Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ελλάδα :: Συνέντευξη-γνώμη

( γκάλοπ 2003 - άλλαξε η καταναλωτική μας συμπεριφορά :: 22-02-2003) 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

γκάλοπ 2003 Άλλαξε η καταναλωτική μας συμπεριφορά

Αφροδίτη Τεπέρογλου - Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ), διδάκτωρ Κοινωνιολογίας

Έχουν διαφοροποιηθεί τα καταναλωτικά πρότυπα των Ελλήνων σε σχέση με το παρελθόν;

Τις τελευταίες δεκαετίες αναφερόμαστε σ' έναν διαφορετικό τρόπο ζωής που μέσα σ' αυτόν σημαντική θέση κατέχει η έννοια της κατανάλωσης και κάθε τι που πηγάζει από αυτήν.

Πρόκειται για έναν ιδιαίτερο μηχανισμό που δεν είναι εύκολο να διαπιστώσει κανείς τις διαστάσεις του. Κι αυτό γιατί λειτουργεί αγγίζοντας κάποτε ευαίσθητες χορδές του ανθρώπου, που έχουν σχέση πάντα με το νέο, το άγνωστο, αυτό που πάντα αποτελούσε την αχίλλειο πτέρνα του.

Η θεωρητική ή πρακτική προσέγγιση της έννοιας της κατανάλωσης και των προτύπων της είναι πολύπλοκη, ποικιλόμορφη και εμπεριέχει κινδύνους. Μεταξύ των επιτακτικών αναγκών για την επιβίωση του ανθρώπου ­ εννοώντας όλα τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα που αφορούν στη διατροφή, την κατοικία, τα πολιτιστικά αγαθά, την υγειονομική περίθαλψη ­ και των επιβαλλόμενων αναγκών, μέσω διαφήμισης ­ έντυπης και ηλεκτρονικής ­ δημιουργείται το χάος.

Ο καταναλωτής, μοναχικός, έρμαιο των μέσων προκαλείται να βρει τη χρυσή τομή και να αμυνθεί στον φοβερό καταιγισμό που δέχεται. Ιδιαίτερα δύσκολο γι' αυτόν να διαχωρίσει τις πραγματικές του ανάγκες από εκείνες που έντεχνα του επιβάλλονται. Γνωρίζει και ομολογεί ο καταναλωτής ότι πολλές φορές «πιάνεται κορόιδο» ή ότι η κατανάλωση είναι «αναγκαίο κακό». Ταυτόχρονα όμως πιστεύει ότι καταφεύγοντας στα καταναλωτικά αγαθά αισθάνεται «ο ίδιος καλά» πως «ξεφεύγει από τις διάφορες δυσκολίες του». Άλλωστε, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ανθρώπων έχουν επιβληθεί τάσεις όπως, ότι μέσω της αγοράς αγαθών «θεραπεύεσαι» για μία σειρα από τυχόν δυσκολίες ή κακοτυχίες που συμβαίνουν τη συγκεκριμένη εκείνη χρονική στιγμή.

Είναι πράγματι εντυπωσιακή η καθημερινή προσφορά διαφόρων αγαθών. Η δύναμη άρνησης που απαιτείται είναι μια δοκιμασία. Ακόμη πιο δύσκολο όταν οι προσφορές αυτές αγγίζουν τις νέες ηλικιακές ομάδες, οι οποίες φυσικό είναι ότι προσελκύονται από τα νέα σύγχρονα επιτεύγματα και επιδιώκουν να τα γνωρίσουν και να τα αποκτήσουν. Έτσι εκ των πραγμάτων «η κατασκευή του ατόμου-προτύπου καταναλωτή» δημιουργείται με τελείως επιστημονικούς πλέον χειρισμούς.

Το δεδομένο αυτό δημιουργεί αλλαγές στη συμπεριφορά του σύγχρονου καταναλωτή;

Η πλέον σημαντική αλλαγή είναι ότι κάθε τι γίνεται για τον εαυτό μας. Ο άκρατος εγωκεντρισμός για την «ευχαρίστησή μου», για την «άνεσή μου», για «να επιβληθώ», «για την κοινωνική μου επιτυχία», χωρίς καμία άλλη διαφορετική προσέγγιση και σκοπιά.

Άρδην έχει αλλάξει η καταναλωτική συμπεριφορά μας. Αυτό όμως που δεν επιδέχεται ιδιαίτερες αλλαγές είναι το ονομαζόμενο «άγχος», προκειμένου «ο άνθρωπος-έρμαιο» να αποκτήσει τα καταναλωτικά αγαθά. Όσο υπάρχει αυτή η τάση τόσο θα απέχει ο άνθρωπος από το να διεισδύσει σε μια περισσότερο κοινωνικο-κεντρική παρά ατομο-κεντρική διάσταση της ζωής του.