στον κόσμο

Η παγκοσμιοποίηση έγινε μαζική πολιτικοποίηση

JEFFREY SACHS

Η παγκοσμιοποίηση απέκτησε, τελικά, μια νέα μορφή: τη μαζική πολιτικοποίηση του κόσμου. Βέβαια, οι διαμαρτυρίες πολιτικού χαρακτήρα γίνονταν σε παγκόσμιο επίπεδο εδώ και ολόκληρες δεκαετίες, όπως έγιναν για παράδειγμα για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για την ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων, αλλά και για την ίδια την παγκοσμιοποίηση. Εξάλλου, οι «επαναστάσεις», από το 1989 έως το 1991, στην Ανατολική Ευρώπη και στην πρώην Σοβιετική Ένωση, εξαπλώθηκαν σε ένα μεγάλο μέρος του κόσμου μέσα σε μόλις λίγους μήνες.

Όμως, αυτή τη φορά, οι διαδηλώσεις ενάντια στον πόλεμο του Ιράκ αποκαλύπτουν μια νέα δυναμική. Σχεδόν 10 εκατ. διαδηλωτές, σε περίπου 60 χώρες και 600 πόλεις, κατέβηκαν στις 15 Φεβρουαρίου στους δρόμους για να διαδηλώσουν ενάντια στον πόλεμο. Με τις κινητοποιήσεις αυτές, έδειξαν, επίσης, ότι η μαζική πολιτικοποίηση παρατηρείται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τρία σημεία-κλειδιά

Ο Jeffrey Sachs είναι Καθηγητής Οικονομικών και διευθυντής του Earth Institute στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Columbia

Εκείνο που κάνει τις πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στα σχέδια των ΗΠΑ για πόλεμο να ξεχωρίζουν, είναι ότι διοργανώθηκαν μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία και με έναν και συγκεκριμένο στόχο. Η απόφαση για τις μαζικές διαδηλώσεις στις 15 Φεβρουαρίου ελήφθη από τους διοργανωτές τον περασμένο Νοέμβριο και αποτελεί κατόρθωμα, που μέσα σε ενενήντα ημέρες οι οργανωτές κατάφεραν να πείσουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να κατέβουν στους δρόμους. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να εξηγηθεί, αν αναλογιστούμε τρία σημεία-κλειδιά:

* Το Ίντερνετ επέτρεψε ώστε η οργάνωση να γίνει σε παγκόσμιο επίπεδο και με μικρό κόστος.

* Οι μαζικές διαμαρτυρίες διοργανώθηκαν από τα κατά τόπους γραφεία, που ακολούθησαν ένα κοινό σχέδιο σε ολόκληρο τον κόσμο. Κάθε τοπική οργανωτική αρχή επικοινωνούσε μέσω του Διαδικτύου με τις υπόλοιπες, με αποτέλεσμα να διακινούνται απρόσκοπτα πληροφορίες και συμβουλές.

* Ο διάχυτος φόβος για έναν πόλεμο στο Ιράκ οδήγησε, από μόνος του, τον κόσμο να βγει στους δρόμους.

Η μεγάλη αλαζονεία

Οι διαδηλώσεις κατά του πολέμου στο Ιράκ έδειξαν ότι η μαζική πολιτικοποίηση παρατηρείται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο

Βέβαια, υπήρξε και ένας τέταρτος σημαντικός παράγοντας που οδήγησε στην παγκόσμια αυτή διαμαρτυρία: η μεγάλη αλαζονεία που επέδειξε η κυβέρνηση Μπους. Ειδικότερα ο υπουργός Άμυνας της χώρας, ο Ράμσφελντ, οδήγησε πολύ κόσμο να βγει και να διαδηλώσει την αντίθεσή του στον πόλεμο, μετά την επίθεσή του στην «παλαιά Ευρώπη».

Πράγματι, δεν μπορεί πια κανείς να απευθύνεται στον λαό του, χωρίς να τον ακούει ολόκληρος ο κόσμος. Έτσι, μπορεί το στυλ του προέδρου Μπους να έχει «πέραση» στο Τέξας, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο στο Παρίσι ή στο Βερολίνο.

Δεν φαίνεται πολύ πιθανό η παγκόσμια διαμαρτυρία να ανατρέψει τα σχέδια του προέδρου Μπους, αλλά οπωσδήποτε θα έχει επίδραση στο πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση αυτή. Ο πόλεμος μάλλον θα γίνει, επειδή οι Αμερικανοί είναι σε θέση να τον πραγματοποιήσουν μόνοι τους και επειδή η κυβέρνηση Μπους δεν μπορεί εύκολα να σταματήσει, πια, την στρατιωτική κινητοποίηση.

Η αβεβαιότητα βλάπτει

Επιπλέον, θα πρέπει να αναλογιστεί κανείς ότι η αβεβαιότητα για το αν θα γίνει πόλεμος βλάπτει σοβαρά την αμερικανική οικονομία (και άλλες οικονομίες, σε διάφορα μέρη του κόσμου), επειδή προκαλεί την αναβολή πολλών επιχειρηματικών επενδύσεων και πλήττει την καταναλωτική εμπιστοσύνη. Αν η σημερινή αδυναμία της οικονομίας συνεχιστεί, τότε η αδυναμία αυτή θα θέσει σε κίνδυνο την επανεκλογή του προέδρου Μπους, τον Νοέμβριο του 2004. Έτσι, οι σύμβουλοί του αναμένεται ότι θα τον φέρουν σύντομα μπροστά στο δίλημμα «τώρα ή ποτέ» για τον πόλεμο.

Οι Αμερικανοί έχουν ενημερωθεί για τις μεγάλες οικονομικές αλλά και πολιτικές δυσκολίες που έρχονται και δεν είναι έτοιμοι να τις αντιμετωπίσουν. Ήδη οι ΗΠΑ βρίσκονται μπροστά σε τεράστια ελλείμματα στον προϋπολογισμό, χωρίς καν να έχουν υπολογιστεί οι συνέπειες που θα έχει ο πόλεμος στην οικονομία. Τα φθηνά και άμεσα μέσα επικοινωνίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, θα εξακολουθήσουν να είναι διαθέσιμα στον κόσμο. Μετά τις 15 Φεβρουαρίου, φαίνεται ότι οι άνθρωποι σε κάθε γωνιά του κόσμου θα χρησιμοποιήσουν τα μέσα αυτά για να απαιτήσουν συμμετοχή στη λήψη πολιτικών αποφάσεων.