Στεφανέλλι, Νικόλας Χατζηκυριάκος - Γκίκας, Γιάννης Μόραλης, Γιώργος Ανεμογιάννης, Γιάννης Καρύδης, Σάββας Χαρατσίδης, Δημήτρης Μυταράς, Γιώργος Πάτσας, Ιωάννα Παπαντωνίου, Βασίλης Βασιλειάδης, Νίκος Νικολάου, Νίκος Πετρόπουλος, Διονύσης Φωτόπουλος, Λίζα Ζαΐμη, Βασίλης Φωτόπουλος, Γιώργος Ασημακόπουλος, Ρένα Γεωργιάδου, Αλέκος Φασιανός, Λαλούλα Χρυσικοπούλου, Μίνως Αργυράκης, Γιώργος Ζιάκας, Νίκος Στεφάνου, Ανδρέας Σαραντόπουλος, Δαμιανός Ζαρίφης, Γιάννης Μετζικώφ, Απόστολος Βέττας, Ντόρα Λελούδα, Άννα Μαχαιριανάκη, Νίκος Σαριδάκης, Αντώνης Κυριακούλης και Θάλεια Ιστικοπούλου.

Γλυπτά από ύφασμα

Η Κατίνα Παξινού με το κουστούμι του Α. Φωκά για την Ιοκάστη (1951)

Συμμετρία, σαφή περιγράμματα, χρωματική καθαρότητα, επινοητικότητα είναι μερικά χαρακτηριστικά του ενδυματολόγου Αντώνη Φωκά, που δημιούργησε τη "Σχολή του Εθνικού" και έχει ξεχωριστή θέση στην έκθεση. Αυτοδίδακτος αλλά με ευρύτατη καλλιέργεια δεν ζωγράφισε ποτέ μακέτες. Πάντρεψε πολύτιμα υλικά με ευτελή σουβέρ-λάστιχα, μεταποίησε δαντέλες του μέτρου σε κοσμήματα, δημιούργησε κοστούμια-πρότυπα ως προς τις πτυχώσεις των χιτώνων, με έναν αέρα γλυπτού από ύφασμα. Ο πρωτοπόρος μαθητής της Εύας Σικελιανού, που παρατήρησε ότι το αρχαίο ελληνικό κοστούμι είναι "θεατρικό" και έσκυψε στην αρχαία ελληνική τέχνη, φιλοτέχνησε πάνω από 10.000 κοστούμια για 242 παραστάσεις του Εθνικού.