Εφημερίδα "Τα Νέα"
Ορίζοντες :: Συνέντευξη-πληροφορία
( σερι τερκλ - «δεν είμαστε φτιαγμένοι για 500 e-mail την ημέρα» :: 04-02-2003)
ΣΕΡΙ ΤΕΡΚΛ «Δεν είμαστε φτιαγμένοι για 500 e-mail την ημέρα»
Η Σέρι Τερκλ, καθηγήτρια στο περίφημο ΜΙΤ, μελετά τις συναισθηματικές σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και μηχανημάτων και τις ψυχολογικές διαστάσεις των τεχνολογικών αλλαγών στη ζωή μας
«Η επικοινωνία στο Διαδίκτυο προσφέρει νέες πιθανότητες για τη δημιουργία σχέσεων. Όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας στον κυβερνοχώρο, έχουμε τον χρόνο και τον χώρο να συνθέσουμε έναν εαυτό, συχνά, λίγο ή πολύ διαφορετικό από εμάς», λέει η καθηγήτρια στο Πρόγραμμα Επιστήμης, Τεχνολογίας και Κοινωνίας στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) Σέρι Τερκλ
Όποιος χρησιμοποιεί e-mail δεν μπορεί παρά να ευχαριστεί τους θεούς τού Ίντερνετ. Ταχύτατη, άμεση και φθηνή επικοινωνία με όλο τον πλανήτη. Όνειρο επιστημονικής φαντασίας πριν από ελάχιστα χρόνια, σήμερα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής μας ρουτίνας. Η ευλογία, όμως, από την κατάρα, συχνά απέχει μία λεπτή κόκκινη γραμμή, παγιδεύοντας χιλιάδες χρήστες, που «πνίγονται» από εκατοντάδες e-mail καθημερινά, τα περισσότερα ανεπιθύμητα, από άγνωστους ηλεκτρονικούς πλασιέ. Η γρήγορη επικοινωνία μετατρέπεται έτσι σε χαμένες πολύτιμες ώρες, μόνο και μόνο για να βάλει κανείς μια τάξη στο ταχυδρομικό κουτί του υπολογιστή του.
«Αυτή η πλευρά τού e-mail είναι ιδιαίτερα προβληματική για πολύ κόσμο», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η Σέρι Τερκλ, καθηγήτρια στο Πρόγραμμα Επιστήμης, Τεχνολογίας και Κοινωνίας στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ). «Και οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι δεν έχει θεσπιστεί ένα κοινωνικό πρωτόκολλο που να αφορά τη χρήση του e-mail, δηλαδή το πότε, πώς και πόσο συχνά πρέπει να στέλνουμε μηνύματα. Ως αποτέλεσμα, ξέρω κόσμο που κάποια στιγμή - λόγω απουσίας από το γραφείο ή επαγγέλματος - φτάνει στο σημείο να έχει να διαβάσει και να έχει απαντήσει σε χιλιάδες e-mail και προτιμά να τα παρατήσει. Να κηρύξει δηλαδή "ηλεκτρονική χρεοκοπία". Τότε τα σβήνουν όλα, αδειάζουν το ταχυδρομείο τους και ξαναρχίζουν από την αρχή».
Η ίδια δεν έχει φτάσει ακόμα σε αυτό το σημείο. Περνά, όμως, ένα «υπερβολικά μεγάλο διάστημα» της ημέρας της διαχειριζόμενη την ηλεκτρονική της αλληλογραφία. Μερικές φορές το προτιμά από το τηλέφωνο, όμως αναρωτιέται συχνά «αν είμαστε φτιαγμένοι για να ερχόμαστε σε επαφή κάθε ημέρα με 500 άτομα. Και ποια μπορεί να είναι η ποιότητα αυτής της επαφής; Τι άλλες, πιθανώς πλουσιότερες, μορφές επικοινωνίας αντικαθιστούμε έτσι;».
Ίσως τα προβλήματα δικαιολογούνται από το μικρό διάστημα που το e-mail έχει μπει στη ζωή μας. Ίσως χρειαζόμαστε πίστωση χρόνου. «Πιστεύω ότι θα μάθουμε να χειριζόμαστε καλύτερα το e-mail όσο περισσότερο το συνηθίσουμε».
