Ο κύκλος του αίματος

Το πιο εξοργιστικό και καταθλιπτικό στην όλη υπόθεση είναι η παθητικότητα και η μοιρολατρία με την οποία ο κόσμος υποκύπτει στο "τετελεσμένο"

ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ

Ο πόλεμος δυστυχώς είναι αναπόφευκτος, διαβάζουμε καθημερινά. Γιατί; Γιατί έτσι. Καμία ένδειξη που να συνδέει τον Σαντάμ με την Αλ Κάιντα. Καμία ένδειξη υπολογίσιμων μέσων μαζικής καταστροφής. Ένας κτηνώδης δικτάτορας, ξεδοντιασμένος πια, καταστρέφει μόνο τον λαό του. Να αφοπλιστεί περισσότερο;

Όσο περισσότερο τόσο καλύτερα. Αλλά αυτό μπορεί να το επιβάλει σήμερα κιόλας ο ΟΗΕ χωρίς πόλεμο, δίνοντας επιπλέον φάρμακα στους δυστυχείς Ιρακινούς. Και όμως, όχι. Ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος. Έτσι, ο ΟΗΕ "αναπόφευκτα" θα αποφασίσει πόλεμο και ο Μπους θα τον εκτελέσει. Οι προπαγανδιστές διαδίδουν ήδη "καθησυχαστικά" σενάρια. Ο πόλεμος θα είναι σύντομος, θα έχει λίγα θύματα, θα εξαφανιστεί ο Σαντάμ, θα πέσει η τιμή του πετρελαίου, θα ανανεωθούν τα συμβόλαια των ρωσικών και γαλλικών εταιρειών, θα δοθεί μια τεράστια ώθηση στη διεθνή οικονομική ανάκαμψη, η διεθνής τρομοκρατία θα χάσει άλλο ένα κράτος - σύμμαχο.

Και έπειτα; Και έπειτα θα έρθει ο επόμενος πόλεμος. Γιατί αυτός είναι ήδη εγγραμμένος μέσα στη λογική του καταστροφικού νέου "στρατηγικού δόγματος" Μπους: "πόλεμο" κατά της τρομοκρατίας, στον οποίον ο μη μεθ' ημών καθ' ημών εστί· δικαίωμα σε "προληπτικό" πόλεμο· δικαίωμα σε μονομερή δράση, αποδεσμευμένη από τα συμμαχικά πλαίσια· περιθωριοποίηση του ΟΗΕ. Πρόκειται για δόγμα δογματικής ηγετικής ομάδας του αμερικανικού συντηρητισμού, παρά για στρατηγική. Πιστεύω ότι κάνουν λάθος υπερτίμησης όσοι βλέπουν στις σημερινές επιλογές της αμερικανικής κυβέρνησης μεγαλεπήβολους σχεδιασμούς, βαθύτερη ανάλυση του διεθνούς σκηνικού, σαφήνεια στόχων, συνοχή στόχων και μέσων. Δεν αρκεί να λες "θέλουν το πετρέλαιο" για να αναβαθμιστεί ένα ωμό συμφέρον σε στρατηγική. Φτηνό και ελεγχόμενο πετρέλαιο οι ΗΠΑ είχαν και μπορούν να έχουν τώρα και στο μέλλον με πολλούς τρόπους. Η υποτιθέμενη "στρατηγική" της αμερικανικής κυβέρνησης μοιάζει περισσότερο με βραχυπρόθεσμους συμβιβασμούς στο εσωτερικό της διαφορετικών κέντρων ισχύος, διαφορετικών αντιλήψεων και ιεραρχήσεων, διαφορετικών αναλύσεων της διεθνούς κατάστασης. Γι' αυτό άλλωστε ο ίδιος ο Μπους κάθε τόσο φάσκει και αντιφάσκει, αλλάζει προτεραιότητες, αν όχι στόχους.

