Εφημερίδα "Τα Νέα"
ΑΡΘΡΟ
Η αχίλλειος πτέρνα των ΗΠΑ
Είμαστε σε μια καινούργια φάση της παγκόσμιας ιστορίας. Το δεσπόζον στοιχείο είναι η εξόρμηση των ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία. Το διεθνές σύστημα, που είχε εγκαθιδρυθεί με το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τη συντριβή της ναζιστικής εξόρμησης για την κυριάρχηση στον κόσμο, τρίζει και απειλείται με κατάρρευση. Οι ΗΠΑ είχαν πρωτοστατήσει στην οικοδόμησή του αλλά τώρα ασφυκτιούν στα πλαίσιά του. Οι διεθνείς θεσμοί που είχαν δημιουργηθεί για να ασφαλίζουν τη λειτουργία του και την αντιμετώπιση των οποιωνδήποτε απειλών αποτελούν πια εμπόδιο στην αμερικανική πολιτική, γιατί την υποχρεώνουν να υποβάλλουν σε συλλογική έγκριση τις αποφάσεις της και αυτό αποτελεί αφόρητη για τις ΗΠΑ δέσμευση. Από κει και η συστηματική προσπάθεια υπονόμευσης των διεθνών οργανισμών και του αυθάδους παραγκωνισμού τους. Το παράδειγμα του ΟΗΕ είναι το πιο χαρακτηριστικό. Η περίπτωση του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία είναι ενδεικτική. Η επίθεση έγινε χωρίς τη διαβούλευση και την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας. Και ήρθε δραματικά στην επιφάνεια το θέμα της ευθύνης και της αρμοδιότητας του ΟΗΕ. Τώρα, στην περίπτωση του Ιράκ, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο απειλητικά.
Οι ΗΠΑ προβάλλουν σε κάθε περίπτωση το πρόβλημα της περιφρούρησης της εθνικής τους ασφάλειας και των εθνικών τους συμφερόντων. Με αυτή την επίκληση ο πρόεδρος Μπους προσπαθεί να πείσει και να κινητοποιήσει για τη στήριξή του την αμερικανική κοινή γνώμη. Ώς τώρα το πετυχαίνει. Αξιοποιεί το φοβερό τραύμα στη συνείδηση των Αμερικανών πολιτών που προκάλεσε το έγκλημα της 11ης του Σεπτέμβρη και οδηγεί μανιασμένα σ' ένα νέο φρικαλέο πόλεμο με απροσδιόριστες συνέπειες για τον κόσμο - και για τις ίδιες τις ΗΠΑ.
Ο Μπους σαρώνει τη διεθνή νομιμότητα
Οι ΗΠΑ φαίνονται να έχουν μεθύσει από την κολοσσιαία δύναμη, οικονομική, πολιτική και στρατιωτική, που έχουν συσσωρεύσει. Το Ιράκ είναι ένας πρώτος στόχος. Έπονται και άλλοι στην ιεράρχηση των «κρατών του κακού». Με πιο επικίνδυνο τη Βόρεια Κορέα. Γιατί εκεί ο στόχος εφάπτεται με την Κίνα, την αναδυόμενη με ταχείς ρυθμούς νέα παγκόσμια δύναμη, που, χωρίς να λέγεται, είναι για προφανείς λόγους ο κυριότερος και αμετακίνητος στόχος της αμερικανικής πολιτικής.
Η πολιτική Μπους σαρώνει όλα τα θεμέλια της διεθνούς τάξης και της διεθνούς νομιμότητας. Η αναγωγή των συμφερόντων ασφαλείας των ΗΠΑ και της υπεράσπισης των εθνικών τους συμφερόντων σε υπέρτατο διεθνή κανόνα ανατρέπει όλα τα ώς τώρα ισχύοντα και καλύπτει την εξόρμηση της Ουάσιγκτον για παγκόσμια ηγεμονία. Εξ ου και το ερώτημα του Μπους: «Με ποιον είστε; με εμάς ή εναντίον μας;». Ή «όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας».
Αυτή η εξόρμηση συνιστά τη μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα από την εποχή της ναζιστικής εξόρμησης για παγκόσμια επιβολή. Οι ΗΠΑ έχουν τόσο προχωρήσει στον δρόμο αυτό, ώστε έχουν παγιδευτεί και οι ίδιες. Τα προβλήματα του γοήτρου της μόνης υπερδύναμης τις δεσμεύουν να κάνουν κινήσεις που να μπορούν να ερμηνευτούν σαν υποχώρηση μπροστά σε πιέσεις. Αυτό καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη την κατάσταση.
Η διοίκηση Μπους κινείται, λοιπόν, με την πρόθεση να παραμερίσει ή να συντρίψει τις αντιστάσεις και να εξασφαλίσει το «όλοι μαζί μας».
Οριζοντίως και καθέτως
Στην Ευρώπη αναπτύσσεται ένα ρωμαλέο κίνημα για την υπεράσπιση της ειρήνης που βαδίζει παράλληλα με την προσπάθεια για την πολιτική ενοποίηση της Ε.Ε. και την υιοθέτηση πολιτικών αυτονομίας απέναντι στις ΗΠΑ. Ο Μπους επέτυχε να διασπάσει την ευρωπαϊκή ενότητα με την πρωτοβουλία της «συμμορίας των 8» και τη συνεργασία του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ, που οι Άγγλοι τον αποκαλούν αντιπρόεδρο των ΗΠΑ. Πρέπει να αναμένεται ότι θα ασκηθούν φοβερές πιέσεις, ώστε να υποχρεωθεί και η Γαλλία (διαθέτει βέτο στο Συμβούλιο Ασφαλείας) και η Γερμανία (μέλος του Σ.Α. χωρίς βέτο), που ασκεί μεγάλη επιρροή στα ευρωπαϊκά πράγματα, να άρουν τις αντιρρήσεις τους για τον πόλεμο στο Ιράκ. Και βέβαια, μέγιστες πιέσεις θα ασκηθούν και στην ελληνική κυβέρνηση, που ασκεί την προεδρία της Ε.Ε. σ' αυτή τη φάση.
