Σε φάση "αυτοκρατορικής πρωθυπουργίας" έχει εισέλθει το Μέγαρο Μαξίμου

Το νέο στυλ Σημίτη

Οι επιτυχίες στα "μεγάλα" και το έλλειμμα της καθημερινότητας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Στον έβδομο χρόνο του στο Μέγαρο Μαξίμου, ο Κώστας Σημίτης έχει εισέλθει σε φάση αυτοκρατορικής πρωθυπουργίας. Η καθημερινότητα καταρρέει μαζί με τα οδοστρώματα, ωστόσο ο Σημίτης, τονωμένος προσωπικά από τις επιτυχίες στα μεγάλα - με πιο πρόσφατο παράδειγμα το "άτυπο" των Βρυξελλών για το Ιράκ - πιστεύει ακράδαντα στον εαυτό του και την πολιτική του μέθοδο.

Το άτυπο συμβούλιο της περασμένης Δευτέρας είχε μόλις τελειώσει. Στο περιθώριο, κάποιος Ευρωπαίος ηγέτης ρωτούσε τον Κώστα Σημίτη πώς τα κατάφερε. "Είναι επειδή έχω κάνει υπουργός Γεωργίας", απάντησε στυφά ο Έλληνας Πρωθυπουργός. Παραδοσιακά, στα αγροτικά γίνεται το μεγάλο πάρε-δώσε της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο δε Σημίτης ήταν πράγματι στο Γεωργίας στην πρώτη κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου τη δεκαετία του '80. Παρά την επιμονή του Σημίτη να αποδραματοποιεί τα πάντα, το "άτυπο", όπως μονολεκτικά αναφέρεται, συγκαταλέγεται πλέον στις "χρυσές σελίδες" του εκσυγχρονισμού. Η επιτυχία των Βρυξελλών ήρθε κόντρα στα προγνωστικά, αλλά και τους δυσάρεστους οιωνούς. Μπλερ και Αθνάρ, στις τηλεφωνικές τους συνομιλίες με τον Σημίτη, ήταν αντίθετοι στη σύγκληση του "άτυπου". Οι ατελείωτες διαβουλεύσεις του Μεγάρου Μαξίμου με τους Ευρωπαίους πραγματοποιήθηκαν με φόντο ένα κακό για την κυβέρνηση δεκαήμερο.

Κατολισθήσεις. Από την έξοδο Πανταγιά ώς την καταψήφιση - χωρίς ανάλογο προηγούμενο στη Μεταπολίτευση - του νομοσχεδίου για το ασυμβίβαστο κι από τις κατολισθήσεις εθνικών και επαρχιακών οδών ώς τα φραστικά πυρά Παγκάλου ή την τραγωδία της πτώσης του ελικοπτέρου του ΕΚΑΒ, ένα άρωμα αποσταθεροποίησης πλανιόταν γύρω από την κυβέρνηση.

Ακόμη και η προεδρία της Ε.Ε. δεν φαινόταν να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες. Ο πρόεδρος Μπους παρέκαμπτε τον προεδρεύοντα Σημίτη, προτιμώντας να συναντήσει, "α λα καρτ", Ευρωπαίους πρωθυπουργούς, όπως ο Μπλερ, ο Μπερλουσκόνι και ο Αθνάρ. Η Αθήνα κινδύνευε να μείνει παράνυμφος στον "μαύρο γάμο" Ευρώπης - Αμερικής.

Το "άτυπο" ήταν ένα ρίσκο, που όμως ανέστρεψε τις εντυπώσεις. Κεκλεισμένων των θυρών, ο Σημίτης μιλούσε γαλλικά και αγγλικά - τις επίσημες γλώσσες της Ένωσης -, έπινε νερό και σημείωνε σε δύο κόλλες χαρτί μπροστά του τα σημεία σύγκλισης στις τοποθετήσεις των Ευρωπαίων εταίρων. Στο διπλωματικό παρασκήνιο, ελέγετο ότι η σύντομη αρχική τοποθέτηση του Έλληνα Πρωθυπουργού, έφτιαξε κλίμα για να υπάρξει σύνθεση.

