ανάλυση

Ο κύκλος των χαμένων κοινοτικών κονδυλίων

Οι αισιόδοξες διαβεβαιώσεις ότι δεν θα χαθεί ούτε ένα ευρώ από το ΚΠΣ έδωσαν τη θέση τους στη ρεαλιστική ομολογία ότι απώλειες της τάξεως του 1% - 2% είναι αποδεκτές, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «δείχνει τα δόντια της» στην απείθαρχη ελληνική διοίκηση

ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ

Σε αυτούς τους χαλεπούς καιρούς, η ελληνική οικονομία έχει δύο πλεονεκτήματα έναντι των άλλων ευρωπαϊκών οικονομιών, στα οποία στηρίζεται για να εξασφαλίζει σχετικά υψηλό ρυθμό ανάπτυξης.

Το ένα είναι η Ολυμπιάδα του 2004, που τροφοδοτεί την ανάπτυξη μέσω των έργων που γίνονται, αλλά και μέσω της ζήτησης που θα προκαλέσει η αθρόα - ελπίζεται - προσέλευση επισκεπτών των Αγώνων.

Το δεύτερο είναι το Γ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, που χρηματοδοτείται σε ποσοστό πάνω από 50% από κοινοτικούς πόρους για να εκτελεστεί μια σειρά από έργα και προγράμματα. Το Γ' ΚΠΣ τροφοδοτεί την ανάπτυξη μέσω των επενδύσεων που χρηματοδοτεί, αλλά ελπίζεται ότι θα έχει και πιο μακροχρόνια αναπτυξιακά αποτελέσματα, καθώς τα έργα που θα γίνουν θα βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Στην πραγματικότητα, το Γ' ΚΠΣ είναι πολύ πιο σημαντικό ακόμη και από την Ολυμπιάδα, αφού χρηματοδοτεί έργα που έχει πραγματικά ανάγκη η οικονομία και όχι αυτά που επιβάλλουν οι ανάγκες ενός έκτακτου και μη επαναλαμβανόμενου γεγονότος, όπως η Ολυμπιάδα.

Ενώ, όμως, έχει τόση αναμφισβήτητη σημασία το Γ' ΚΠΣ, η κυβέρνηση δεν έχει καταφέρει ακόμη να το αξιοποιήσει όπως πρέπει και όπως τόσο πολύ το χρειάζεται. Αυτό έγινε φανερό από το γεγονός ότι, έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια εφαρμογής του, χρειάσθηκε να «ανασκουμπωθεί» ο ίδιος ο Πρωθυπουργός και να καλεί έναν έναν τους υπουργούς που έχουν υπό την εποπτεία τους μεγάλα προγράμματα, για να τους δώσει κατευθύνσεις και ουσιαστικά να τους επιστήσει την προσοχή στην ανάγκη να βελτιώσουν τις επιδόσεις των προγραμμάτων τους. Μια πρώτη φουρνιά υπουργών - αυτοί που έχουν τα πιο προβληματικά προγράμματα - πέρασε από τις πρωθυπουργικές εξετάσεις πριν από ενάμιση μήνα και μια δεύτερη έκανε το ίδιο την περασμένη Τετάρτη. Την ίδια μέρα ορισμένοι από τους υπουργούς με τα προβληματικά προγράμματα ξαναπέρασαν εξετάσεις, προκειμένου να διαπιστωθεί αν είχαν πετύχει κάποια καλύτερα αποτελέσματα.

Η προσωπική παρέμβαση του Πρωθυπουργού εκφράζει και το μέγεθος του ενδιαφέροντός του, αν όχι της ανησυχίας του, για την πορεία των προγραμμάτων αυτών. Ο Πρωθυπουργός γνωρίζει καλύτερα απ' όσο ομολογεί δημοσίως το οικονομικό επιτελείο ότι οι δυσκολίες στα προγράμματα είναι πλέον πολύ σημαντικές και, αν δεν αντιμετωπισθούν εγκαίρως και με σοβαρότητα, κινδυνεύει να χαθεί για πάντα η μεγάλη αναπτυξιακή ευκαιρία που προσφέρει το Γ' ΚΠΣ.