Όμως αυτά δεν αρκούν! Οι ΗΠΑ πρέπει να χαλιναγωγήσουν και το πλατύ φιλειρηνικό κίνημα που αναπτύσσεται σ' όλο τον κόσμο για να εξουδετερώσουν την πίεση των μαζών. Και εδώ η εξωτερική διάσταση εμπλέκεται με τις εσωτερικές υποθέσεις κάθε χώρας και τις πιέσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα.
Στη Μ. Βρετανία, στο στάδιο της προετοιμασίας των διαδηλώσεων στις 15 Νοέμβρη, η κυβέρνηση προχώρησε στην απαγόρευση της συγκέντρωσης στο Χάιντ Παρκ του Λονδίνου - που επί 150 χρόνια λειτουργεί σαν χώρος ελεύθερης έκφρασης και διακίνησης ιδεών. Ήταν ένα χαρακτηριστικό και συμβολικό μέτρο - πλήγμα στις ελευθερίες των πολιτών. Μπροστά στη θύελλα αντιδράσεων που προκλήθηκε, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να το ανακαλέσει. Και στις ΗΠΑ, όπου το αντιπολεμικό κίνημα αναπτύσσεται γρήγορα, η αστυνομία απαγόρευσε πολλές διαδηλώσεις με το επιχείρημα ότι δεν θα μπορούσε να περιφρουρήσει συγκεντρώσεις της τάξεως των 10.000 διαδηλωτών.
Έτσι, μετά την «οριζόντια διάσπαση» που πέτυχε ο Μπους με τη «συμμορία των 8», η πολιτική των ΗΠΑ προχωράει στην «κάθετη» διάσπαση των κοινωνιών στις χώρες που δεν ελέγχει. Το «με ποιον είσαι» προβλέπω ότι θα τεθεί και στους πολίτες, προκειμένου η αμερικανική διοίκηση να εξασφαλίσει μια λαϊκή υποστήριξη στην εξόρμησή της και να αναχαιτίσει το ογκούμενο φιλειρηνικό κίνημα. Στην προσπάθεια αυτή, λογικό είναι να αναμένεται ότι θα κινητοποιήσει όλες τις εφεδρείες της μέσα από χίλιους τρόπους επηρεασμού ή πειθαναγκασμού που διαθέτει. Σε «σκληρές» περιπτώσεις είναι ενδεχόμενο να τεθούν σε εφαρμογή και σχέδια αποσταθεροποίησης, για να βρει στηρίγματα η αμερικανική εξόρμηση προς την παγκόσμια ηγεμονία.
«The other America»
Η πολιτική των ΗΠΑ συναντά αντιστάσεις, που πιστεύω πως σταθερά θα διευρύνονται. Μέσα στην ίδια την Αμερική διογκώνεται η δυσφορία και η αντίθεση. Το αντιπολεμικό μήνυμα των 41 κατόχων βραβείων Νόμπελ είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό σημάδι μιας αφύπνισης που σημειώνεται στην αμερικανική κοινωνία. Η παρουσία του τ. προέδρου των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ στους κόλπους αυτής της αφύπνισης δείχνει ότι η ΑΛΛΗ ΑΜΕΡΙΚΗ (the other America) υπάρχει πάντα ως μια από τις μεγαλύτερες ελπίδες στον αγώνα για την ειρήνη και την περιφρούρηση των δημοκρατικών κατακτήσεων του μεταπολεμικού κόσμου. Δεν είναι αφέλεια ή αυταπάτη ότι, μπροστά στην οικονομική αβεβαιότητα ή κρίση που παρακολουθεί την πολιτική Μπους, ακόμα και τμήματα του κεφαλαιοκρατικού κόσμου θα αναζητήσουν άλλους δρόμους για την καλύτερη εξυπηρέτηση των συμφερόντων τους. Το Πόρτο Αλέγκρε, η Γένοβα, το διεθνές forum κατά της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τα πολύμορφα φιλειρηνικά κινήματα προβάλλουν ήδη ως μορφές αντίστασης απέναντι στην αμερικανική εξόρμηση. Ο Μπους εγκατέλειψε τις σημαίες του παλιού αμερικανικού φιλελευθερισμού, του Λίνκολν, του Ουάσιγκτον, αργότερα του Φράνκλιν Ρούσβελτ, και παρουσιάζεται ως αρνητής των πιο δημοκρατικών παραδόσεων αυτής της μεγάλης χώρας. Το θέμα ειρήνη - πόλεμος, μαζί με τα αιτήματα της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ευημερίας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, παίζεται πια στο επίπεδο των πιο πλατιών μαζών του κόσμου. Αυτή είναι η αχίλλειος πτέρνα της σημερινής αμερικανικής πολιτικής. Και γι' αυτό ΘΑ ΧΑΣΕΙ, φορτωμένη και με την ευθύνη όσων εγκλημάτων προκαλέσει ώς τότε.
