Διαστάσεις Η διπλωματία των όπλων

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

«Θα κάνουμε μια μετριοπαθή χρήση του θανάτου» (του Αλτάν, από τη «Ρεπούμπλικα»)

«Οι δυτικοί ειρηνιστές ειδικεύονται στο να αποφεύγουν δύσκολες ερωτήσεις», έγραφε ο Τζωρτζ Όργουελ στο δοκίμιό του «Σκέψεις για τον Γκάντι» που κυκλοφόρησε το 1949, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό του. Τι πρέπει να γίνει με τους Εβραίους; Είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε την ολοκληρωτική εξόντωσή τους; Και αν όχι, ποιος άλλος τρόπος υπάρχει για τη σωτηρία τους εκτός από τον πόλεμο; Όταν έθεσαν αυτά τα ερωτήματα στον Γκάντι, το 1938, εκείνος απάντησε ότι οι Εβραίοι της Γερμανίας όφειλαν να αυτοκτονήσουν μαζικά, ώστε ο κόσμος, και ειδικότερα ο γερμανικός λαός, να κατανοήσει τη βιαιότητα του Χίτλερ. Ήταν κι αυτό μία άποψη. Οι ειρηνιστές, αντίθετα, δεν μπορούσαν να δώσουν καμιά απάντηση.

Ο Σαντάμ Χουσεΐν δεν είναι βέβαια Χίτλερ, και οι σημερινές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές από τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όμως τα εκατομμύρια των ειρηνιστών που θα κατακλύσουν σήμερα τους δρόμους σε όλο τον κόσμο αρνούνται και πάλι να απαντήσουν σε ορισμένα δύσκολα ερωτήματα. Τι πρέπει να γίνει με το Ιράκ και τον δυνάστη του; Να συνεχιστεί το σημερινό καθεστώς των κυρώσεων, που συμβάλλει στον θάνατο χιλιάδων παιδιών κάθε μήνα; Να αποχωρήσουν εντελώς οι δυτικές δυνάμεις από την περιοχή, αφήνοντας τους Κούρδους, τους Σιίτες και τους Ιρακινούς στην τύχη τους; Να σταματήσει κάθε έλεγχος του ιρακινού οπλοστασίου, με τον κίνδυνο να αποκτήσει αύριο ο Σαντάμ (και) πυρηνικά όπλα; Να αυτοκτονήσουν μαζικά οι Ιρακινοί, μήπως και ευαισθητοποιηθεί ο πρόεδρός τους και τους ακολουθήσει;

Κανείς εχέφρων άνθρωπος δεν μπορεί να θέλει έναν πόλεμο, οποιονδήποτε πόλεμο, πολύ περισσότερο μάλιστα έναν πόλεμο που διευθύνουν τα ακροδεξιά γεράκια της σημερινής Αμερικής. Τι σημαίνει όμως ακριβώς το «Όχι στον πόλεμο» που θα αντηχήσει σήμερα σε όλο τον πλανήτη; Οι Γαλλογερμανοί έχουν μία πρόταση: να εξακολουθήσουν οι 150.000 αμερικανοί στρατιώτες να πολιορκούν ασφυκτικά το Ιράκ, ώστε αφενός να «βοηθούν» τους επιθεωρητές, αφετέρου να πιέζουν για την ανατροπή του Σαντάμ Χουσεΐν. Το ιταλικό Ριζοσπαστικό Κόμμα του Μάρκο Πανέλα και της Έμα Μπονίνο έχει μια άλλη πρόταση: ο δήμιος να εξοριστεί και το Ιράκ να τεθεί υπό την κηδεμονία του ΟΗΕ, στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας αναδιοργάνωσης της δημοκρατίας. Συμφωνούν οι ειρηνιστές με αυτές τις προτάσεις; Δίπλα στις ποικίλες παραλλαγές του «Έξω οι Αμερικανοί», θα ακουστεί άραγε σήμερα, δειλά έστω, από ελάχιστους έστω, το σύνθημα «Έξω ο Σαντάμ»;

Ο «αγνός φιλειρηνισμός» - αναρωτιόταν ο Όργουελ - μήπως δεν είναι κατά βάθος παρά μια ψευδαίσθηση που στηρίζεται στην ασφάλεια, στην ευημερία και στην άγνοια της πραγματικότητας; Κάτω ο πόλεμος, σύμφωνοι. Μήπως όμως το αντίθετό του δεν είναι η ειρήνη, αλλά η διπλωματία σε όλες τις μορφές της, ακόμη και η διπλωματία των όπλων;