Η βασική δυσκολία

Η βασική δυσκολία, όπως προκύπτει από τις ακριτομύθιες αρμόδιων στελεχών των υπουργείων, αλλα και των Βρυξελλών, οφείλεται στον νέο τρόπο αντιμετώπισης του προγράμματος από την Κομισιόν. Στις Βρυξέλλες έχουν πάψει, πλέον, να θεωρούν δεδομένη και αποδεκτή την κακοδιαχείριση κονδυλίων και την παραβίαση κοινοτικών κανόνων από μια χώρα σαν την Ελλάδα, εξαιτίας των «ιδιαιτεροτήτων» της. Τώρα, πλέον, καμία ιδιαιτερότητα δεν αναγνωρίζεται, αφού η Ελλάδα είναι χώρα της ευρωζώνης, με δικαιώματα και υποχρεώσεις, τις οποίες πρέπει να γνωρίζει και να τηρεί. Εφοδιασμένη με νέους κανονισμούς, που προέκυψαν από το κύμα σκανδάλων το οποίο οδήγησε σε παραίτηση την προηγούμενη Επιτροπή, η νέα Κομισιόν φροντίζει να τηρείται το γράμμα και το πνεύμα του νόμου με κάθε λεπτομέρεια.

Έτσι, γίνονται τακτικότατα έλεγχοι στα έργα που χρηματοδοτεί, συντάσσονται εκθέσεις και δεν εκταμιεύονται κονδύλια αν προηγουμένως δεν αποκατασταθούν όλα τα προβλήματα που έχουν εντοπισθεί. Μπορεί να φανταστεί κανείς τι πρόβλημα δημιουργεί σε μια Δημόσια Διοίκηση και μια Τοπική Αυτοδιοίκηση σαν την ελληνική μια τέτοια στάση. Ήδη, το έχουν δείξει οι πρώτες εκθέσεις ελέγχου, που είναι γεμάτες από παρατηρήσεις.

Μάλιστα, το πρόβλημα αφορά ακόμη και στο Β' ΚΠΣ, από το οποίο η Ελλάδα έχει λαμβάνειν το διόλου ευκαταφρόνητο υπόλοιπο των περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών ομολογούν πλέον ότι, αν κοπεί το 1/5 του ποσού αυτού, θα είναι και ευχαριστημένοι! Αυτό, όμως, δεν το έλεγαν πριν από λίγο καιρό, όταν διαβεβαίωναν ότι δεν θα χαθεί ούτε ένα ευρώ από το Β' ΚΠΣ. Στο Γ' ΚΠΣ ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος, καθώς οι έλεγχοι έχουν ξεκινήσει από την αρχή του.

Εγγενείς αδυναμίες

Αλλά, ακόμη κι αν μεταμορφωνόταν η Δημόσια Διοίκηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε θεματοφύλακα της κοινοτικής νομιμότητας, πάλι δεν θα είχε εξασφαλισμένη την απρόσκοπτη ροή των κοινοτικών πόρων. Κι αυτό, γιατί έχει να παλέψει επίσης με τις δικές της εγγενείς αδυναμίες, τη γραφειοκρατία, την κακή οργάνωση και την έλλειψη στελεχών με γνώσεις που θα μπορούσαν να προωθήσουν τα φιλόδοξα προγράμματα του Γ' ΚΠΣ.

Σε όλα αυτά τα προβλήματα ο Πρωθυπουργός προσπαθεί να βρει λύσεις. Σε μεγάλο βαθμό, αυτές θα είναι αναπόφευκτα εμβαλωματικές. Κάποια έργα θα μεταφερθούν από τις εντελώς ανίσχυρες περιφέρειες στα υπουργεία, για να μπορέσουν να ξεκολλήσουν. Κάποια άλλα θα κοπούν εντελώς, γιατί δεν έχουν ελπίδα να προχωρήσουν. Κάποιοι δημόσιοι υπάλληλοι θα χρειασθεί να κινητοποιηθούν και κάποια «ρουσφέτια» να εγκαταλειφθούν, για να υπάρξει μια στοιχειώδης πρόοδος.

Η Δημόσια Διοίκηση και η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν θα μπορέσουν, βεβαίως, να μεταμορφωθούν. Αν βελτιωθούν έστω και λίγο, το Γ' ΚΠΣ θα έχει συνεισφέρει ένα ακόμη όφελος στην οικονομία. Ίσως έτσι αντισταθμιστούν εν μέρει οι απώλειες κοινοτικών κονδυλίων, που όλα πλέον δείχνουν ότι θα υπάρξουν.