Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Ελλάδα :: Ανάλυση

( η ευρωπαϊκή ένωση ξεπέρασε τον εαυτό της :: 19-02-2003) 

ΑΡΘΡΟ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεπέρασε τον εαυτό της

Ιστορικός ο ρόλος της ελληνικής προεδρίας

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Θ. ΤΣΑΤΣΟΣ

1. Η Ελλάδα χθες έπαιξε ρόλο και πρώτο και ιστορικό. Ιστορικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά, βέβαια, εξ αποτελέσματος και για το παγκόσμιο κύρος της χώρας μας. Κανονικώς θα αρκούσε, για τη θεμελίωση αυτής της αξιολόγησης, η ανάγνωση των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 17ης Φεβρουαρίου 2003. Νομίζω όμως ότι για τον ελληνικό δημόσιο διάλογο είναι αναγκαίες ορισμένες επισημάνσεις, όχι γιατί τα γεγονότα δεν είναι σαφή αλλά γιατί ο ελληνικός δημόσιος διάλογος πάσχει εγγενώς.

2. Τα Συμπεράσματα δεν υιοθετούν την αυθόρμητη φρασεολογία που ακούστηκε στην παγκόσμια κραυγή των συλλαλητηρίων της 15ης Φεβρουαρίου. Αυτό είναι φυσικό και αυτονόητο. Ηθικά, βέβαια, τη βαθύτερη σχέση των Συμπερασμάτων με την παγκόσμια κραυγή τόνισαν ευθαρσώς και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

3. Η διατύπωση του κειμένου αποτελεί σύνθεση ακραία αντίθετων απόψεων, απόψεων δηλαδή που στην αρχή της συνεδρίασης ήταν αντίθετες μεταξύ τους, περίπου ασυμβίβαστες και τις οποίες η ελληνική προεδρία πέτυχε να εναρμονίσει. Γνωρίζοντας τις ακραίες απόψεις, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας που ήταν περίπου ταυτισμένη με την αμερικανική αδιαλλαξία, το κείμενο αποτελεί μέγιστη έκπληξη και επιτυχία προς την κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής τοποθέτησης για την ειρηνική διευθέτηση του προβλήματος του Ιράκ.

4. Τα βασικά σημεία που προσδίδουν ιστορική σημασία, κατά τη γνώμη μου, στο κείμενο είναι, κυρίως, τα εξής:

* Επιβεβαιώνονται επίσημα τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων της 27ης Ιανουαρίου 2003 που συνιστούσαν σαφή προσπάθεια αναβολής της σύγκρουσης και παροχής χρόνου στους επιθεωρητές του ΟΗΕ.

* Υπάρχει σαφής δέσμευση υπέρ της διατήρησης των Ηνωμένων Εθνών και του Συμβουλίου Ασφαλείας ως επίκεντρου της διεθνούς έννομης τάξης. Εδώ απορρίπτεται η αμερικανική προσπάθεια ουσιαστικής κατάργησης του Συμβουλίου Ασφαλείας και του διεθνούς δικαίου.

* Εκφράζεται σεβασμός των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και ειδικότερα του 1441 με προσθήκη της φράσης: "Επιθυμούμε την επίτευξη του αφοπλισμού με ειρηνικά μέσα. Είναι προφανές ότι αυτό επιθυμούν οι λαοί της Ευρώπης".

* Ρητά αναγνωρίζεται ότι ο πόλεμος "δεν είναι αναπόφευκτος" και ότι "η βία θα πρέπει να ασκηθεί μόνο ως έσχατη λύση".

* Επαναλαμβάνεται η πλήρης υποστήριξη στις εργασίες των επιθεωρητών των Ηνωμένων Εθνών.

* Τέλος δε, τονίζεται η ανάγκη "να αναζωογονηθεί η ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή και να διευθετηθεί η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση".

