Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Κριτική τηλεόρασης

( η φύση δεν είναι φάρμα :: 21-02-2003) 

Φαινόμενα

Η φύση δεν είναι Φάρμα

Χαζεύουμε τις καταστροφές μιας μανιασμένης φύσης, όλο και πιο αμήχανοι μπροστά στη διαπίστωση πως δεν μοιάζει με την ειδυλλιακή Φάρμα

ΠΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ

Να μια ωραία τρύπα, ολοκαίνουργια, από τις πάμπολλες φετινές, που, σιγά σιγά, όλο και συνηθίζουμε να χαζεύουμε

Έγινε, αίφνης, εικόνα συνηθισμένη. Η εικόνα της καταστροφής. Σπίτια που κατρακυλούν στις λαγκάδες. Δρόμοι σπασμένοι, ξεκοιλιασμένοι και από κάτω το χώμα, στοιχείο της φύσης απαιτητικό, ξέχειλο, απαιτεί εκ νέου χώρο να απλωθεί. Τα νερά ορμητικά κυλούν σαν καταρράκτες από πλατείες, από κράσπεδα, από σκαλοπάτια. Τα γνωστά λυρικά λογύδρια των ρεπόρτερ δεν αρκούν να περιγράψουν: «Βιβλική καταστροφή» λένε παντού.

Προφανώς δεν είναι «βιβλική» η καταστροφή. Αν ήταν, θα 'χαμε φτάσει στο τέλος, για να πιάσουμε το νήμα της ύπαρξής μας από την αρχή. Προς το παρόν, όπως κάθε φορά, χάσκουμε επάνω από τις τρύπες που άνοιξαν πότε η φύση, πότε η ανθρώπινη αβλεψία. Καταναλώνουμε το θέαμα της καταστροφής, όσοι τυχεροί δεν έχουμε υποστεί τις άμεσες συνέπειες, και βαθαίνοντας τη γούβα στον καναπέ σταυροκοπιόμαστε.

Μα τι έπαθε η κυρία φύση; Μέχρι προχθές στις τηλεοπτικές Φάρμες ήταν ένα χάρμα. Τι ρυάκια γάργαρα, τι λασπούλες χαριτωμένες να βουλιάζει η γαλότσα του σταρ και να λένε οι ζηλιάρηδες δώσε-και-μένα-θείο, αγελαδούλες να μουγκανίζουν, γουρουνάκια να ρονρονίζουν. Ποια φύση είναι αυτή που λυσσομανάει;

Ε, δεν είναι η φύση-Φάρμα. Δεν είναι η φύση-θέαμα, τουριστικό αξιοθέατο, η φύση-για-κατανάλωση. Είναι εκείνη που θυμίζει πως οι καινοτομίες που την περιόρισαν για το ανθρώπινο όφελος δεν υπολόγισαν τη δύναμή της μπροστά στη δύναμη της αγοράς. Οι τηλε-Φάρμες είναι η ρομαντική εικόνα της ίδιας ακριβώς αγοραίας αντίληψης. Τα ωραία λιβαδάκια που μας προσκαλούν να νοσταλγήσουμε την ήρεμη ζωή κοντά στη μάνα φύση θέαμα και μόνον.

Και οι καταστροφές, θέαμα με μοναδικό αποτέλεσμα τα σταυροκοπήματα αυτές. Μοιάζει ασύνδετο με το προηγούμενο. Κι όμως, είναι αυτή η αντίληψή μας για τον κόσμο, ότι δεν υπάρχει στ' αλήθεια, αλλά μέσα από το αποστειρωμένο του θέαμα, που μας οδηγεί όλο και ευκολότερα στην αδιαφορία γι' αυτόν.

Να, και η φύση είναι ασυγκράτητη, όπως και η πρόοδος είναι ασυγκράτητη; Τι κάνουμε; Χαζεύουμε.

Ελικόπτερα πετούν επάνω από τα νησιά που έχουν πληγωθεί και γίνεται καταμέτρηση των συμφορών: τόσες τρύπες εδώ, τόσο νερό παραπέρα. Μουδιασμένες και οι καταγγελίες. Πώς να πουν ότι φταίνε οι υπεύθυνοι που δεν έκαναν έργα; Η δύναμη του νερού είναι ήδη πέραν των ανθρωπίνων δυνατοτήτων.

Απλώς, ο άνθρωπος έβαλε στόχο την ευημερία και δεν σκέφτηκε ότι βάζει το περιβάλλον σε κίνδυνο με την αδιάλειπτη δράση του, την επέκταση της ισχύος του.

Το παράδειγμα που χρησιμοποιεί ο Τζέρεμι Ρίφκιν για να δείξει ότι ορισμένες φορές η πρόοδος έχει τόσο ισχυρά αποτελέσματα, ώστε η καταστροφή που προκαλεί είναι μεγαλύτερη από την προσφορά, είναι η πυρηνική ενέργεια και η χρήση της. Παλαιό το παράδειγμα, αλλά δεν φαίνεται να απασχολεί κανέναν η εμπειρία. Κανένα εργοστάσιο δεν μειώνει την παραγωγή, κανένα φουγάρο δεν σβήνει, καμία εξέλιξη στην τεχνολογία, τη γενετική, οπουδήποτε, δεν αναστέλλεται για να υπάρξει ο χρόνος της σκέψης.

Το χειρότερο είναι ότι αναδεικνύεται μονίμως το αφελές ερώτημα: ναι ή όχι στην πρόοδο, ενώ αυτό που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι το είδος της προόδου. Δεν μοιάζει να προλαβαίνουμε, όμως, τόσο βαθιά σκέψη.

Θα ξαναδούμε καταγγελίες για την εγκατάλειψη, για την καθυστέρηση που θα πάρει η γιατρειά των πληγών, το ξέρουμε ήδη πως θα συμβεί αυτό και προετοιμάζουμε το θέαμα των ξεσπασμάτων.

Βάλαμε καθρέφτη απέναντί μας τις κάμερες και βαυκαλιζόμαστε με την εικόνα μας που θυμίζει ανθρώπινη ζωή, μόνο που την κάναμε τηλεπαιχνίδι: εμπρός για μαγειρικές του πεντάλεπτου στον φακό, για παντρειές στον φακό, για προξενιά στον φακό, για αγροτικές εμπειρίες μπροστά στον φακό, να και οι καταστροφές που δείχνει ο φακός, αυτές είναι αληθινές, αλλά πού θα πάει, θα χάσουμε το μέτρο, τόσες που γίνονται ποιος να τις προλάβει, άσ' τες, να 'μαστε καλά να βλέπουμε το συγκλονιστικό τους θέαμα.