Κοινωνική εργασία στα… χαρτιά

Λιγότεροι από 40 πανελλαδικά - αντί για χιλιάδες - εκτίουν την ποινή τους προσφέροντας κοινωφελές έργο

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

Κάθε απόγευμα, Δευτέρα με Παρασκευή, τους τελευταίους επτά μήνες ο καταδικασθείς 34χρονος λεβητοποιός Γιώργος Μ. από τον Πειραιά παίρνει το μικρό καρότσι της υπηρεσίας Καθαριότητας του Δήμου Αγίου Ιωάννη Ρέντη και ανεβοκατεβαίνει την οδό Φλέμιγκ.

Ο Γιώργος είναι από τους τυχερούς του συστήματος. Από τους ελάχιστους, μετρημένους στα δάκτυλα, που τα ελληνικά δικαστήρια δέχθηκαν να μετατραπεί η ποινή φυλάκισή τους σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Με ποινή 28 μηνών για χρέη, κυρίως προς το Δημόσιο και ασφαλιστικά Ταμεία, έχει την ευκαιρία "πληρώσει την οφειλή του στην κοινωνία", όπως λέει, προσφέροντας κάποιο έργο, μακριά από το κελί, και παράλληλα να συνεχίσει τη δουλειά του και να βρίσκεται μαζί με την οικογένειά του. Έχει την τύχη "μια καταδίκη να μην κατεδαφίσει τη ζωή του…".

Όχι ότι ήταν από την αρχή προνομιούχος. Τους πρώτους οκτώ μήνες της ποινής τούς πέρασε στον Κορυδαλλό, αλλά "ας είναι…". Το Πρωτοδικείο δέχθηκε, έστω και με καθυστέρηση, το αίτημα για μετατροπή της ποινής και ο Δήμος Αγ. Ιωάννη Ρέντη εγγυήθηκε τη θέση εργασίας που του επέτρεψε να φύγει από τη φυλακή. Μια απόφαση που θα θεωρεί πάντοτε ότι "του έσωσε τη ζωή…".

Ο 34χρονος λεβητοποιός εργάζεται στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος και το απόγευμα από τις 4 έως 8 καθαρίζει τον κεντρικό δρόμο στον Δήμο Ρέντη.

Είναι ένας από τις λίγες δεκάδες των πολιτών που αποτελούν "δείγμα γραφής" για τον θεσμό της έκτισης ποινής με παροχή κοινωφελούς εργασίας. Στο υπουργείο Δικαιοσύνης δεν υπάρχει πλήρης καταγραφή για τις περιπτώσεις εφαρμογής του θεσμού, αλλά υπολογίζονται σε λιγότερες από 40 πανελλαδικά. Πέντε χρόνια από την έναρξη εφαρμογής του, όμως, θα έπρεπε οι καταδικασθέντες που προσφέρουν εργασία να ανέρχονται σε εκατοντάδες αν όχι σε χιλιάδες.

Ζητούνται επιτηρητές…

Όλα τα στοιχεία, όπως επισημαίνουν στελέχη του υπουργείου, δείχνουν ότι "ο θεσμός έχει βαλτώσει και κινδυνεύει να καταστεί ανενεργός". Τα δικαστήρια είναι πλέον φειδωλά στη μετατροπή των ποινών και το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στο γεγονός ότι δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό από επιμελητές και κοινωνικούς λειτουργούς που θα αναλάβουν την επιτήρηση των εργαζόμενων καταδίκων.

Το ζήτημα απασχολεί εντόνως το τελευταίο διάστημα τον υπουργό Δικαιοσύνης κ. Φίλ. Πετσάλνικο, ο οποίος αναζητεί λύσεις μέσω του υπουργείου Οικονομικών, που καλείται να εγκρίνει αίτημα για την πρόσληψη εντός του έτους 100 επιμελητών αρωγής ενηλίκων. Η στελέχωση των δικαστικών υπηρεσιών με επιμελητές θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην εφαρμογή του θεσμού. Διαφορετικά, καταδικασθέντες με ποινές δύο και τριών ετών θα οδηγούνται στη φυλακή, βάζοντας εμπόδια και στο πρόγραμμα του υπουργείου για αποσυμφόρηση των σωφρονιστικών καταστημάτων. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου Δικαιοσύνης, τουλάχιστον 400-500 καταδικασθέντες ετησίως θα μπορούσαν να ενταχθούν σε πρόγραμμα παροχής κοινωφελούς εργασίας.

