Οι περισσότεροι πούλησαν τα διαμερίσματά τους στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου. Οι εναπομείναντες, αλλά και αρχιτέκτονες επιμένουν στον αγώνα να μην γκρεμιστούν οι πολυκατοικίες τους…

Χρώμα στις γκρίζες μνήμες ή πράσινο;

Οι δύο πλευρές της αντιπαράθεσης για το μέλλον των Προσφυγικών της Αλεξάνδρας

ΜΑΝΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ

"Το γκρέμισμα των προσφυγικών πολυκατοικιών θα εξαφανίσει ένα κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας". "Με την κατεδάφιση θα δημιουργηθεί πράσινο - ανάσα". Στη μία πλευρά οι κάτοικοι των προσφυγικών πολυκατοικιών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας που δεν θέλουν να κατεδαφιστούν τα σπίτια τους. Στην απέναντι πλευρά, η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ), που θέλει να αγοράσει τα σπίτια προκειμένου να κατεδαφιστούν και να γίνει πράσινο.

Προσφυγικά Αλεξάνδρας. Η ΚΕΔ θέλει να τα αγοράσει, ώστε να κατεδαφιστούν και να γίνει πράσινο (ήδη έχουν πουληθεί 137 διαμερίσματα). Οι εναπομείναντες κάτοικοι δεν θέλουν να τα εγκαταλείψουν. Στο πλευρό τους έχουν αρχιτέκτονες αλλά και το ΕΜΠ, που τονίζουν ότι τα Προσφυγικά έχουν ιστορική και αρχιτεκτονική αξία για την Αθήνα

Η απόσταση που χωρίζει το κτίριο της ΚΕΔ από το συγκρότημα των Προσφυγικών μικρή, οι διαφορές όμως μεγάλες. "Έχουμε αγοράσει ένα μεγάλο κομμάτι των διαμερισμάτων. Για όσους δεν συμφωνούν με το ποσό της αγοράς που έχει οριστεί, ξεκινούν σύντομα διαδικασίες αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για τις 4 πρώτες πολυκατοικίες" λένε οι υπεύθυνοι της ΚΕΔ. "Έχουμε ήδη προσφύγει στο ΣτΕ κατά των αποφάσεων να γίνει πράσινο η περιοχή" απαντούν οι κάτοικοι.

Έχουν αγοραστεί 137. "Επιμένουμε να μείνουμε στα Προσφυγικά. Όχι γιατί είναι το σπίτι μας, αλλά γιατί αυτή η γειτονιά δεν βρίσκεται πουθενά στην Αθήνα. Εδώ μεγαλώσαμε. Το ίδιο και τα παιδιά μας. Γιατί να μη μεγαλώσουν κι άλλες γενιές σε αυτά τα σπίτια". Η οικογένεια της 65χρονης κ. Ελένης Παπαβασιλείου είναι μία από τις περίπου 45 οικογένειες των Προσφυγικών που αρνούνται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Η ΚΕΔ τούς έχει προτείνει να αγοράσει τα διαμερίσματά τους προς 18 εκατ. δρχ., ώστε στη συνέχεια να κατεδαφιστούν οι 6 από τις 8 προσφυγικές πολυκατοικίες και να δημιουργηθεί χώρος πρασίνου. Ήδη, 137 από τα 228 διαμερίσματα των Προσφυγικών έχουν αγοραστεί και σύντομα, σύμφωνα με τη Νομική της Υπηρεσία, θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες αναγκαστικής απαλλοτρίωσης για τις τέσσερις πρώτες πολυκατοικίες για όσους ιδιοκτήτες αρνούνται να πουλήσουν τα διαμερίσματά τους.

Ελένη Παπαβασιλείου. "Αν γινόταν ανάπλαση στα Προσφυγικά, η γειτονιά θα μετατρεπόταν σε κόσμημα της Αθήνας" λέει η 65χρονη που μεγάλωσε σε αυτά τα κτίρια και εξακολουθεί να μένει εκεί

Τρεις αρχιτέκτονες. "Όσοι νομίζουν ότι επειδή πουλήθηκαν 130 διαμερίσματα τελείωσαν όλα, είναι γελασμένοι. Τώρα αρχίζει η μάχη" λέει ο αρχιτέκτονας κ. Δημήτρης Ευταξιόπουλος, αντιπρόεδρος του συλλόγου "Ανάπλαση", που ιδρύθηκε από μερίδα των κατοίκων όταν έμαθαν πριν από τρία χρόνια τα σχέδια περί κατεδάφισης.