Κερατέα και Ιράκ. Το θέμα του Ιράκ αποκατέστησε την ηγετική παράσταση Σημίτη, αναθερμαίνοντας ένα πρωθυπουργικό "σερί" που αφορά αποκλειστικά τα μεγάλα θέματα. Από τον Ιούνιο και μετά, στο Μέγαρο Μαξίμου μετρούν τη 17Ν, τη βασιλική περιουσία, την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. στην Κοπεγχάγη, το κλείσιμο του Ευρωστρατού και τον ΕΛΑ.

Το "σαξές στόρι" σε ιστορικά ζητήματα έρχεται να τονώσει την εντύπωση ότι ο Σημίτης έχει εισέλθει σε ένα είδος "αυτοκρατορικής πρωθυπουργίας". Όλα αυτά, ενώ στα "μικρά και καθημερινά", από τις ουρές στο ΙΚΑ ώς τις ληστείες εξοχικών στην Κερατέα και τις λακκούβες της ασφάλτου, η κυβέρνηση σφάζεται. Η αλήθεια είναι ότι το "σερί" έχει τονώσει την πεποίθηση του Πρωθυπουργού πως η κυβερνητική του μέθοδος είναι η σωστή. Υπομονή, επιμονή, χαμηλοί τόνοι, συστηματική παρακολούθηση, μακροπρόθεσμοι στόχοι. Η αλληλουχία επιτυχιών σημαίνει ότι ο Σημίτης δεν έχει διάθεση να λοξοδρομήσει. Παρά τις εισηγήσεις συνεργατών του και τις προσδοκίες πρωτοκλασάτων υπουργών του, ο Πρωθυπουργός δεν έκανε ανασχηματισμό χριστουγεννιάτικα. Παρά την κακή κυβερνητική εικόνα στην Υγεία, επιμένει να στηρίζει τον υπουργό Κώστα Στεφανή.

Στην προ ημερησίας συζήτηση της Βουλής για τη διαφθορά, ο Σημίτης πήγε στα όρια τη σύγκρουση με τη Ν.Δ., καταθέτοντας το "πιστεύω" της χούντας. Η χειρονομία είχε προσωπικό χαρακτήρα, δεν άρεσε και πιθανώς σκίασε μια καλή κοινοβουλευτική εμφάνιση. Ωστόσο, κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που παρακολουθεί προσεκτικά την ψυχολογία του Σημίτη, επιμένει ότι "είναι σύμφωνη με τον ορθολογισμό του: θεωρεί ακραίες πολιτικά τις πρακτικές της Ν.Δ., δηλαδή ακροδεξιές - άρα τις ταυτίζει με τη χούντα".

Η διαδοχολογία. Η αυτοκρατορική σκλήρυνση Σημίτη φαίνεται και σε μια σειρά προσωπικών θεμάτων. Ματαίως πετροβολεί τα τζάμια του Μαξίμου ο Θεόδωρος Πάγκαλος. Τηλεφώνημα από τον Πρωθυπουργό δεν έρχεται. Το θέμα Πανταγιά έκλεισε αστραπιαία, πριν καν φθάσει έντεκα η ώρα. Ο επί χρόνια σύμβουλος Τύπου και επικοινωνιακό αλεξικέραυνο του Σημίτη έπεσε θύμα του "κανόνα της χρησιμότητας", αφού η παραμονή του εκρίθη επιζήμια. Πέρα από τις επιτυχίες και το ευρωπαϊκό προεδριλίκι, στην "αυτοκρατορική ψυχολογία" του Πρωθυπουργού μετράει και κάτι που δεν έγινε. Ποιο είναι αυτό; Τον περασμένο Ιούνιο, οι εκσυγχρονιστές δεν προέβλεπαν την κατολίσθηση στους δρόμους λόγω πρωτοφανών βροχοπτώσεων, αλλά στις δημοτικές εκλογές.