5. Οι θέσεις αυτές δεν μπορεί να αξιολογηθούν απομονωμένες, δηλαδή μόνο ως διατυπώσεις αρκετά προσεκτικές και βέβαια διαφορετικές απ' αυτές ενός ελεύθερου παρατηρητή που εκφράζεται έξω από τις δεσμεύσεις που προκύπτουν απ' τα θεσμικά πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης της οποίας, ας μην το ξεχνάμε, τρία μέλη, πριν από λίγες μέρες, κολακεύοντας την αμερικανική "λογική", ταυτίστηκαν με την αμερικανική αδιαλλαξία. Πρέπει να αξιολογηθούν ως αποτέλεσμα πίεσης κατά των διαφωνούντων, κυρίως της Μεγάλης Βρετανίας και ως διατυπώσεις που προσπαθούν να σώσουν, γι' αυτούς που υποχώρησαν, τα προσχήματα.

6. Ακριβώς γι' αυτό, στην ανοιχτή για όλους τους βουλευτές έκτακτη Διάσκεψη των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έλαβε χώρα την επομένη της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όλες οι πολιτικές παρατάξεις, κατά τρόπο ανεπιφύλακτο, πλην μιας με κάποιες επιφυλάξεις, επαίνεσαν και καταχειροκρότησαν την ελληνική προεδρία και συνέδεσαν, με τους λόγους που εκφωνήθηκαν από τους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών ομάδων, την απόφαση που πέτυχε η Ελλάδα με την παγκόσμια κραυγή που ακούστηκε στα συλλαλητήρια όλου του πλανήτη. Γιατί να μην το πει κανείς: μεγάλες στιγμές σε μια αίθουσα που, διακριτικά και χωρίς στόμφο, ήταν γεμάτη Ελλάδα.

7. Το θέμα του πολέμου είναι τόσο τραγικό που οι πολιτικάντικες προφητείες για το τι θα γίνει είναι ανεπίτρεπτες. Το μήνυμα όμως από τις Βρυξέλλες προς τις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρξε σαφές, ανεπίδεκτο παρερμηνειών και, για τους φύλαρχους του Λευκού Οίκου, ασφαλώς επώδυνο. Για την Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελούν τα Συμπεράσματα της 17ης Φεβρουαρίου σημαντική τόνωση της αξιακής της υπόστασης, αυτής που συχνά αμφισβητείται και που αποπειράθηκαν να τραυματίσουν οι οκτώ με τη γνωστή επιστολή υποτέλειάς τους στην Ουάσιγκτον.

8. Με την ευκαιρία αυτή ας μου επιτραπεί να επαναλάβω κάτι που θεωρώ καίριο: η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι τόσο απογοητευτική και ανήμπορη όσο θέλουν να τη βλέπουν οι αρνητές της ή και οι "σκεπτικιστές". Αρκετές φορές όμως την απογοήτευση την προκαλούν και οι ευρωδημαγωγοί που βάζουν τον πήχυ πολύ ψηλά δημιουργώντας προσδοκίες μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που, ακόμη για πολύ, θα βρίσκεται σε μια πορεία εξέλιξης. Μιας εξέλιξης με τα "επάνω" της και τα "κάτω" της, με ικανοποιήσεις και απογοητεύσεις. Αυτό άλλωστε σημαίνει: ιστορική εξέλιξη. Η εξέλιξη αυτή πάντως, για να είναι στέρεη, πρέπει να υιοθετείται από την πλειοψηφία των πολιτών, να πορεύεται δηλαδή παράλληλα με την εξέλιξη μιας κοινής περί Ευρώπης συνείδησης. Η βιασύνη στην εξέλιξη είναι εξίσου κακή με την καθυστέρηση. Ο περί Ευρώπης λόγος πρέπει να γίνει ψυχραιμότερος, σαφέστερος, ακριβέστερος και να πάψει να είναι εργαλείο πολεμικής για όπου δει.

9. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει τελικά να παρουσιάζεται ως αυτό που είναι και όχι ως αυτό που ελπίζουμε να γίνει στο μέλλον. Υπό το πρίσμα αυτό, αξιολογώντας τα Συμπεράσματα της 17ης Φεβρουαρίου, μπορούμε να πούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την ελληνική προεδρία, ξεπέρασε τον σημερινό εαυτό της και έκανε σημαντικό βήμα προς τα μπρος, κυρίως ως τάξη αξιών. Τέτοια γεγονότα δικαιολογούν αισιοδοξία για παρόμοια και ακόμη μεγαλύτερα βήματα στο μέλλον.