Εφημερίδα "Τα Νέα"
Τα 20' που κράτησαν 20 ώρες…
Η αδιαλλαξία Ντενκτάς και της τουρκικής αντιπροσωπείας, δεν κάμφθηκε σε καμιά στιγμή
Το ναυάγιο της Χάγης χρειάστηκε κάπου 20 ώρες για να ολοκληρωθεί - στην πραγματικότητα, όμως, δεν χρειαζόταν παρά 20 λεπτά: ο Ραούφ Ντενκτάς είχε ξεκαθαρίσει από την αρχή ότι αρνείται να παραπέμψει το σχέδιο Ανάν σε δημοψήφισμα.
Στη Λάρνακα. Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Τάσσος Παπαδόπουλος και τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου που τον συνόδευαν στη Χάγη εξηγούν πως οδηγήθηκαν στο ναυάγιο
Η αδιαλλαξία του Τουρκοκύπριου ηγέτη, που είχε την αμέριστη υποστήριξη της Άγκυρας και της τουρκικής αντιπροσωπείας, δεν κάμφθηκε σε καμιά στιγμή, παρ' ότι ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, πρότεινε ακόμη και παράταση των διαπραγματεύσεων μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου και δημοψηφίσματα στις 6 Απριλίου.
Χθες τα ξημερώματα - κι ενώ ο Κύπριος πρόεδρος, Τάσσος Παπαδόπουλος, είχε ήδη ανακοινώσει το τέλος των διαπραγματεύσεων - ο κ. Ανάν κι ο αντιπρόσωπός του, Άλβαρο ντε Σότο, κάλεσαν εκ νέου για διαβουλεύσεις τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις: Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία. Ο αντιπρόσωπος της Τουρκίας, πρέσβης κ. Ζιγιάλ, δέχθηκε επί δίωρον αφόρητες πιέσεις προκειμένου να αφήσει ανοικτό έστω ένα «παραθυράκι» - ώστε «να μη θάψουμε οριστικά το σχέδιο», όπως είπε χαρακτηριστικά Έλληνας διπλωμάτης. Όμως, ούτε αυτή η προσπάθεια εστέφθη με επιτυχία - και με το χάραμα της ημέρας ο κ. Ντε Σότο ανέγνωσε, στο Μέγαρο της Ειρήνης, τη λιτή και δραματική για τα μέτρα του δήλωση του Κόφι Ανάν.
«Φτάσαμε στο τέλος του δρόμου», ανέφερε ο γενικός γραμματέας του Οργανισμού. Σημειώνοντας ότι το γραφείο του κ. Ντε Σότο στην Κύπρο θα κλείσει τις ερχόμενες εβδομάδες, ο κ. Ανάν τόνισε: «Απόψε μοιράζομαι με όλους τους Ελληνοκυπρίους, Τουρκοκυπρίους, Έλληνες και Τούρκους που αγαπούν την ειρήνη μια βαθιά αίσθηση λύπης. Δεν είμαι βέβαιος ότι μια άλλη ευκαιρία σαν κι αυτήν θα παρουσιασθεί σύντομα». Και πρόσθεσε: «Παρ' όλα αυτά, θέλω ο κόσμος της Κύπρου να γνωρίζει πως δεν τους εγκατέλειψα. Είδα στα μάτια τους τη λαχτάρα τους για ειρήνη κι επανένωση. Λυπούμαι που τους στερήθηκε η ευκαιρία να αποφασίσουν για το δικό τους μέλλον».
Τις επόμενες ημέρες ο κ. Ντε Σότο θα παρουσιάσει την έκθεσή του στο Συμβούλιο Ασφαλείας - και το ερώτημα είναι εάν θα επιρρίψει τις ευθύνες αποκλειστικά στον κ. Ντενκτάς και την Άγκυρα, ή θα επιχειρήσει να τις επιμερίσει.
Από τη χθεσινή δήλωση του κ. Ανάν, ωστόσο, και παρά τις προσπάθειες να τηρηθούν αποστάσεις και ισορροπίες, προκύπτει ευθέως η ευθύνη της τουρκοκυπριακής πλευράς: Η παράγραφος που περιγράφει τη στάση της ελληνοκυπριακής πλευράς ξεκινά με την πρόταση «ο κ. Παπαδόπουλος απάντησε πως είναι διατεθειμένος να το κάνει (σ.σ. να παραπέμψει το σχέδιο σε δημοψήφισμα), υπό την προϋπόθεση ότι ο κόσμος θα γνωρίζει επί ποίου τους ζητείται να ψηφίσουν». Αντιθέτως, η παράγραφος για τη στάση του Τουρκοκύπριου ηγέτη ξεκινά με τη φράση «ο κ. Ντενκτάς απάντησε πως δεν είναι διατεθειμένος να συμφωνήσει να τεθεί το σχέδιο σε δημοψήφισμα».
Η μακρά νύχτα στο Μέγαρο της Ειρήνης
ΧΑΓΗ
Τέσσερις φορές - την τελευταία στις 6.00 χθες το πρωί - μίλησε ο Κώστας Σημίτης με τον Τάσσο Παπαδόπουλο στη διάρκεια της νύχτας, καθώς ο Πρωθυπουργός έμεινε άυπνος για να έχει συνεχή ενημέρωση περί της πορείας των διαπραγματεύσεων.
