Διαστάσεις Ποιος φοβάται τα Στάρμπακς;

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

Ποιος είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εχθρός μας; Ο αμερικανικός πολιτιστικός ιμπεριαλισμός, φυσικά. Και ποια ακριβώς πλευρά του; Το Χόλυγουντ; Η Μονσάντο; Τα ΜακΝτόναλντ'ς; Όχι: τα Στάρμπακς

"Λοιπόν, πώς σας φαίνεται;" (σκίτσο από τον Νιου Γιόρκερ)

Αυτή την άποψη υποστήριξε τον περασμένο Ιούνιο ο Αμερικανός καθηγητής Μπέντζαμιν Μπάρμπερ σε ομιλία του στο Έβδομο Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών και Ιδεών, που έγινε στο Κονέτικατ. Ο λόγος που όλοι - Ευρωπαίοι, Άραβες, Αφρικανοί - μισούν τους Αμερικανούς, είναι η μονοκαλλιέργεια, προειδοποίησε ο ομιλητής. Πάρτε την αλυσίδα του καφέ Στάρμπακς, που εδρεύει στο Σηάτλ. Όχι μόνο άνοιξε το πρώτο της κατάστημα στη Ζυρίχη, την πόλη όπου γεννήθηκε ο ευρωπαϊκός καφές, αλλά επιδιώκει τώρα να κλείσει κάθε ανταγωνιστικό εγχώριο καφέ. Η αμερικανική κουλτούρα καταλαμβάνει ολόκληρο τον πλανήτη, μεταμορφώνοντάς τον σταδιακά σε ένα γιγαντιαίο Νιου Τζέρσυ.

Εκ πρώτης όψεως, οι φόβοι του Μπάρμπερ επαληθεύθηκαν: σήμερα έχουν ανοίξει 12 Στάρμπακς στην Ελβετία. Εδώ όμως αρχίζουν οι ενστάσεις. Πρώτα απ' όλα, όπως παρατηρεί το περιοδικό Reason, γενέτειρα του ευρωπαϊκού καφέ δεν είναι η Ζυρίχη, αλλά η Βιέννη. Μετά την ήττα τους εδώ από τους Πολωνούς, το 1683, οι Τούρκοι πολιορκητές άφησαν πίσω τους 500 σάκους με κόκκους καφέ: δύο χρόνια αργότερα άνοιγε στην αυστριακή πρωτεύουσα το πρώτο καφενείο της Ευρώπης.

Σήμερα, τα αυστριακά καφέ πλαισιώνονται από 5 εκπροσώπους του εχθρού, με αποτέλεσμα η αναλογία να είναι ένα Στάρμπακς ανά 608.000 κατοίκους. Η αντίστοιχη αναλογία στην Ελβετία (για την οποία ανησυχούσε ο Αμερικανός καθηγητής) είναι ένα ανά 1,6 εκατομμύριο κατοίκους. Και τα δύο ποσοστά είναι πολύ μικρότερα από το αντίστοιχο της Αμερικής: ένα ανά 61.000 κατοίκους. Κι όμως, οι Αμερικανοί πίνουν λιγότερο καφέ από τους Ευρωπαίους: το 2000 κατανάλωσαν κατά μέσο όρο 4,5 κιλά καφέ ο καθένας, έναντι 6,3 κιλών για τους Αυστριακούς και 7 κιλών για τους Ελβετούς.

Ενδιαφέρουσα είναι και η εικόνα του αραβικού κόσμου - απ' όπου βέβαια ξεκίνησαν όλα, πριν από οκτώ περίπου αιώνες. Οι Ιορδανοί, που καταναλώνουν 2,3 κιλά ο καθένας, δεν έχουν κανένα Στάρμπακς, ενώ οι Λιβανέζοι, με κατά κεφαλήν κατανάλωση 4,3 κιλά, έχουν έντεκα. Τι δείχνουν αυτές οι διαφορές; Ότι ο συγκεκριμένος καφές (δηλαδή η αμερικανική προσαρμογή της ιταλικής εκδοχής ενός προϊόντος που παρασκεύασαν οι Άραβες) απευθύνεται σε συγκεκριμένους καταναλωτές, ενώ σε άλλους δεν αρέσει καθόλου. Η διάδοση των Στάρμπακς (διόλου ευκαταφρόνητη, με 6.000 καταστήματα σε όλο τον κόσμο) εξαρτάται από τα γούστα των καταναλωτών, όχι από αυθαίρετες αποφάσεις της συγκεκριμένης εταιρείας.

Στον μικρόκοσμο του διεθνούς τμήματος αυτής της εφημερίδας, υπάρχουν δύο φανατικοί οπαδοί των Στάρμπακς. Η στήλη, πάλι, δεν αντέχει αυτόν τον καφέ.

Άλλωστε, δεν θα άφηνε για τίποτα στον κόσμο τον άφθαστο καφέ που φτιάχνουν οι γλυκύτατοι άνθρωποι του "Toy Cafe", εδώ απέναντί μας.