Ο θεσμός από την πρώτη ημέρα εφαρμογής του περνά από συμπληγάδες. Ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το 1996, αλλά για περισσότερο από ένα χρόνο ήταν ανενεργός αφού δεν υπήρχαν οι φορείς που θα μπορούσαν να δεχθούν την εργασία καταδικασμένων. Με προεδρικό διάταγμα, το φθινόπωρο του 1997 καταρτίσθηκε η σχετική λίστα (με 34 φορείς), αλλά μέχρι σήμερα οι αποφάσεις μετατροπής των ποινών φυλάκισης σε παροχή εργασίας σπανίζουν γιατί δεν υπάρχει σύστημα επιτήρησης. Την επιτήρηση καλούνται να αναλάβουν προς το παρόν οι ίδιοι οι φορείς που δέχονται τους κρατουμένους.

Μόνο στον Ρέντη

"Δυστυχώς έχουμε επωμιστεί και τον έλεγχο των καταδικασμένων, και αυτό αποθαρρύνει πολλούς φορείς γιατί δεν αποκλείεται να μας ζητήσουν και ευθύνες εάν κάποιος δεν ανταποκρίνεται στους όρους μετατροπής της ποινής…", σημειώνει ο δήμαρχος Αγ. Ι. Ρέντη κ. Γ. Ιωακειμίδης, τονίζοντας ότι ο δήμος του έχει απομείνει ο μοναδικός φορέας στην Αττική που εξακολουθεί να διαθέτει θέσεις εργασίας για κρατουμένους. "Ο θεσμός πρέπει να στηριχθεί, το οφείλουμε στην κοινωνία…", προσθέτει, για να καταλήξει διατυπώνοντας το παράπονο ότι "κανείς από το αρμόδιο υπουργείο δεν έχει ενδιαφερθεί για τις προσπάθειες στήριξης του θεσμού που καταβάλλει ο δήμος".

Η Ελλάδα δεν έδωσε κανένα στοιχείο

Γουινόνα Ράιντερ. Με κοινωφελή εργασία σε νηπιαγωγείο "πληρώνει" την καταδίκη της για κλοπή η διάσημη ηθοποιός

Η Γουινόνα Ράιντερ "πληρώνει" την κλοπή που διέπραξε, σε ένα εμπορικό κατάστημα στο Χόλιγουντ, με κοινωφελή εργασία σε νηπιαγωγείο. Ο οξύθυμος διεθνής Άγγλος ποδοσφαιριστής Πολ Γκασκόιν μάθαινε επί οκτώ μήνες τα μυστικά της μπάλας σε παιδιά του δημοτικού, ύστερα από έναν "χοντρό" καβγά σε λονδρέζικο μπαρ. Στην Ελλάδα, μια απόφαση για έκτιση ποινής με παροχή κοινωφελούς εργασίας εξακολουθεί να αποτελεί σημαντική είδηση…

Όπως παρατηρεί η καθηγήτρια Εγκληματολογίας και πρόεδρος του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου Φυλακών, κ. Καλλιόπη Σπινέλλη, στις στατιστικές που δημοσίευσε για τον θεσμό των εναλλακτικών ποινών το Συμβούλιο της Ευρώπης, τον Δεκέμβριο του 2002, "η χώρα μας συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε κρατών που δεν έδωσαν κανένα στοιχείο…". Αντιθέτως, η Μεγάλη Βρετανία παρουσιάζει ετησίως περίπου 50.000 περιπτώσεις παροχής κοινωφελούς εργασίας, η Γαλλία 23.000, η Ολλανδία 18.000, η Φινλανδία 4.000, η Ισπανία και η Δανία περίπου 3.000. Από το 1997, συμμετοχή στα προγράμματα εναλλακτικών ποινών έχουν δηλώσει ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός, η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας και 31 δήμοι και κοινότητες σε όλη την Ελλάδα, αλλά στους περισσότερους απ' αυτούς τους φορείς τα ελληνικά δικαστήρια δεν έχουν στείλει για παροχή εργασίας ούτε έναν κρατούμενο…