Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ορίζοντες :: Ελεύθερο ρεπορτάζ

( δημητρης μαυρικιος - μια σύγκρουση του "είναι" με το "φαίνεσθαι" :: 29-01-2003) 

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ Μια σύγκρουση του "είναι" με το "φαίνεσθαι"

Ο Δημήτρης Μαυρίκιος μετέφρασε, έκανε τη δραματουργική διασκευή και σκηνοθέτησε το έργο του Πιραντέλο "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα", που ανεβαίνει αύριο στη Νέα Σκηνή του "Εθνικού Θεάτρου"

ΕΛΕΝΑ Δ. ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ

Μια άδεια σκηνή. Μια πρόβα τραγωδίας. Αυτοσχεδιασμοί. Έξι ηθοποιοί φοράνε μάσκες. Η πραγματικότητα και η φαντασία. Η πραγματικότητα και το θέατρο. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος επιχειρεί να ανταποκριθεί σε αυτό που του ζητούν "Έξι πρόσωπα"

Έχουν περάσει 16 ολόκληρα χρόνια από τότε που ο Μίνως Βολανάκης ζήτησε από τον Δημήτρη Μαυρίκιο να σκηνοθετήσει στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το έργο του Λουίτζι Πιραντέλο "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα". Ο απόηχος από την επιτυχία εκείνης της παράστασης υπάρχει ακόμα, καθώς τότε παίχτηκε για μία εβδομάδα και στην Αθήνα, στην Κεντρική Σκηνή του "Εθνικού Θεάτρου".

Φέτος ο ίδιος σκηνοθέτης επανέρχεται με το ίδιο έργο, σε άλλη πόλη, σε άλλου είδους σκηνή, με άλλον θίασο και με μια παράσταση που δεν θα έχει ομοιότητες με την προηγούμενη.

"Το έργο αυτό του Πιραντέλο είναι "λάστιχο" ως προς τη δυνατότητα παρουσίασής του σε διαφορετικούς χώρους. Μπορεί να χωρέσει από την αίθουσα μιας δραματικής σχολής μέχρι μια τεράστια σκηνή και να πείθει παντού δυναμικά, εφόσον υπηρετήσεις το πνεύμα του. Του αρκεί, που δηλώνει εξαρχής στον θεατή αυτό που ελάχιστα έργα δηλώνουν, ότι δηλαδή η σκηνή δεν παριστάνει τίποτε άλλο πέρα από αυτό που είναι στην πραγματικότητα: ένας τόπος όπου παίζουμε θέατρο".

Τι είδους, όμως, εμμονή στο έργο και στον συγγραφέα δικαιολογεί την επανάληψη μιας σκηνοθεσίας, που μοιάζει να μην άφησε κενά ή εκκρεμότητες στο ανέβασμά της το 1987;

"Δύσκολο να απαντήσεις, όταν σε ρωτούν για τον λόγο μιας εμμονής σου. Πάντως, νομίζω πως το συγκεκριμένο έργο προκαλεί εμμονές όσο ελάχιστα. Όσες φορές κι αν ανοίξεις την πόρτα σου στα "Έξι πρόσωπα" ποτέ δεν θα πετύχεις να τους προσφέρεις την ολοκλήρωση που σου ζητούν. Ας μην ξεχνάμε ότι η ελληνική μετάφραση του τίτλου - κι ας είναι η καλύτερη δυνατή - μας παραπλανά. Τα "Έξι πρόσωπα", αν ζητούσαν συγγραφέα, θα τρύπωναν στο γραφείο κάποιου συγγραφέα, όχι σε μια σκηνή… Ο τίτλος στο πρωτότυπο και σε άλλες γλώσσες δεν καταλήγει στη λέξη scrittore, writer, ecrivain (συγγραφέας), αλλά στη λέξη autore, author, auteur (δημιουργός).

Τα "Έξι πρόσωπα" εισβάλλουν σε μια θεατρική σκηνή, κατά τη διάρκεια μιας πρόβας, και ζητούν από έναν σκηνοθέτη να τους δώσει τη ζωή που τους στέρησε ο συγγραφέας. Ο σκηνοθέτης εν τέλει αποτυγχάνει. Πώς, λοιπόν, να έχεις τη συνείδησή σου ήσυχη διά βίου απέναντι σε αυτά τα πλάσματα; Έρχονται και ξανάρχονται, ζητώντας απεγνωσμένα την πολυπόθητη ολοκλήρωση. Μες στα 16 αυτά χρόνια ξαναμελέτησα το έργο, στήσαμε με μαθητές μου ολοκληρωμένες παραστάσεις του, μίλησα γι' αυτό στο Διεθνές Συνέδριο για τον Πιραντέλο στη Ρώμη και γενικά δεν έπαψα να το σκέφτομαι, αλλά και να το φαντάζομαι σε ένα νέο ανέβασμα".

