Αρθρώσεις και… εξαρθρώσεις

Δημοκρατία και πολιτική βία (4)

ΝΙΚΟΣ ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Στις προηγούμενες «Αρθρώσεις και… εξαρθρώσεις» ισχυρίστηκα ότι η κοινοβουλευτική δημοκρατία ασφαλώς διαθέτει πολύ ευρύτερη κοινωνική νομιμοποίηση απ' ό,τι αυταρχικά ή κατοχικά καθεστώτα - και, με αυτή την έννοια, πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες εξασφάλισης λαϊκής συναίνεσης και, επομένως, απαξίωσης των φαινομένων πολιτικής βίας -, επ' ουδενί όμως εγγυάται τη διαμόρφωση κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που θα εξαλείφουν τα αίτια της εκδήλωσης μορφών μαχητικής αντίστασης, συμπεριλαμβανομένων των εκδοχών - ένοπλης ή μη - πολιτικής βίας.

Ανέφερα δε τα παραδείγματα της Τουρκίας και της Κολομβίας ως χαρακτηριστικά κοινοβουλευτικών δημοκρατιών με μαζικά κινήματα πολιτικής βίας.

Αυτός ο συλλογισμός περί του πρωταγωνιστικού ρόλου της πρωτογενούς (κρατικής) βίας στην εκδήλωση φαινομένων πολιτικής αντιβίας δεν διατυπώνεται για να δικαιώσει οποιοδήποτε φαινόμενο ή μορφή πολιτικής βίας. Είναι προφανές ότι άλλους βαθμούς πολιτικής απήχησης - και κοινωνικής νομιμοποίησης - έχει η εξέγερση του λαού της Αργεντινής, άλλους οι Ζαπατίστας, άλλους οι FARC, άλλους η DEV SOL της δεκαετίας του '80 και άλλους σήμερα, άλλους η 17Ν. Όμως, ο συγκεκριμένος συλλογισμός είναι αναγκαίος για να προσεγγιστεί τόσο γενικά το ζήτημα της πολιτικής βίας (μπορούν ή όχι τμήματα της κοινωνίας ή του κινήματος να χρησιμοποιούν βίαια μέσα προκειμένου να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους ή να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με το κρατικό μονοπώλιο στη βία, τη διεύθυνση του οποίου έχει μια εκλεγμένη κυβέρνηση;) όσο και ειδικά (πώς και πού, αλλά και από ποιους προσδιορίζονται τα όρια όχι μόνο της πολιτικής ορθότητας, αλλά και της ηθικής και της ποινικής απαξίωσης μιας βίαιης ενέργειας;). Η ελληνική μεταπολιτευτική δημοκρατία εμπεριείχε τους όρους εκδήλωσης φαινομένων πολιτικής βίας; Απαντώ κατηγορηματικά ναι. Κι αυτό όχι επειδή η αποχουντοποίηση ήταν επιφανειακή ή πολλοί βασανιστές της χούντας κυκλοφορούσαν ελεύθεροι. Τέτοιες προσεγγίσεις νομίζω ότι, εκτός από ιδεολογικό πρωτογονισμό, πάσχουν και από αφόρητο πολιτικό υποκειμενισμό. Υποστηρίζω το ακριβώς αντίθετο: η μεταπολιτευτική δημοκρατία κυοφόρησε φαινόμενα πολιτικής βίας (συχνά μαζικής, ας θυμηθούμε τις μαζικές συγκρούσεις στο κέντρο της Αθήνας στις 23 Ιουλίου 1975 και στις 25 Μαΐου 1976) επειδή εξασφάλισε τον αναγκαίο «αέρα ελευθερίας» για την εκδήλωση της ριζοσπαστικοποίησης ευρέων κοινωνικών τμημάτων και την έκφραση πλατιών αντιαμερικανικών και αντιιμπεριαλιστικών αισθημάτων, επειδή έλαβε χώρα την ίδια περίοδο με την επανάσταση των Γαριφάλων στην Πορτογαλία και τη νίκη των επαναστάσεων στην Ινδοκίνα, επειδή δημιούργησε αυτοπεποίθηση και ελπίδα κοινωνικής αλλαγής σε εκατομμύρια ανθρώπους, επειδή, επειδή…