"Δεν είμαστε οι μόνοι που πιστεύουμε ότι πρέπει να διατηρηθούν και να ανακαινιστούν οι πολυκατοικίες. Το ίδιο υποστηρίζει το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, το Ινστιτούτο Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχιτεκτόνων".

"Τα Προσφυγικά έχουν ιστορική αξία. Έχουν μικρό ύψος, εξασφαλίζουν ελεύθερο χώρο όπως είναι τώρα, έχουν την αίσθηση της γειτονιάς" λέει στα "ΝΕΑ" ο πολεοδόμος - χωροτάκτης κ. Γεράσιμος Σκλαβούνος. "Μπορούν να αναπλαστούν και να χρησιμοποιηθούν ξανά. Είναι ένα τοπόσημο. Αν γκρεμιστούν - όπως πολλά άλλα κτίρια - σε λίγο τίποτα δεν θα μας "δένει" με την Αθήνα. Θα είμαστε ξένοι στην ίδια μας την πόλη".

"Τώρα αρχίζουμε". "Τίποτα δεν τέλειωσε επειδή πουλήθηκαν στην ΚΕΔ 130 διαμερίσματα", λέει ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου των Προσφυγικών κ. Δημήτρης Ευταξιόπουλος. Ο ίδιος έχει ανακαινίσει το διαμέρισμά του και διαμαρτύρεται ότι κανένας απ' τους αρμοδίους δεν ήρθε να δει πώς είναι τα σπίτια από κοντά

Αντίθετος με την κατεδάφιση είναι και ο αρχιτέκτονας κ. Γιώργος Τζιρτζιλάκης.

"Θα είναι απαράδεκτο να γκρεμιστούν. Όλοι κόπτονται και μιλούν για τη διατήρηση του παρελθόντος. Αλλά βλέπουν το παρελθόν μόνο στα νεοκλασικά της Πλάκας, της Κηφισιάς, στα ακροκέραμα… Αυτό που κάνει ξεχωριστές αυτές τις κατοικίες είναι ότι εντάσσονται σε ένα πρόγραμμα μαζικής στέγασης των προσφύγων. Είναι ένα συγκρότημα κτιρίων που δείχνει πώς εκείνοι οι άνθρωποι φαντάζονταν τότε την οργάνωση της πόλης. Εδώ υπερβαίνουμε το κριτήριο της αισθητικής ομορφιάς. Έχουμε να κάνουμε με την ιστορία της πόλης. Γκρεμίζοντάς τα, απαλείφουμε ένα κομμάτι της ιστορίας, γιατί μας ενοχλεί, γιατί δεν θέλουμε να το βλέπουμε…".

Η άποψη της ΚΕΔ. Η δικηγόρος κ. Έλσα Μαυραγκά, από τη Νομική Υπηρεσία της ΚΕΔ που χειρίζεται την υπόθεση, υποστηρίζει ότι τα διαμερίσματα "είναι μικρά - μόνο 50 τ.μ. το καθένα. Δεν μπορούν να κατοικηθούν σήμερα και δεν έχουν ιστορική αξία", ενώ προσθέτει ότι ελάχιστοι από τους ιδιοκτήτες, "μόνον 25 μένουν στα διαμερίσματα. Όλα τα υπόλοιπα έχουν ενοικιαστεί, τα περισσότερα σε αλλοδαπούς".

Είναι γειτονιά. "Όλοι λένε να αναβιώσει η γειτονιά. Ε, λοιπόν, εδώ είναι γειτονιά. Γιατί να εγκαταλείψουμε αυτά τα ευήλια, ευάερα κτίρια;" διαμαρτύρεται ο πρόεδρος του Συλλόγου των Προσφυγικών κ. Γιώργος Γρίβας

Συζήτηση δεν χωράει για τις οικογένειες που αντιδρούν στην κατεδάφιση. "Μην τη βλέπετε τώρα τη γειτονιά. Ελάτε την άνοιξη που είναι όλα καταπράσινα. Ακούς ένα σωρό πουλιά. Με μία ανάπλαση αυτή η γειτονιά θα μπορούσε να γίνει ένα κόσμημα της Αθήνας" λέει η κ. Ελένη Παπαβασιλείου. "Όλοι λένε να αναβιώσει η γειτονιά. Ε, λοιπόν, εδώ είναι γειτονιά. Γιατί να φύγουμε απ' αυτά τα ευήλια και ευάερα κτίρια" τονίζει ο πρόεδρος του συλλόγου "Ανάπλαση" κ. Γιώργος Γρίβας, ο οποίος από 8 ετών ζει στα Προσφυγικά.

