Εφημερίδα "Τα Νέα"
Ο επετειακός λόγος…
Στην πατρίδα μας τιμούμε τις εξάρσεις του λαού μας και κάθε γωνιά της, καθημερινά, δονείται από επετειακούς λόγους…
Τα γεγονότα που έχουν σημαδέψει την Ιστορία μας είναι πολλά και σημαντικά. Η ανάκλησή τους στο παρόν συμβάλλει στην αναζήτηση της συλλογικής συνείδησης, που καθημερινά αγνοούμε, στη συναρμολόγηση της διάτρητης κοινωνικής συνοχής, στην (ξανα)-ανακάλυψη της σημασίας του διπλανού μας και στον ορισμό των ορίων της ελευθερίας μας… Ο επετειακός λόγος, που σηματοδοτεί την ανάκληση της ιστορικής μνήμης, μεταμορφώνεται σε επικίνδυνη αναγκαιότητα και τούτο γιατί πρέπει ένα κορυφαίο γεγονός να συμπυκνωθεί και να αναδυθεί στα όρια μιας ομιλίας και να ξαναβρεί την αρχική του πολυσήμαντη γνησιότητα. Ο κίνδυνος που εμφιλοχωρεί προέρχεται, κυρίως, από την τυποποίηση που αναπόφευκτα υφίσταται εξαιτίας της επανάληψης και που μπορεί να συρρικνώσει μέχρι μηδενισμού την εμβέλεια του τιμώμενου γεγονότος και ταυτόχρονα να μετατρέψει τον λόγο σε ρητορισμό. Στις μέρες μας, παρά τις όποιες επιφυλάξεις, οι επετειακοί λόγοι είναι αναγκαίοι γιατί: α) Ο άνθρωπος, παράλληλα με τις αλλαγές βιώνει με ανησυχία και τις νέες «αξίες» που αδοκίμαστες, ανεξέλεγκτες και παντοδύναμες, προβάλλουν κυρίαρχες, την ίδια στιγμή που οι ρίζες της αφετηρίας του κλονίζονται… ζει δηλαδή το όνειρο με τον εφιάλτη. β) Κάθε εποχή συνδέεται με ό,τι προηγήθηκε και με ό,τι θα ακολουθήσει. Η Ιστορία δεν είναι μόνο κριτής συντελεσθέντων γεγονότων, αλλά μπορεί να γίνει και οδηγός των μελλούμενων. Η άγνοια της Ιστορίας μπορεί να αναδειχθεί σε λάθος μεγαλύτερο και από έγκλημα. γ) Οι λαοί που δεν θυμούνται, αυτοκαταδικάζονται και αυτοταταργούνται. Ο δικός μας λαός έχει πολλά να θυμηθεί… έγραψε τη δική του Ιστορία, γιατί διέθετε Ιστορία.
Οι παραπάνω ισχυρισμοί καθίστανται ανίσχυροι αν δεν τοτοθετούν το τιμώμενο ιστορικό γεγονός στις σημερινές συνθήκες, με γνώμονα τις αξίες που αυτό μας υποδεικνύει… για την πορεία μας προς το μέλλον.
Η τιμή των μεγάλων ιστορικών γεγονότων δεν είναι μόνον η διάρκεια… αλλά η έργω διάρκεια. Ένα σημαντικό έργο το τιμά κανείς μόνον όταν αντιτάξει σ' αυτό μια ισόρροπη και εξίσου ισάξια πράξη παρόντος. Και προφανώς όχι με τρόπους που μπορεί να το καταστήσουν ουδέτερο απολίθωμα ενός αδιάφορου παρελθόντος. Ήδη, πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια έχει αποφανθεί ο Θουκυδίδης με τρόπο αξιωματικό: «ανδρών αγαθών έργω γενομένων έργω και δηλούσθαι τας τιμάς….».
Αλλά ίσως αναρωτηθούμε: προς ποία κατεύθυνση να αναζητήσουμε το εξίσου ισοδύναμο έργο; Ήδη είμαστε ελεύθεροι και εχθρός που να μας απειλεί δεν διακρίνεται.. Και όμως… η λευτεριά δεν χαρίζεται, αλλά κερδίζεται. Πράγματι, η λευτεριά κερδίζεται αλλά όχι μια φορά και για πάντα… αλλά διαρκώς και από κάθε γενιά και από κάθε άτομο. Η ζωή των εθνών άλλωστε είναι μια διαρκής σωτηρία… όπως και των ατόμων. Γιατί και οι απειλές είναι συνεχείς. Αλλάζουν προσωπεία, αλλά παραμένουν. Και το χειρότερο: μπορεί να γίνονται και οικείες και γι' αυτό πιο επικίνδυνες. Και ενδεχομένως η ήττα της εποχής μας να είναι ακριβώς αυτή: εξοικειωθήκαμε με την απειλή. Ακόμη χειρότερα: την εσωτερικεύουμε ο καθένας χωριστά. Γιατί ο εχθρός δεν είναι πλέον προ των πυλών, αλλά είναι μέσα μας. Είναι η απληστία μας, είναι η νοοτροπία τού «εγώ να περνάω καλά» που οδηγεί στην εγκατάλειψη του Άλλου, είναι ο ανεξέλεγκτος ενδοτισμός μας σε ξένα πρότυπα. Είναι η απώλεια τού ότι ανήκουμε σε μια κοινότητα. Και το χειρότερο… είναι η εξοικείωσή μας με όλα αυτά.
Συμπερασματικά: Ο επετειακός λόγος για να είναι ουσιαστικά αναγκαίος πρέπει να πείθει ότι η πορεία μας πρέπει να βασιστεί: α) στη συλλογική και ατομική διαρκή εγρήγορση, επαγρύπνηση και ευθύνη και β) στη διαρκή παιδεία.
Η παιδεία είναι το μέσον που θα μας διασφαλίζει ένα διαρκώς υψηλότερο επίπεδο συνειδητότητας, προκειμένου σ' αυτόν τον πολύπλοκο και πολυσύνθετο κόσμο της παγκοσμιότητας που αναδύεται να ανιχνεύουμε με ασφάλεια τις νέες προκλήσεις και ευκαιρίες, αλλά και τις καινούργιες απειλές.
