Ο ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΑ ΜΠΑΑΝΤΕΡ

ΧΑΝΣ ΚΡΙΣΤΙΑΝ ΣΤΡΕΜΠΕΛΕ

"Όχι κάμερες στο δικαστήριο"

ΠΑΝΑΓΗΣ ΓΑΛΙΑΤΣΑΤΟΣ

Ο Χανς Κρίστιαν Στρέμπελε έχει δηλώσει ότι η μεγάλη δίκη των Μπάαντερ-Μάινχοφ στο Σταμχάιμ (1975-77) ήταν μια μαύρη στιγμή για τη γερμανική Δικαιοσύνη. Σε αντίθεση με τον έτερο διάσημο συνήγορο του γερμανικού αντάρτικου πόλεων, τον σημερινό υπουργό Εσωτερικών της Γερμανίας κ. Ότο Σίλι - που δεν θέλει να θυμάται πλέον εκείνη την περίοδο - δεν έχει αλλάξει απόψεις.

Χανς Κρίστιαν Στρέμπελε: Η τηλεόραση δεν προσθέτει ούτε δικαιοσύνη ούτε επιπλέον πληροφόρηση "Κατά τη γνώμη μου, τέτοιες δίκες έχουν πολιτικό χαρακτήρα", δήλωσε στα "ΝΕΑ" ο κ. Στρέμπελε, ενώ ταυτόχρονα κατέστησε σαφές, εκθέτοντας τις δικές του εμπειρίες, ότι η εξέλιξη μιας τέτοιας δίκης εξαρτάται άμεσα από το πολιτικό κλίμα. Και το κλίμα τη δεκαετία του '70 ήταν άγριο για όσους υπερασπίζονταν τρομοκράτες στη Γερμανία. Ο ίδιος όχι μόνο αποκλείστηκε από την υπεράσπιση του πελάτη του Αντρέας Μπάαντερ, αλλά καταδικάστηκε και σε δέκα μήνες φυλάκιση επειδή είχε υπερασπιστεί τρομοκράτες. "Με τέτοια εχθρότητα της κοινής γνώμης καμία άλλη ετυμηγορία (ο Μπάαντερ καταδικάστηκε σε ισόβια) δεν έδειχνε δυνατή", λέει εκ των υστέρων. Βουλευτής σήμερα για τους Πράσινους στο Βερολίνο, ο κ. Στρέμπελε τάσσεται εναντίον της παρουσίας της τηλεόρασης στην αίθουσα του δικαστηρίου, επειδή, όπως υποστηρίζει, μετατρέπει τη δίκη σε θέαμα και δεν προσθέτει ούτε δικαιοσύνη αλλά ούτε και επιπλέον πληροφόρηση. Όσο για τον ρόλο του συνηγόρου σε μια τέτοια δίκη: "Τη γραμμή υπεράσπισης την αποφασίζει πάντοτε ο κατηγορούμενος", υποστηρίζει ο κ. Στρέμπελε. Είναι πολιτικές οι δίκες της τρομοκρατίας, κ. Στρέμπελε; Φυσικά γνωρίζω ελάχιστα πράγματα για τη συγκεκριμένη δίκη της 17Ν και δεν μπορώ να την κρίνω. Αλλά υπερασπίστηκα ως συνήγορος κατηγορούμενους σε πολλές δίκες για τρομοκρατία τη δεκαετία του '70 και κατά τη γνώμη μου τέτοιες δίκες έχουν πολιτικό χαρακτήρα. Στην πράξη όμως οι κατηγορούμενοι δικάζονται σύμφωνα με το Ποινικό Δίκαιο, έτσι δεν είναι;

Φυσικά. Στη Γερμανία όμως δεν κρατηθήκαμε ούτε καν σε αυτό. Για τις δίκες της τρομοκρατίας άλλαξε - με ειδικά νομοθετήματα του Κοινοβουλίου - ο Ποινικός Κώδικας. Τότε εισήχθησαν για πρώτη φορά χαρακτηριστικές διατάξεις, όπως ότι μπορεί να γίνει δίκη, ακόμα και όταν ο κατηγορούμενος δεν είναι σε θέση να παραστεί. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι διατάξεις εξακολουθούν να βρίσκονται σε ισχύ.

Από ό,τι θυμάμαι, το πολιτικό κλίμα στη Γερμανία στη διάρκεια της δίκης της RAF ήταν άγριο. Επηρέασε την εξέλιξή της;

Μα, ασφαλώς. Υπενθυμίζω ότι ο τότε καγκελάριος κ. Χέλμουτ Σμιτ είχε ζητήσει από το βήμα της Βουλής την τιμωρία των κατηγορουμένων. Η εκτελεστική εξουσία παρενέβη στη διαδικασία και υπέβαλε δημόσια αιτήματα στη δικαστική …

Θα λέγατε ότι το πολιτικό κλίμα συνέβαλε στην παραβίαση της διαδικασίας;

Θα έλεγα ότι στις δίκες της RAF το δίκαιο εφαρμόστηκε με νέο τρόπο και υπήρξαν ακόμα και καταδίκες αθώων όπως διαπιστώθηκε αργότερα. Όταν δεν παίρνει κανείς τοις μετρητοίς το κράτος Δικαίου υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρξουν οι λάθος ετυμηγορίες.

Από κάποιο σημείο και μετά σας είχαν αποκλείσει από τη δίκη…

Ναι, με είχαν αποκλείσει από μία από τις δίκες και συγκεκριμένα από τη δίκη του Σταμχάιμ. Δεν μου επέτρεψαν να υπερασπιστώ τον πελάτη μου (σ.σ.: Ανδρέας Μπάαντερ). Είχα τότε δραστηριοποιηθεί πάρα πολύ, ώστε να γίνουν γνωστά τα αιτήματα όσων έκαναν απεργία πείνας. Ως συνήγοροι των κατηγορουμένων είχαμε οργανώσει εκδηλώσεις για να τα παρουσιάσουμε στην κοινή γνώμη.

