Η Τουρκία γυρίζει την πλάτη στην Ευρώπη

ΕΙΡΗΝΗ Δ. ΚΑΡΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Ταγίπ Ερντογάν. Έχει αντιληφθεί πολύ καθαρά τις διαθέσεις των Ευρωπαίων απέναντι στην Τουρκία

Όταν ο Κώστας Σημίτης και σύσσωμη η ελληνική κυβέρνηση υπενθύμιζαν, την επομένη του ναυαγίου της Κοπεγχάγης, πως η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας περνά από το Κυπριακό, ήταν και σαφείς και ειλικρινείς. Μονάχα που παραγνώριζαν έναν σημαντικό για τις μελλούμενες εξελίξεις παράγοντα: ότι η Άγκυρα φέρεται πλέον να μην προσμένει κάτι από την Ευρώπη - και άρα, η έμμεση «απειλή» της Αθήνας ή και των υπολοίπων Ευρωπαίων, δεν μπορεί να έχει πρακτικό αποτέλεσμα. Φυσικά, η διαφαινόμενη - εν μέσω της γενικής ρευστότητας στη γείτονα - μεταστροφή τής Τουρκίας, κάθε άλλο παρά απαρατήρητη έχει περάσει από την Ελλάδα. Τόσο στο Μέγαρο Μαξίμου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών, έχουν… πέσει με τα μούτρα στη μελέτη της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία, αλλά και στην επεξεργασία σεναρίων - και, άρα, αντιδράσεων της Αθήνας - για τους επόμενους μήνες. Δεν είναι, άλλωστε τυχαίο πως ένας εκ των πλέον εμπίστων συμβούλων του κ. Σημίτη - με κάθε άλλο παρά εθνικιστικές απόψεις - έλεγε λίγες μόλις ώρες μετά την αναχώρηση των αντιπροσωπειών από τη Χάγη πως «δεν θα πρέπει να αποκλείσουμε την επιστροφή της Άγκυρας σε μια πολιτική έντασης, και κρίσης ακόμη, στο Αιγαίο».

Ξαναμοίρασμα της τράπουλας. Στην πραγματικότητα, η διαφαινόμενη μεταστροφή της Άγκυρας - από επίδειξη καλής θέλησης έναντι των Ευρωπαίων σε περιφρόνηση των ευρωπαϊκών προϋποθέσεων για ένταξή της - δεν οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο ξαναμοίρασμα της τράπουλας που συντελείται στο εσωτερικό τής χώρας. Η τουρκική ηγεσία - είτε πρόκειται για το «βαθύ κράτος» είτε για το περιβάλλον του κ. Ερντογάν - έχει αντιληφθεί πολύ καθαρά τις διαθέσεις των Ευρωπαίων απέναντί της. Οι οποίες έχουν συνοψιστεί σε ένα απογοητευτικό «δεν έχουμε τίποτε παραπάνω να περιμένουμε από την Ένωση, όσο καλά παιδιά και να είμαστε». Κι η εξήγηση είναι απλή: σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ένωσης, η κοινή γνώμη είναι πλήρως αντίθετη με τη συμπερίληψη της Τουρκίας στην «ευρωπαϊκή οικογένεια» και, αντιστοίχως, οι κυβερνήσεις δεν φαίνονται διατεθειμένες να αγνοήσουν τους ψηφοφόρους τους.

Έτσι, ουκ ολίγοι στην Άγκυρα κατέληξαν στο λογικοφανές συμπέρασμα «γιατί να κάνουμε υποχωρήσεις, όταν δεν θα πάρουμε ανταλλάγματα»; Συμπέρασμα: ανένδοτοι στο Κυπριακό, επίθεση κατά των δικαιωμάτων των Κούρδων και… έπεται συνέχεια.

«Επίθεση προσέγγισης». Το ερώτημα είναι τι θα πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση, η οποία τα τελευταία χρόνια έχει διαμορφώσει την πολιτική της επί τη βάσει των τουρκικών επιθυμιών για την Ευρώπη. Επ' αυτού, ο Γιώργος Παπανδρέου έχει δεχθεί ήδη μια σειρά εισηγήσεων. Για παράδειγμα, ότι θα πρέπει να ενταθεί η «επίθεση προσέγγισης» προς τη γείτονα, με αιχμή τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, έτσι ώστε η τυχόν άρνηση τής γείτονος να την εκθέσει διεθνώς ως μη επιθυμούσα διαδικασίες ειρήνης και ασφάλειας.

Η δεύτερη εισήγηση αφορά τις σχέσεις με τον υπερατλαντικό σύμμαχο, καθώς εκτίμηση του υπουργείου Εξωτερικών είναι πως όλος αυτός ο υπόγειος «αντιευρωπαϊσμός» της Άγκυρας συνοδεύεται από τις προσδοκίες του περιβάλλοντος Ερντογάν και τμήματος του στρατεύματος, πως τελικώς θα υπάρξει μια εξαιρετικά επωφελής συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.