Αρχές καλοκαιριού, το Μαξίμου έβλεπε με ένα ελαφρό ρίγος την επομένη των δημοτικών και νομαρχιακών. Πώς θα στεκόταν ο Σημίτης την επομένη μιας πολιτικής κατάρρευσης; Οι εκσυγχρονιστές έβλεπαν εφιάλτες διαδοχολογίας και, κατά γραφική έκφραση ενός εξ αυτών, "βρίσκονταν στη λούμπα". Γενικευμένη σε κυβέρνηση και αντιπολίτευση είναι η πεποίθηση πως η τρομοκρατία - "ανέλπιστο δώρο του Χρυσοχοϊδη στον Σημίτη" - άλλαξε την πολιτική ατζέντα και κυρίως ξαναζωντάνεψε μια παράσταση αποτελεσματικότητας που είχε χαθεί μετά την ΟΝΕ τον Ιούνιο του 2000. Η εσφαλμένη επιλογή Τζαννετάκου, από την οποία ωφελήθηκε τα μέγιστα το ΠΑΣΟΚ στις δημοτικές, αποδίδεται από πολλούς στο "χαώδες πολιτικό κλίμα Ιουλίου και Αυγούστου".

Δημοτικές. Όπως κι αν είναι, ο Σημίτης όχι μόνο πέρασε άνετα τη λούμπα - ή, με τρέχουσα ορολογία, τη "λακκούβα" των δημοτικών - αλλά ένιωσε ενισχυμένος και δικαιωμένος. Η αίσθηση της δικαίωσης τονώθηκε και από τις άλλες ιστορικές επιτυχίες - ιδίως δε την Κοπεγχάγη.

Εξ ου και η αυτοκρατορική οργή με την οποία, σε δημόσιες δηλώσεις του, απέρριψε με κατηγορηματική σφοδρότητα ερωτήσεις ή διέψευσε εκτιμήσεις που τον εμφανίζουν έτοιμο να δώσει τα κλειδιά του Μαξίμου τον Ιούνιο ή εν πάση περιπτώσει "τελειωμένο".

Το "ιμπέριουμ"

Ασφαλώς, το "ιμπέριουμ" Σημίτη δεν είναι άσχετο με το γεγονός ότι είναι επτά χρόνια Πρωθυπουργός και βρίσκεται στο απόγειο της δεύτερης θητείας του. Παρά τα ευφυολογήματα για την προϋπηρεσία στο υπουργείο Γεωργίας τη δεκαετία του '80, η σύνθεση απόψεων της Ε.Ε. για το Ιράκ δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί παρά μόνο από έναν έμπειρο ηγέτη, που έχει ωριμάσει πολιτικά και γνωρίζει τέλεια τα χαρακτηριστικά των άλλων Ευρωπαίων παικτών.

Στην Ευρώπη ως γνωστόν μετρά η γνώση των διαδικασιών που τηρούνται. Στην Ελλάδα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Κυβερνητικοί επιτελείς του Πρωθυπουργού ήταν φαρμακωμένοι γιατί, "ενώ στέλνει επί χρόνια αλλεπάλληλες επιστολές για το θέμα των αερο-μεταφορών για θέματα υγείας και ζητά ενιαίο φορέα, πρώην και νυν υπουργοί δεν έκαναν τίποτε και έπεσε τρίτο ελικόπτερο".

Αν όμως ο Σημίτης είχε γνώση του προβλήματος και της ολιγωρίας γιατί δεν επέβαλε λύση; Προφανώς, η αυτοκρατορική επικράτεια δεν εκτείνεται σε όλη την κυβέρνηση. Ή, σε αντίθεση με τον Φέργκιουσον που έσχισε το φρύδι του Μπέκαμ, ο Σημίτης δεν είναι προπονητής που πετάει παπούτσια στην ομάδα.

Τελικά, η αυτοκρατορική ψυχοσύνθεση Σημίτη είναι ακόμη μια από τις αντιφάσεις της εγχώριας πολιτικής ζωής. Στη δεύτερη θητεία του, ο αυτοκράτωρ του Μαξίμου πέτυχε πολλά, κλείνοντας και ιστορικούς λογαριασμούς (τρομοκρατία, βασιλική περιουσία, Κύπρος). Ωστόσο μπροστά του έχει μια τελευταία μεγάλη πρόκληση.

Κανείς πρωθυπουργός, στα χρόνια δημοκρατικής ομαλότητας της Μεταπολίτευσης, δεν έχει κερδίσει τρίτη εκλογή στη σειρά. Ούτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Θα το καταφέρει ο "αυτοκράτωρ" του Μαξίμου - και νικητής ήδη το 1996 και το 2000 - το 2004;