Έχει γίνει σε εμάς μια έντονη συζήτηση για το αν θα πρέπει να υπάρχουν κάμερες στη δίκη. Πιστεύετε πως θα είχε η RAF μια πιο "δίκαιη" δίκη αν οι κάμερες ήταν παρούσες στο δικαστήριο;

Αυτή η συζήτηση γίνεται πολλά χρόνια και στη Γερμανία. Προσωπικά είμαι εναντίον της πρακτικής που ακολουθείται στις ΗΠΑ, δηλαδή με την παρουσία της τηλεόρασης στην αίθουσα του δικαστηρίου, γιατί μετατρέπει τη διαδικασία σε θέαμα. Δεν νομίζω ότι αυτό συμβάλλει σε περισσότερη δικαιοσύνη και κράτος δικαίου. Και δεν νομίζω ότι συντελεί στην καλύτερη πληροφόρηση του λαού.

Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η στάση που οφείλει να υιοθετήσει ο συνήγορος σε μια τέτοια δίκη;

Σε τελευταία ανάλυση είναι ο κατηγορούμενος που καθορίζει τη γραμμή της υπεράσπισης. Αν ο συνήγορος διαφωνεί με τη γραμμή που θα επιλέξει, ας παραιτηθεί από την εντολή. Το πώς θα τον υπερασπιστεί και με ποια επιχειρήματα είναι ζήτημα δικογραφίας και συνεννόησης…

Ποιος εκτιμάτε ότι ήταν ο ρόλος των δικαστών;

Τότε στη δίκη του Σταμχάιμ, και λόγω της πίεσης της κοινής γνώμης, φαινόταν αδύνατο να καταλήξει το δικαστήριο σε οποιαδήποτε άλλη ετυμηγορία. Η κοινή γνώμη ήταν εχθρική απέναντι στους κατηγορουμένους. Όπως αποδείχθηκε στη διάρκεια της διαδικασίας, και ο πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν προκατειλημμένος και γι' αυτό τελικά εξαιρέθηκε.

"Παρακολουθούσαν τις συνομιλίες με τους πελάτες μας"

"Ορισμένοι στη δίκη της RAF ενοχλούσαν συνειδητά το δικαστήριο για να τους αποβάλουν", απαντά ο κ. Στρέμπελε στην επισήμανση πως ορισμένοι από τους κατηγορούμενους της 17Ν δηλώνουν ότι δεν θα παραστούν στη δίκη. "Αυτό υπήρχε και τότε. Ορισμένοι ενοχλούσαν συνειδητά το δικαστήριο για να τους αποβάλουν. Στη δίκη του Σταμχάιμ ανακαλύψαμε ότι οι αρχές παρακολουθούσαν τις εμπιστευτικές μας συνομιλίες με τους πελάτες μας και καταλήξαμε ότι κάτω από τέτοιες συνθήκες δεν ήταν δυνατή μια δίκαιη δίκη. Τότε οι συνήγοροι ­ και ανάμεσά τους ο σημερινός υπουργός Εωστερικών κ. Ότο Σίλι - αποχώρησαν για λόγους διαμαρτυρίας και εκφώνησαν τις αγορεύσεις τους σε αίθουσα ξενοδοχείου ενώπιον του Τύπου…

Η δίκη του "Κόκκινου Στρατού"

Ο Αντρέας Μπάαντερ

Η Φράξια Κόκκινος Στρατός (RAF) υπήρξε η πλέον σκληρή και επίφοβη ευρωπαϊκή τρομοκρατική οργάνωση με πάνω από 30 θύματα στο ενεργητικό της. Η ιστορική της ηγεσία (Αντρέας Μπάαντερ, Ούλρικε Μάινχοφ) συνελήφθη σχεδόν αμέσως, η οργάνωση όμως συνέχισε την δράση της μέχρι το 1997. Η δίκη τής ηγεσίας της RAF έγινε στη φυλακή υψίστης ασφαλείας του Στάμχαϊμ - κοντά στη Στουτγάρδη - σχεδόν σε εμπόλεμη ατμόσφαιρα.

Η δίκη της RAF ξεκινά στις 21 Μαΐου του 1975 και δεν αποτελεί διαφήμιση για το κράτος δικαίου: Οι αρχές παρακολουθούν και διώκουν τους δικηγόρους εμπιστοσύνης των τρομοκρατών. Οι περισσότεροι αποκλείονται από τις δίκες. Παρακολουθούν τις συνομιλίες τους με μικρόφωνα στα κελιά και τα επισκεπτήρια. Στη διάρκειά της, το 1976, αυτοκτονεί(;) η Ούλρικε Μάινχοφ.

Μέλη της ΡΑΦ απαγάγουν το φθινόπωρο του 1977 τον πρόεδρο των βιομηχάνων Χανς Μάρτιν Σλάγιερ. Η κρατική εξουσία δεν θα υποκύψει. Ο όμηρος εκτελείται. Την ημέρα του θανάτου του Σλάγιερ, τα τρία ηγετικά μέλη της RAF που είχαν καταδικαστεί σε ισόβια (Μπάαντερ, Ενσλίν, Ράσπε) θα βρεθούν νεκρά στα κελιά τους. Ο κ. Στρέμπελε ήταν ο δικηγόρος του Μπάαντερ. "Δεν ξέρω", απαντά όταν τον ρωτούν αν αυτοκτόνησε ή δολοφονήθηκε.