Υποβρυχίως θα πει ο παγετώνας τα μυστικά του…

Ένα υποβρύχιο ρομπότ θα "μάθει" τι αλλάζει - μαζί με το κλίμα μας - στον ανεξερεύνητο παγετώνα της Νήσου Πάιν στην Ανταρκτική, εξηγεί στα "ΝΕΑ" ο δρ Τζο Κόπλεϊ, από το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Σάουθαμπτον

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΚΡΙΚΚΗΣ

Στο βρετανικό ωκεανογραφικό σκάφος RRS James Clark Ross, οι επιστήμονες με το υποβρύχιο ρομπότ που θα "μάθει" γιατί τα τελευταία χρόνια λειώνει ο παγετώνας της Νήσου Πάιν, από τους μεγαλύτερους στον κόσμο, "ραχοκοκαλιά" της Δυτικής Ανταρκτικής

Το βρετανικό ωκεανογραφικό σκάφος RRS James Clark Ross βρίσκεται στην Ανταρκτική και κατευθύνεται τούτες τις μέρες προς τον παγετώνα της Νήσου Πάιν. Η περιοχή αυτή, στο νότιο ημισφαίριο, είναι μια από τις ελάχιστες που απομένουν ακόμη ανεξερεύνητες. Στο βρετανικό σκάφος βρίσκονται είκοσι επιστήμονες και μηχανικοί από το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Σάουθαμπτον και από δύο ερευνητικά ινστιτούτα του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ.

Η αποστολή τους είναι ριψοκίνδυνη. Αν όμως πετύχει, τότε θα έχουν καταφέρει να μάθουν, από πρώτο χέρι, τους πραγματικούς λόγους που τα στρώματα πάγου λειώνουν στο νοτιότερο άκρο της Γης. Για πρώτη φορά, όπως λέει στα "ΝΕΑ" ο δρ Τζον Κόπλεϊ από το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Σάουθαμπτον, "ένα υποβρύχιο ρομπότ θα αποσταλεί κάτω απο τον παγετώνα, ενδεχομένως και σε βάθος μεγαλύτερο των 800 μέτρων, για να διαπιστώσει αν από τον πυθμένα της θάλασσας υπάρχει εκροή ζεστού νερού που οδηγεί στο λειώσιμο του πάγου ή αν ολόκληρος ο παγετώτας, που αποτελεί το στήριγμα της δυτικής ακτογραμμής της Ανταρκτικής, λειώνει σταδιακά, ανταποκρινόμενος σε μια πολύ παλαιότερη κλιματική αλλαγή".

Ο παγετώνας της Νήσου Πάιν, φαίνεται να καταλαμβάνει μια έκταση της τάξης των 165.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Ο Κόπλεϊ, που βρίσκεται στο ωκεανογραφικό σκάφος επιβλέποντας τις τελευταίες "ανοικτής θαλάσσης δοκιμές" του ρομπότ, στη θάλασσα του Αμούντσεν, μας λέει ότι σύμφωνα με στοιχεία που προέρχονται από δορυφορικές παρατηρήσεις, ο τεράστιος παγετώνας φαίνεται να λεπταίνει με ρυθμό ενός μέτρου τον χρόνο "και να διοχετεύει πάγο στον ωκεανό, με ροή αντίστοιχη εκείνης του ποταμού Ρήνου".

Η θάλασσα του Αμούντσεν δέχεται κάθε χρόνο από τον παγετώνα περί τα 69 κυβικά χιλιόμετρα πάγου. Τον Νοέμβριο του 2001 μάλιστα ένα τεράστιο παγόβουνο, που είχε μέγεθος σχεδόν όσο και η Νέα Υόρκη (714 τετραγωνικά χιλιόμετρα), αποκολλήθηκε από τον παγετώνα εξαιτίας ενός ρήγματος που είχε εμφανιστεί την προηγούμενη χρονιά, δηλαδή το 2000. Ο παγετώνας λοιπόν έχει αρχίσει να λειώνει σιγά σιγά και ο όπως λέει στα "ΝΕΑ" ο Άγγλος επιστήμονας, "η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη φαίνεται να έχει τη λιγότερη επίδραση σ' αυτό το φαινόμενο που παρατηρούμε τελευταία στην Ανταρκτική".

Το υποβρύχιο ρομπότ θα πρέπει τώρα να ταξιδέψει κάτω από τον παγετώνα, σε ένα περιβάλλον που ποτέ ξανά στο παρελθόν δεν είχε εξερευνήσει ο άνθρωπος. Το γεγονός αυτό κάνει την αποστολή ιδιαίτερα επικίνδυνη, ακόμα και για ένα μη επανδρωμένο εξερευνητικό σκάφος. Το Autosub, όπως λέγεται το ρομπότ, έχει τη δυνατότητα να καλύψει απόσταση 500 χιλιομέτρων, ταξιδεύοντας για τρεισήμισι μέρες περίπου. Η δουλειά που θα κάνει όταν βρεθεί κάτω από τον τεράστιο παγετώνα, είναι να μετρήσει την αλατότητα του νερού και τη θερμοκρασία, να χαρτογραφήσει τον πυθμένα και την κάτω επιφάνεια του πάγου, καθώς επίσης και να συλλέξει δείγματα νερού που θα εξεταστούν στο εργαστήριο.

Η ήπειρος που αυξάνεται!

Το ωκεανογραφικό σκάφος RRS James Clark Ross ξεκίνησε το ταξίδι του από το λιμάνι Stanley των νήσων Φόλκλαντς, που είναι το συνηθισμένο σημείο αναχώρησης όλων των αποστολών προς την Ανταρκτική. Στη δυτική πλευρά της ηπείρου, ανάμεσα στις θάλασσες Γουέντελ και Μπέλινγκσχαουζεν, βρίσκεται η λεγόμενη Ανταρκτική Χερσόνησος. Πρόκειται για μια οροσειρά με ελικοειδή μορφή η οποία αποτελείται από πετρώματα ηλικίας από 65 μέχρι 225 εκατομμυρίων ετών. Το τμήμα αυτό συνδέεται με τις Άνδεις της Νοτίου Αμερικής με μια υποθαλάσσια ράχη. Στα διάσπαρτα νησάκια που βρίσκονται γύρω από τη Χερσόνησο, υπάρχουν εγκατεστημένοι οι περισσότεροι επιστημονικοί σταθμοί.

Το ωκεανογραφικό σκάφος RRS James Clark Ross πέρασε την προηγούμενη εβδομάδα δυτικά της Χερσονήσου, όπου έγιναν οι δοκιμές του υποβρύχιου ραντάρ, και τώρα κατευθύνεται νοτιοανατολικά προς τον παγετώνα της Νήσου Πάιν. Θα πρέπει πάντως να ξέρει κανείς ότι το μέγεθος της Ανταρκτικής ηπείρου δεν μένει αμετάβλητο. Τους χειμώνες, για παράδειγμα, οι θάλασσες που περιβάλλουν την Ανταρκτική παγώνουν, αυξάνοντας το μέγεθός της κατά 100%. Χαρακτηριστικό στοιχείο μάλιστα των ιδιαίτερων κλιματολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή είναι ότι σε ορισμένες ξηρές κοιλάδες, όπως η Άνω Κοιλάδα Ράιτ, που καλύπτεται από ογκόλιθους και χαλίκια, δεν έχει βρέξει εδώ και 2.000.000 χρόνια.

3.596 "υποβρύχια" χιλιόμετρα