Δύο στοιχεία φαίνεται να προσφέρουν συνοχή στην πολιτική Μπους. Το πρώτο λειτουργεί σαν δοχείο, μέσα στο οποίο μαγειρεύεται ο εκάστοτε βραχυπρόθεσμος συμβιβασμός των κέντρων. Μια ενιαία οπισθοδρομική, εθνικιστική και μιλιταριστική απάντηση στις νέες προκλήσεις που ενέσκηψαν μετά το χτύπημα της 11ης Σεπτεμβρίου. Οι αρχικές προσεκτικές και συναινετικές κινήσεις μετατράπηκαν σε ένα δόγμα διαρκούς εμπόλεμης κατάστασης, μονομερούς άμυνας, προληπτικής επίθεσης και υποκριτικής ηθικολογίας. Το δεύτερο στοιχείο είναι το διαρκώς αυξανόμενο βάρος των πιο δεξιών αντιδραστικών απόψεων στο εσωτερικό του αμερικανικού κατεστημένου. Είναι λογικό. Σε καταστάσεις παρατεταμένης έντασης και στρατηγικής αμηχανίας, οι εξτρεμιστές κερδίζουν συνήθως έδαφος γιατί έχουν σαφέστερους στόχους και απλοϊκότερες μεθόδους. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα στη διοίκηση Μπους. Ο στόχος αυτών των κύκλων είναι να αναμορφώσουν τις ισορροπίες της Μέσης Ανατολής και των πετρελαίων της προς όφελος των ΗΠΑ και της Ιεράς Συμμαχίας που θα συμπτυχθεί γύρω τους. Το χάπι χρυσώνεται με τον ευγενή στόχο του "εκδημοκρατισμού του Ισλάμ". Η εγκατάσταση ενός κοσμικού δυτικόστροφου προτεκτοράτου στο Ιράκ θα είναι, υποτίθεται, το πρώτο βήμα με το οποίο η δημοκρατία θα προχωρήσει στον κόσμο του Ισλάμ, είτε αυτός θέλει είτε όχι. Η ουσία της άποψης αυτών των κύκλων είναι ότι αποδέχεται, αν δεν υποκινεί, τη "σύγκρουση των πολιτισμών". Είναι διατεθειμένη να υποστεί το κόστος, αλλά κυρίως είναι αποφασισμένη να επιβάλει την κυριαρχία της στους άλλους, αδιαφορώντας για το κόστος. Σε κάθε περίπτωση, το "δόγμα Μπους" και ο επερχόμενος πόλεμος κατά του Ιράκ πετάει αναμμένο σπίρτο σε αποθήκη εκρηκτικών. Από την έκρηξη θα γεννηθούν χιλιάδες μικροί Μπιν Λάντεν, έτοιμοι να σκοτώσουν και να σκοτωθούν οποτεδήποτε και οπουδήποτε. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η αναθέρμανση της φονταμενταλιστικής τρομοκρατίας και η σύγκλιση όλων των επιμέρους συγκρούσεων, σε μια μεγάλη αντιπαράθεση Δύσης - Ισλάμ. Οι Παλαιστίνιοι, οι Τσετσένοι ή οι Ινδονήσιοι μουσουλμάνοι είναι (ή καλύτερα ήταν) εθνικά τοπικά κινήματα. Σήμερα όμως ο Παλαιστίνιος καμικάζι, οι σφαγές στο θέατρο της Μόσχας, στο Μπαλί και στην Κένυα εντάσσονται όλο και πιο άμεσα, όλο και πιο "φυσικά", στα χαρακώματα μιας υποβόσκουσας μεγάλης αντιπαράθεσης Δύσης - Ισλάμ.

Κινδυνεύουμε πλέον, διολισθαίνοντας σταθερά, να βρεθούμε εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο δυτικής βίας και ισλαμικής τρομοκρατίας. Ο Ζαν Ντανιέλ εξέθεσε με εξαιρετική σαφήνεια το πρόβλημα και το τίμημα. Ο Μπους δεν είναι μόνος ούτε απομονωμένος. Μεγάλο μέρος των δυτικών κοινωνιών συναινεί στον πόλεμο, γιατί ο φόβος στο απρόβλεπτο χτύπημα του απρόσωπου τρομοκράτη είναι κακός σύμβουλος. Η "κοινή γνώμη" των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Ρωσίας επιβραβεύει εκλογικά τους "σκληρούς" και τις σκληρές απαντήσεις. Η κατάληξη θα είναι η στρέβλωση του φιλελεύθερου - δημοκρατικού χαρακτήρα των δυτικών κοινωνιών μας. Οι εκπτώσεις έχουν ήδη αρχίσει. Αυτός ο φαύλος κύκλος μπορεί να σπάσει. Το αδύνατο σημείο του είναι η ευρωπαϊκή και σε δεύτερο χρόνο, η αμερικανική "κοινή γνώμη". Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη έχει όρια στο αίμα που μπορεί να ανεχτεί προκειμένου να παταχθούν οι τρομοκράτες - τουλάχιστον όσο ακόμα οι ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν δεχτεί σοβαρό τρομοκρατικό χτύπημα. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη έχει τις δυνάμεις να αντιδράσει στην ψεύτικη υπόσχεση μιας ασφάλειας θεμελιωμένης στη βία και στην καταπίεση του "διαφορετικού". Ίσως σε λίγες μέρες να δούμε τις ευρωπαϊκές πλατείες να γεμίζουν με αφελείς που θα πιστεύουν ότι έστω και την τελευταία στιγμή ο πόλεμος δεν είναι αναπόφευκτος. Στην πραγματικότητα δεν θα είναι τόσο αφελείς. Ξέρουν ότι και αν δεν μπορούν να αποτρέψουν τον πόλεμο, μπορούν να αυξήσουν το πολιτικό κόστος εκείνου που τον κάνει.