Η πρόθεση του Μαυρίκιου βρίσκεται στους αντίποδες της έννοιας του remake.

Εξάλλου η ιδέα που ενισχύεται, σε σχέση με την προηγούμενη σκηνοθετική προσέγγιση, είναι η σχέση του έργου με την τραγωδία.

"Στην πρωτότυπη εκδοχή τού "Έξι πρόσωπα" ένας θίασος κάνει πρόβα στο έργο του Πιραντέλο "Το παιχνίδι των ρόλων", όταν ξαφνικά εισβάλλουν στη σκηνή οι έξι ημιτελείς χαρακτήρες του. Ο Πιραντέλο προτείνει αυτοσχεδιασμούς για την πρόβα, πριν από την είσοδο των προσώπων.

Οι επίμονες αναφορές του να διασκευάσει το έργο σε μορφή αρχαίας τραγωδίας, με οδήγησαν σε μια πρόβα τραγωδίας για την έναρξη. Αυτό εντείνει, πιστεύω, τη σύγκρουση ανάμεσα στο "είναι" και το "φαίνεσθαι", ειδικά που ακολουθούμε την υπόδειξη του Πιραντέλο τα έξι πρόσωπα να φορούν μάσκες. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που, εν όψει καλοκαιρινών φεστιβάλ ή περιοδειών στο εξωτερικό, κάνουμε πρόβες για αρχαία τραγωδία σε χώρους - ιταλικές σκηνές, γήπεδα, αποθήκες - που λίγο θυμίζουν τις σκηνές όπου θα παιχτεί τελικά το έργο. Πολλές φορές, μάλιστα, οι δοκιμές γίνονται στο σκηνικό κάποιου άλλου έργου ή ανάμεσα σε σκηνογραφικά στοιχεία ενός μισο-διαλυμένου σκηνικού ή άλλου που δεν έχει ακόμα στηθεί.

Σε έναν τέτοιο χώρο φανταστήκαμε την πρόβα για την "Ηλέκτρα", στη διάρκεια της οποίας εισβάλλουν τα έξι πρόσωπα, ανησυχαστικοί ταξιδευτές της μυθοπλασίας που ζητούν απεγνωσμένα - αν και μάταια, αλίμονο - τους πραγματικούς ανθρώπους, οι οποίοι θα ολοκληρώσουν την ύπαρξή τους".

Μια συναρπαστική συνάντηση

Τα πρόσωπα του έργου του Πιραντέλο είναι ρόλοι σε μια ιστορία όπου η πραγματικότητα μπερδεύεται με τη φαντασία. Σε μια παράσταση όπου το θέατρο παίζει το δικό του θέατρο, πόσο μπορεί ο δημιουργός της να αντλεί από τη δική του αλήθεια;

"Η συνάντηση μεταξύ πραγματικών ανθρώπων και ηρώων της μυθοπλασίας είναι κάτι που συνήθως συναρπάζει. Πριν από 16 χρόνια είχα δει το έργο από τη σκοπιά των πρώτων. Όμως όλα αλλάζουν με τα χρόνια. Όσο μεγαλώνεις, τόσο απομακρύνεσαι από την ευμετάβλητη ζωή του ανθρώπου - ή και του δημιουργού - πλησιάζοντας, άθελά σου, προς μια σταθεροποιημένη πραγματικότητα, που μοιάζει με εκείνη του δημιουργήματος. Στα απομνημονεύματα, ας πούμε, γίνεσαι πια ο εκούσιος ήρωας του βιβλίου σου. Ο θάνατος σταθεροποιεί τελικά την ύπαρξή μας σε μια διάσταση ανάλογη με εκείνη των προσώπων ενός έργου".

INFO

Το "Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα" έχει πρεμιέρα αύριο, στις 9, στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου (Αγ. Κωνσταντίνου 22-24 τηλ.: 210-5223.242). Σκηνικά Δ. Πολυχρονιάδης, κοστούμια Ελ. Μανωλοπούλου, μουσική Στ. Σκουρόπουλος. Παίζουν: Λαζ. Γεωργακόπουλος, Λυδία Φωτοπούλου, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Γ. Κότσιφας, Κ. Ζαχαράκης κ.ά.