20 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΡΙΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ-ΛΑΛΙΩΤΗ

Η σχιζοφρένεια δεν κάνει διακρίσεις

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΥΚΛΑΚΗ

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ

«Οι Έλληνες γνωρίζουν ακόμη λίγα για την ψυχική νόσο. Γι' αυτό και η προσέγγιση εθελοντών είναι μεγάλη πρόκληση», λέει η Μαρίνα Οικονόμου - Λαλιώτη, υπεύθυνη του προγράμματος για το στίγμα στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ). Το Ινστιτούτο ξεκίνησε πριν από λίγο καιρό εκστρατεία εθελοντισμού για το κυνήγι του στίγματος. Ανάμεσα στους βασικούς στόχους, η «καταπολέμηση» λέξεων και φράσεων που πληγώνουν.

Τι είναι το ελληνικό πρόγραμμα κατά του στίγματος;

Είναι τμήμα ενός μεγάλου διεθνούς προγράμματος της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση, στη βελτίωση των στάσεων του κοινού, στην ανάπτυξη δράσεων.

Πόσο έχει αναπτυχθεί μέχρι στιγμής;

Διανύουμε την κύρια φάση του προγράμματος που είναι η επαφή με το κοινό και τα ΜΜΕ και η υλοποίηση μιας πανελλαδικής εκστρατείας ενημέρωσης.

Από πού ξεκινά ο κοινωνικός στιγματισμός των ψυχικά πασχόντων;

Από την άκριτη σύνδεση της ψυχικής αρρώστιας με τη βία και την επικινδυνότητα, την ημιμάθεια, την προκατάληψη και τον βαθιά ριζωμένο φόβο της κοινωνίας μας για το «άλλο» της πρόσωπο.

Τι μπορεί να κάνει ο εθελοντής γι' αυτό;

Να δραστηριοποιηθεί στο δίκτυο «κυνηγών» στίγματος. Να μας ενημερώνει για τη στιγματιστική χρήση λέξεων και φράσεων, όπως «ο σχιζοφρενής δολοφόνος», «ψυχάκιας, ψυχοπαθής, παρανοϊκός, σχίζας, psycho, μουρλοκομείο».

Πόσοι εθελοντές έχουν μέχρι σήμερα εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής στο πρόγραμμα;

Λίγοι και «από μακριά». Ο εθελοντισμός στο χώρο της ψυχικής υγείας δεν είναι διαδεδομένος.

Πόσα γνωρίζουν οι Έλληνες για την ψυχική διαταραχή;

Πανελλαδική έρευνα έδειξε ότι οι Έλληνες γνωρίζουν λίγα για την ψυχική διαταραχή και έχουν ως βασική πηγή πληροφόρησης την τηλεόραση.

Και για τη σχιζοφρένεια, ειδικότερα;

Συντριπτικά υψηλό ποσοστό θεωρεί ότι οι ασθενείς με σχιζοφρένεια αποτελούν δημόσιο κίνδυνο και πάνω από 60% δηλώνει ότι δεν θα τους έδινε δουλειά.

Βασικές αρχές ενημέρωσης των πολιτών…

Συνεργασία της επιστημονικής με τη δημοσιογραφική κοινότητα, ούτως ώστε να τηρούνται όλοι οι κώδικες δεοντολογίας και να προωθείται η σωστή χρήση της γλώσσας.

Πόσο στιγματισμένοι είναι σήμερα οι Έλληνες ασθενείς;

Ένας στους τρεις δήλωσε ότι δεν θα ανεχόταν έναν ψυχικά ασθενή στην ίδια πολυκατοικία ή στην ίδια γειτονιά και μερικές φορές δεν θα ήθελε καν να κουβεντιάσει μαζί του.

Έχει αλλάξει η θεραπεία της σχιζοφρένειας;

Η σχιζοφρένεια σήμερα αντιμετωπίζεται με ειδικά φάρμακα και σύγχρονες ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις.

Ποια η συμβολή του περιβάλλοντος του πάσχοντος στη θεραπεία;

Η οικογένεια και το περιβάλλον παίζουν σημαντικό ρόλο στη θεραπεία.

Πόσοι υπολογίζονται σήμερα οι ψυχικά πάσχοντες στη χώρα μας;

Δεν μπορούν να υπολογιστούν. Εδώ και 15 χρόνια δεν έχουν γίνει επιδημιολογικές έρευνες.

Ποιες οι συχνότερες διαταραχές που εκδηλώνουν οι Έλληνες;

Οι ψυχικές διαταραχές δεν είναι αποκλειστικότητα κάποιας πληθυσμιακής ομάδας, χώρας ή κοινωνίας. Παγκοσμίως, ένας στους τέσσερις θα προσβληθεί από κάποια ψυχική διαταραχή σε κάποια περίοδο της ζωής του.

Η συχνότητα της σχιζοφρένειας;

Η σχιζοφρένεια προσβάλλει περίπου 1 στα 100 άτομα, χωρίς να κάνει διάκριση φύλου, κοινωνικής τάξης, χώρας, πολιτισμού. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια ασθένεια ελληνική, είναι μια ασθένεια παγκόσμια, οικουμενική.

Οι ψυχικές διαταραχές έχουν ηλικία;

Εξαρτάται από τον τύπο της ψυχικής διαταραχής. Για παράδειγμα, η σχιζοφρένεια εμφανίζεται συχνότερα στο τέλος της εφηβείας ή στην αρχή της ενηλικίωσης.

Πώς κρίνετε τις υπάρχουσες δομές για την αντιμετώπιση των ψυχικών παθήσεων;

Παρά την τεράστια βελτίωση είναι ακόμα αριθμητικά ανεπαρκείς. Χρειάζεται δημιουργία και άλλων ψυχιατρικών τμημάτων στα Γενικά Νοσοκομεία, Κέντρα Ψυχικής Υγείας και Κέντρα Ημέρας.

Τι λείπει από αυτές;

Προσωπικό με εξειδικευμένη εκπαίδευση και κουλτούρα για τη διαμόρφωση δικτύων υπηρεσιών - οικογενειών - εθελοντών - χρηστών των υπηρεσιών σε συνεργασία με την Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Είναι ισότιμη γεωγραφικά η κατανομή των δομών;

Μάλλον ανισότιμη. Υπάρχουν νομοί με πολύ περιορισμένη κάλυψη.

Η αποασυλοποίηση πέτυχε;

Σε σημαντικό βαθμό, ναι. Απομένει κυρίως η προώθηση των ψυχικά ασθενών στην απασχόληση και η καθολική κοινωνική και οικονομική επανένταξή τους με την κατοχύρωση του σεβασμού των δικαιωμάτων τους.