"Μας λένε ότι τα κτίρια είναι άθλια, βρώμικα. Ποτέ κανένας όμως δεν ήρθε από το υπουργείο για να τα δει από κοντά" διαμαρτύρεται ο κ. Ευταξιόπουλος, που έχει ανακαινίσει το εσωτερικό του σπιτιού του.

Υπάρχουν περίπου 45 ακόμα ιδιοκτήτες που δέχονται να τα πουλήσουν μόνο προς 35 εκατ. δρχ. Όπως λέει η κ. Μαυραγκά: "Με κοινωνικά κριτήρια τούς δίνουμε πολύ περισσότερα χρήματα από τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων".

67χρονες οι 8 τριώροφες πολυκατοικίες

Η ιστορία. Τα Προσφυγικά της Λ. Αλεξάνδρας έχουν κατακλυστεί από κόσμο. Στις ταράτσες, στα μπαλκόνια, παντού. Πρόκειται για μια διαδήλωση λίγο μετά την Απελευθέρωση

Τα "Προσφυγικά" της Λεωφόρου Αλεξάνδρας κτίστηκαν το 1935. Πρόκειται για 8 τριώροφες πολυκατοικίες με 228 διαμερίσματα των 50 τ.μ. σε έκταση 14,5 στρεμμάτων. Είναι από τα ελάχιστα εναπομείναντα κτίσματα κοινωνικής κατοικίας του μοντέρνου κινήματος - δεκαετίας του '30 (bauhaus). Σχεδιάστηκαν από τους αρχιτέκτονες Κίμωνα Λάσκαρη και Δημ. Κυριακού.

Οι κατοικίες αγοράστηκαν αποκλειστικά από πρόσφυγες. Ήταν η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια του κράτους για μαζική λαϊκή στέγαση. Όταν κτίστηκαν η γύρω περιοχή είχε μόνο παράγκες. Ακόμα και σήμερα είναι εμφανή τα σημάδια που έχουν αφήσει τα Δεκεμβριανά στα προσφυγικά. Τρύπες από σφαίρες είναι ακόμα στους τοίχους τους.

Αργότερα, από το 1965 και μετά, καθώς η Αθήνα ανοικοδομείται πολλές οικογένειες μετακομίζουν αλλού. Τα τελευταία χρόνια η φθορά είναι κάτι παραπάνω από εμφανής στο εξωτερικό των πολυκατοικιών, αφού οι κάτοικοι φοβούμενοι την απαλλοτρίωση (και το '67 επί χούντας είχε βγει απόφαση για κατεδάφισή) δεν ρίσκαραν ανακαινίσεις.

Διαφορετικές προσεγγίσεις για το πράσινο

Οι προσφυγικές πολυκατοικίες έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα Ολυμπιακών Αναπλάσεων του ΥΠΕΧΩΔΕ εδώ και τρία χρόνια. Σύμφωνα με τα σχέδια, μετά την κατεδάφιση των 6 από τις 8 θα δημιουργηθεί χώρος πρασίνου, ενώ δύο κτίρια θα παραμείνουν - όχι για κατοίκηση, αλλά για πολιτιστικές χρήσεις. "Πρόκειται για έκταση 14,5 στρεμμάτων που θα μετατραπεί σε πράσινο. Θα αποτελέσει μεγάλη ανάσα για την Αθήνα", λέει η κ. Έλσα Μαυραγκά από την ΚΕΔ. "Μα πράσινο υπάρχει και τώρα. Άλλωστε τα κτίρια καλύπτουν μόνο 4,5 στρέμματα από τα 14,5", απαντούν οι κάτοικοι.

Όπως λένε, έχουν ενδείξεις ότι πράσινο δεν θα γίνει. "Τον τελευταίο καιρό διαβάζουμε ότι μεγάλα κατασκευαστικά συμφέροντα ενδιαφέρονται για την περιοχή.

Επιπλέον, σύμφωνα με το ΕΜΠ, μία ανάπλαση των 8 πολυκατοικιών θα στοίχιζε περίπου 1 δισ. δρχ. Εάν γκρεμιστούν και γίνει πράσινο, το κόστος φτάνει τα 5 δισ. Άρα κάτι άλλο κρύβεται από πίσω", λέει ο κ. Δ. Ευταξιόπουλος.