Γι' αυτό, άλλωστε, ένα μέρος της έρευνας της Σέρι Τερκλ στο ΜΙΤ έχει αυτόν ακριβώς τον σκοπό: να χαρτογραφήσει τις ιδιόρρυθμες σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ ανθρώπου και μηχανής, να κατανοήσει τις ηθικές, διανοητικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της χρήσης της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας. Στο πλαίσιο της δουλειάς της στο ΜΙΤ, έχει ιδρύσει και διευθύνει το πρόγραμμα «Τεχνολογία και Εαυτός». «Σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα κέντρο για τον στοχασμό και την έρευνα πάνω στην υποκειμενική πλευρά της τεχνολογίας και να εξυψώσουμε το επίπεδο της δημόσιας συζήτησης γύρω από τις κοινωνικές και ψυχολογικές διαστάσεις των τεχνολογικών αλλαγών».
Η επανάσταση του Ίντερνετ είναι πολύπλευρη. Ένας από τους τομείς που έχει επηρεαστεί καθοριστικά, σύμφωνα με την Αμερικανίδα καθηγήτρια, είναι οι ανθρώπινες σχέσεις: «Έχει αλλάξει δραστικά ο τρόπος με τον οποίο οραματιζόμαστε και δημιουργούμε τις σχέσεις μας και τις κοινότητές μας. Η επικοινωνία στο Διαδίκτυο προσφέρει νέες πιθανότητες για τη δημιουργία σχέσεων. Όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας στον κυβερνοχώρο, έχουμε τον χρόνο και τον χώρο να συνθέσουμε έναν εαυτό, συχνά, λίγο ή πολύ διαφορετικό από εμάς». Ο εικονικός χώρος ευνοεί τις σχέσεις που χαρακτηρίζονται από περιορισμένη δέσμευση και η ελευθερία τού e-mail δημιουργεί μια εύκολη οικειότητα, η οποία ίσως να μη μεταφερθεί από τον εικονικό στον πραγματικό κόσμο. «Γι' αυτό χρειάζεται μια επανεξέταση της ιδέας περί αυθεντικότητας και γνησιότητας. Ο καθένας μας πρέπει να σκεφτεί το αν, και πώς, και πότε το εικονικό υπηρετεί τους σκοπούς μας».
Προσοχή, όμως, μην πυροβολείτε το PC. Η ευθύνη για τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ανήκει στον δημιουργό και χρήστη του, όπως αναφέρει στο βιβλίο της «Ο δεύτερος εαυτός: Οι υπολογιστές και το ανθρώπινο πνεύμα»: «Στις ημέρες μας, το software είναι αυτό που αποτελεί μια προέκταση του ανθρώπινου εαυτού, αφού περιέχει ένα κομμάτι του μυαλού του δημιουργού και του χρήστη του. Είναι σαν αυτούς που συμμετέχουν στον εικονικό κόσμο των Sims: αισθάνονται ότι ανήκουν σε μια κοινότητα όταν δημιουργούν οικογένειες και βελτιωμένα αντίγραφα του εαυτού τους».
Η ζωή στην οθόνη…
Η Σέρι Τερκλ έχει γράψει μεταξύ άλλων το βιβλίο «Η ζωή στην οθόνη: Η ταυτότητα στην εποχή του Ίντερνετ», στο οποίο μελετά την ψυχολογία της επικοινωνίας μέσω υπολογιστών, ενώ σ' αυτό που ετοιμάζει ερευνά τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και τεχνολογίας. Παράλληλα, διευθύνει ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα για τις ψυχολογικές επιπτώσεις ψηφιακών αντικειμένων, υπολογιστών, ανθρωποειδών ρομπότ, παιχνιδιών που προσομοιώνουν ανθρώπινες κοινότητες, καθώς και παιχνίδια ή κατοικίδια ρομπότ, που απευθύνονται σε παιδιά και ηλικιωμένους. Μελετά ακόμα, με χρηματοδότηση της Εθνικής Ένωσης Επιστημών των ΗΠΑ, τη χρήση της οθόνης και της τεχνολογίας της προσομοίωσης σε διάφορα επαγγέλματα, από την αρχιτεκτονική μέχρι την ιατρική.
