Τι πρέπει να αλλάξει στο πολιτικό σύστημα

Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, οι παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες της χώρας απαιτούν τολμηρότερα βήματα

Του ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΓΚΡΙΩΤΗ*

Η συνταγματική αναθεώρηση που πραγματοποιήθηκε το 2001 ισχυροποίησε τις συνταγματικές πτυχές που αναφέρονται στη διαφάνεια του πολιτικού συστήματος και την ενδυνάμωση του κοινοβουλίου. Ταυτόχρονα υιοθετήθηκαν διατάξεις που προστατεύουν καλύτερα τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών από τις απειλές των νέων τεχνολογιών.

Είναι βέβαιο, όμως, πως τόσο η πολιτική συγκυρία όσο και η έλλειψη ειλικρινούς διαλόγου μεταξύ των κομμάτων δεν επέτρεψαν ευρύτερες ριζοσπαστικές αλλαγές που θα οδηγούσαν στην παραγωγικότερη προσαρμογή της χώρας μας στα σύγχρονα ευρωπαϊκά δεδομένα, στη δραστικότερη έκφραση των νέων κοινωνικών ρευμάτων μέσα στους πολιτικούς θεσμούς, στον αμεσότερο και αποτελεσματικότερο έλεγχο της πολιτικής, οικονομικής και διοικητικής εξουσίας από τους πολίτες.

Η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, οι παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες της χώρας απαιτούν τολμηρότερα βήματα.

Είναι ανάγκη το πολιτικό σύστημα να λειτουργήσει αποτελεσματικότερα, με μεγαλύτερη διαφάνεια και ουσιαστικότερες δυνατότητες ελέγχου της εξουσίας από τους πολίτες. Είναι ανάγκη να απελευθερώσουμε τις δημιουργικές δυνάμεις της κοινωνίας από θεσμικά, πολιτικά και γραφειοκρατικά δεσμά, που άλλα χτίστηκαν στο μακρινό παρελθόν και άλλα στο πρόσφατο. Είναι ανάγκη οι κυρίαρχες πολιτικά, οικονομικά και ιδεολογικά ελίτ να κατανοήσουν ότι τα κεκτημένα τους, που άλλοτε μπορεί να έδρασαν προωθητικά για τη χώρα και συνεκτικά για την κοινωνία, σήμερα αποτελούν τροχοπέδη στην πρόοδο.

Το σύγχρονο κράτος πρέπει να ενισχύσει τον εποπτικό και ελεγκτικό του ρόλο. Ταυτόχρονα όμως πρέπει να ενισχυθούν οι μηχανισμοί και οι δυνατότητες ελέγχου της κοινωνίας πάνω σε αυτό. Το κράτος πρέπει να σταματήσει να αποκεντρώνεται και να χτίσει επιτέλους τη νέα αποκεντρωμένη δομή του.

Το κεντρικό κράτος πρέπει να παραχωρήσει στην νέα περιφερειακή και τοπική δομή, την αναπτυξιακή εκπαιδευτική και κοινωνική του δραστηριότητα.

Οι νέοι πολιτικοί, παραγωγικοί και εκπαιδευτικοί θεσμοί πρέπει να ενσωματώνονται δυναμικά στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές δομές. Να βοηθούν κάθε πολίτη και την κοινωνία στο σύνολό της να αξιοποιούν τα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη και ευημερία.

Ειδικότερα πρέπει να υπάρξουν αλλαγές που θα ενισχύουν:

α) Τον ουσιαστικότερο έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας και το πόθεν έσχες κάθε αξιωματούχου που διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα και εξουσία. β) Την αντικειμενική και πολυφωνική ενημέρωση τόσο από τα κρατικά όσο και από τα ιδιωτικά ΜΜΕ. γ) Την ενίσχυση του ελεγκτικού αλλά και του νομοθετικού ρόλου του κοινοβουλίου και κάθε βουλευτή. Δεν είναι δυνατόν η κυβέρνηση να επιλέγει τα θέματα στα οποία θα ελέγχεται από την αντιπολίτευση. Δεν μπορεί να ανατρέπει βασικές παραδοχές του προϋπολογισμού, που είναι και το σημαντικότερο νομοθέτημα, χωρίς έλεγχο και έγκριση της Βουλής. δ) Τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στη λειτουργία και τη στελέχωση του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα. ε) Τον ουσιαστικό έλεγχο της Βουλής στα μεγάλα δημόσια έργα και προμήθειες, ειδικότερα στο χώρο των αμυντικών εξοπλισμών. στ) Τον επανακαθορισμό της σχέσης του κράτους με την εκκλησία, για να απελευθερωθούν και οι δύο προς όφελος της κοινωνίας. ζ) Τις ριζοσπαστικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα, για να αποτελέσει το μοχλό της μορφωτικής, πολιτιστικής και παραγωγικής αναγέννησης της χώρας. η) Την αλλαγή του διοικητικού και αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Να χτίσουμε την πολυπολική αναπτυξιακά και διοικητικά Ελλάδα, την Ελλάδα των περιφερειών. Μόνον έτσι θα γνωρίσει την ισόρροπη ανάπτυξη όλη η χώρα και θα αποκτήσει ισχυρότερη θέση στην νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική.