Αφιέρωμα Η φωνή της ειρήνης

ΡΕΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ο Αριστοφάνης την είχε κλείσει σε μια σπηλιά, ο Τολστόι την έχανε στα σαλόνια της αριστοκρατίας: Πόλεμος και Ειρήνη. Μια πολύχρωμη μάζα ανθρώπων στη μέση: αντίδραση. Εκατομμύρια "όχι στον πόλεμο" αντηχούν στους δρόμους του κόσμου, στις δημοσκοπήσεις, στις δημόσιες αντιπαραθέσεις.

"Όχι πόλεμος". Αμερικανοί διαδηλώνουν στην Ουάσιγκτον εναντίον του προέδρου Μπους και της πολιτικής του

Μετά τις πρώτες μαζικές κινητοποιήσεις του Οκτωβρίου, αν οι τελευταίες μέρες είχαν κάτι κρίσιμο να πουν, αυτό ήταν ότι το αντιπολεμικό κίνημα ξαναζωντάνεψε και, αν μη τι άλλο, διευρύνθηκε. Παρά την αμφισβήτηση που δέχτηκε για τις πολιτικές του αποχρώσεις, τη διαφορετικότητα των ομάδων του και τις ρίζες των διοργανωτών του, το μήνυμα των 200.000 ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες και των εκατοντάδων χιλιάδων ακόμη στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη, συντονισμένο και ομόφωνο, μοιάζει δύσκολο να αγνοηθεί. Πόσο μάλλον όταν ακούει κανείς κάποιες ανεπιτήδευτες δηλώσεις συμμετεχόντων: "Αυτή τη φορά, άφησα την άνεση του σπιτιού μου και βγήκα κι εγώ, γιατί νομίζω ότι αυτός ο πόλεμος είναι λάθος". Ανάμεσά τους είναι ακαδημαϊκοί, συγγραφείς, πολιτικοί, καλλιτέχνες, επίσκοποι, πιο ενωμένοι από ποτέ. Στο κομμάτι που την αφορούσε, η αμερικανική κυβέρνηση το εξοβέλισε αποκαλώντας το "δείγμα δημοκρατίας".

Η βαρύτητα

Απ' όλες τις αποφάσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει ένας ελεύθερος λαός το ζήτημα του πολέμου και της ειρήνης είναι το κρισιμότερο, επισημαίνει ο Αμερικανός συγγραφέας και ιστορικός Άρθουρ Σλέσινγκερ, σύμβουλος άλλοτε του προέδρου Κέννεντυ. Γιατί, πριν σταλούν τα παιδιά του να σκοτωθούν σε ξένη γη, η ιερότερη υποχρέωση της δημοκρατίας είναι να επιτρέψει πλήρη, ενδελεχή συζήτηση των επί μέρους θεμάτων.

Σε συνθήκες κινδύνου ο πρόεδρος πρέπει να γίνεται αποδεκτός ως η φωνή του ενωμένου έθνους, λένε κάποιοι. "Γιατί τον εκλέξαμε; " αναρωτιέται ένας Αμερικανός σχολιαστής. Στην πραγματικότητα, επισημαίνει ο Σλέσινγκερ, οι απόψεις του αμερικανικού λαού πρέπει να είναι ίδιας βαρύτητας.

Η Ιστορία

Το ιστορικό αρχείο προσφέρει πλήθος παραδειγμάτων, έντονης αντίδρασης στην κήρυξη πολέμου: Ο αμερικανο-μεξικανικός πόλεμος (1846-1848) δεν ήταν δημοφιλής. "Λαέ των Ηνωμένων Πολιτειών", κραύγαζε ο Χορέις Γκρίλι, στις σελίδες της "Νιου Γιορκ Τρίμπιουν", "οι κυβερνήτες σου σε παρασύρουν στην απύθμενη άβυσσο του εγκλήματος και της συμφοράς! Ξύπνα για να ανακόψεις το άσκοπο μακέλεμα προτού να είναι αργά να λυτρώσεις την ψυχή σου από την ενοχή του ολοκληρωτικού σφαγιασμού!". Το νομοθετικό σώμα της Μασαχουσέτης επικύρωσε ψήφισμα που δήλωνε ότι ο πόλεμος "τόσο μισητός στις αξίες του, τόσο έκλυτος, άδικος και αντισυνταγματικός στη βάση και στον χαρακτήρα του, πρέπει να θεωρηθεί ως πόλεμος κατά της ελευθερίας, κατά της ανθρωπότητας, κατά της δικαιοσύνης, κατά του έθνους".

Ο Μαρκ Τουέιν έλεγε: "Στην αμερικανική σημαία οι λευκές ρίγες θα πρέπει να είναι μαύρες και τα αστέρια να αντικατασταθούν με νεκροκεφαλές". Οι σημερινοί διαδηλωτές συμπληρώνουν: "Ας κάνουμε χρήση του μυαλού αντί των πυραύλων. Μας αξίζει κάτι καλύτερο από τον πόλεμο!".