Ταυτοχρόνως, ο κ. Σημίτης συνομιλούσε τακτικά με τον νομικό του σύμβουλο, Γιώργο Παπαδημητρίου, που μετείχε στην ελληνική αντιπροσωπεία. Όταν, μάλιστα, δεν μπόρεσε να τον βρει στο κινητό διότι ήταν σε εξέλιξη νέες διαβουλεύσεις των εγγυητριών με τον κ. Ανάν, δεν έκρυψε την ανησυχία του και ζήτησε να βγάλουν από την αίθουσα τον κ. Παπαδημητρίου για να τον ενημερώσει.
Η… αγρύπνια χτύπησε και την Άγκυρα: την ώρα που οι κ.κ. Ντενκτάς και Παπαδόπουλος, καθισμένοι δίπλα - δίπλα, διαπραγματεύονταν με τους κ.κ. Ανάν και ντε Σότο, στην αίθουσα εισήλθε μια γραμματέας και έδωσε ένα σημείωμα στον Τουρκοκύπριο ηγέτη. «Δεν είναι για μένα, είναι για σένα», είπε ο κ. Ντενκτάς στον Κύπριο πρόεδρο. Ο κ. Παπαδόπουλος διάβασε το σημείωμα, που είχε μια μόνο λέξη - «Γιακίς» - και που ο κ. Ντενκτάς ανέγνωσε λανθασμένα ως «Γιάννης». Απλούστατα, και ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Γιασέρ Γιακίς ήθελε να μιλήσει στο τηλέφωνο με τον Ραούφ Ντενκτάς.
Από ολόκληρο το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου, τη μεγαλύτερη αντοχή επέδειξε ο πρώην πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης. Στις 5.30 χθες το πρωί, με το πούρο του ανά χείρας, ανέμενε στο ξενοδοχείο «Κούρχαους» την επιστροφή του Τάσσου Παπαδόπουλου από το Μέγαρο της Ειρήνης.
Στη διάρκεια της νύχτας στο Μέγαρο της Ειρήνης οι πλέον προνομιούχοι ήταν… οι μη καπνιστές: τα αποθέματα τσιγάρων όλων των αντιπροσωπειών εξαντλήθηκαν κατά τις 4.00 το πρωί.
Μάιος του 2004, η επόμενη μέρα του Κυπριακού
ΧΑΓΗ
Στις καλένδες παραπέμπονται οι προσπάθειες επίλυσης του Κυπριακού, τουλάχιστον έως τον Μάιο του 2004, ενώ στις 16 Απριλίου στην Αθήνα ο Τάσσος Παπαδόπουλος θα υπογράψει τη συνθήκη προσχώρησης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την 1η Μαΐου 2004 οι 10 χώρες της διεύρυνσης, περιλαμβανομένης της Κύπρου, θα ενταχθούν στην Ένωση και τον Ιούνιο θα διενεργηθούν οι ευρωεκλογές στις 25 χώρες - μέλη. Τότε η Τουρκία ελπίζει ότι θα μπορέσει να αποσπάσει από τους Ευρωπαίους τον ορισμό ημερομηνίας έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Όμως ουδείς εκ των «15» - πλην Βρετανίας ενδεχομένως - είναι διατεθειμένος να πάει στις ευρωκάλπες με κυρίαρχο θέμα την ένταξη της Τουρκίας, καθώς η κοινή γνώμη των χωρών τους είναι τελείως αρνητική. Έτσι, βέβαια, χάνεται και η δυνατότητα άσκησης πίεσης προς την Άγκυρα για να λύσει το Κυπριακό.
Η επόμενη προσπάθεια για το Κυπριακό θα μπορούσε να γίνει τον Δεκέμβριο του 2004, όταν βάσει της απόφασης της Κοπεγχάγης οι 25 ηγέτες θα αποφασίσουν εάν θα προσδιορίσουν ημερομηνία για την Τουρκία. Ωστόσο, η απόφαση απαιτεί ομοφωνία και, άρα, τόσο ο Κύπριος Πρόεδρος όσο και ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχουν τη δυνατότητα να μη δώσουν ημερομηνία στην Άγκυρα εάν δεν λύσει το Κυπριακό και μάλιστα κατά τρόπο σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο.
Η μη λύση του Κυπριακού πριν από την ένταξη της νήσου δημιουργεί και κάποια προβλήματα εντός της Ένωσης, καθώς η χώρα εισέρχεται διχασμένη. Προκύπτουν έτσι ερωτήματα όπως εάν και πώς θα εφαρμοσθεί το κοινοτικό κεκτημένο, μήπως η «πράσινη γραμμή» μετατραπεί σε ουσιαστικό σύνορο της Ένωσης με την Τουρκία και μήπως οριστικοποιηθεί τελικά η διχοτόμηση που υποτίθεται ότι όλοι απεύχονταν.
Τέλος, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, δημιουργείται ένα μείζον ζήτημα για την κατάσταση στα κατεχόμενα και το ορατό ενδεχόμενο να οξυνθούν οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το καθεστώς Ντενκτάς. Θεωρείται έτσι πιθανόν να διωχθούν ή να φυλακισθούν οι διοργανωτές των διαδηλώσεων στα κατεχόμενα.
Πάντως, στενοί συνεργάτες του Πρωθυπουργού σημείωναν πως δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί και το «κακό σενάριο»: η Τουρκία να επιστρέψει σε μια λογική έντασης ή κρίσης στο Αιγαίο, φιλοδοξώντας να εκβιάσει την Ελλάδα και την Κύπρο να την εντάξουν στην Ε.Ε. και χωρίς τη λύση του Κυπριακού.
