Εφημερίδα "Μακεδονία"
Ο Λεωνίδας Κύρκος δεν χρειάζεται συστάσεις. Βετεράνος πολιτικός της Αριστεράς, πολλές φορές εκλεγμένος βουλευτής, με έναν λόγο τολμηρό, συχνά αιρετικό, αντιμετωπίζεται με σεβασμό και από πολιτικούς του αντιπάλους για τις ρηξικέλευθες θέσεις του. Η "Μ" συνομίλησε μαζί του για την πολιτική ζωή, τις ευθύνες των κομμάτων αλλά και των πολιτών, την εξωτερική πολιτική, την παιδεία…
Ποιες είναι οι νέες πολιτικές ανακατατάξεις που διαβλέπετε εν όψει της νέας χιλιετίας;
"Προσεγγίζουμε στη νέα χιλιετία με ένα σύστημα διακυβέρνησης που γέρασε και είναι υπεύθυνο για την κατάσταση στον τόπο μας. Ο πυρήνας του συστήματος, ο δικομματισμός, σπρώχνει τον κόσμο στο περιθώριο και είναι ένοχος για το φαινόμενο της αρνητικής στάσης που έχει ένα μεγάλο μέρος του λαού απέναντι στην πολιτική. Το σύστημα δεν επιτρέπει αισιοδοξία. Είμαστε σε μεγάλη υστέρηση και αυτό φαίνεται σε όλες μας τις εκδηλώσεις. Η επιμονή του Συνασπισμού να αλλάξει το εκλογικό σύστημα έχει σαν βάση τη λογική ότι πρέπει να αναδιαταχθούν οι δυνάμεις, να αρθούν στο προσκήνιο νέες, οι οποίες τώρα αποκλείονται γιατί το σύστημα είναι απαγορευτικό. Κατά συνέπεια, δεν είναι απλώς θέμα εκλογικού νόμου, αλλά διαμόρφωσης της πολιτικής μας ζωής. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πώς θα ενεργοποιηθούν πλούσιες δυνάμεις που υπάρχουν και δεν φαίνονται πουθενά, συμπιέζονται, αδρανοποιούνται και δεν αξιοποιούνται. Είναι πρόβλημα συστηματικής καλλιέργειας της ιδέας ότι ο πολίτης είναι πλέον το κεντρικό στοιχείο της πολιτικής σκηνής".
ΜΜΕ και πολίτης
Αυτό δεν προϋποθέτει έναν ενεργό πολίτη;
"Βεβαίως. Ο ενεργός πολίτης προκύπτει, όμως, από μία διαδικασία μέσα στην οποία εκπαιδεύεται, σκέφτεται, στοχάζεται, προχωράει. Σήμερα, όμως, βομβαρδίζεται μονομερώς και οι δυνατότητες επιλογών του χειραγωγούνται. Είναι, επομένως, θύμα των λύσεων που του προτείνονται. Το φαινόμενο Αβραμόπουλος ή εκείνο του Αρχιεπισκόπου είναι χαρακτηριστικά. Η σκέψη κατευθύνεται προς τα εκεί. Αν μια στιγμή τα ΜΜΕ έπαυαν να τους προβάλουν με το συγκεκριμένο τρόπο, θα έπεφταν στο κενό διότι δεν αντανακλούν πραγματικές αναζητήσεις της ελληνικής κοινωνίας, αλλά θεαματικές και εντυπωσιακές".
Ποιος φέρει την ευθύνη γι' αυτό;
"Τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα, τα οποία είναι σύμφωνα στη διατήρηση του πολιτικού σκηνικού. Προτιμούν τη στασιμότητα, την απάθεια, την απονέκρωση παρά την ενεργοποίηση και το ζωντάνεμα. Συνεπώς, η προσπάθεια να επιβληθεί η απλή αναλογική χωρίς την πίεση των σημερινών εκβιαστικών διλημμάτων, είναι όρος".
Έχει ωριμάσει η ιδέα για κάτι τέτοιο;
"Τα δύο μεγάλα κόμματα πεισματικά αντιτίθενται και κάνουν μεγάλο λάθος. Η ανάγκη ωρίμασε, το διαπιστώνουμε από τις δημοσκοπήσεις. Το πράγμα ωθείται σε τεχνητές λύσεις που δεν οδηγούν σε διέξοδο. Ακούμε ότι ο χ, ψ, θα αναλάβει την πρωτοβουλία να σχηματίσει κόμμα. Δεν προσθέτει τίποτα στην υπόθεση. Μπορεί να γίνει ένας τεχνητός καταμερισμός, κάποιοι να στραφούν στο νέο κόμμα. Δεν είναι το ζητούμενο! Είναι αναγκαία η αναδιοργάνωση όλου του πολιτικού σκηνικού και η είσοδος στο προσκήνιο δυνάμεων που το σύστημα τις απονεκρώνει. Είναι ένα κεντρικό πρόβλημα και ο πολίτης οφείλει να το αντιμετωπίσει σοβαρά".
Ισχυροί θεσμοί - Ευρώπη
Η ύπαρξη θεσμών σε άλλες χώρες λειτουργεί ως δύναμη αντίστασης για την αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων π.χ. της διαφθοράς. Γιατί δεν έγινε, εδώ, εφικτή η δημιουργία ισχυρών θεσμικών πλαισίων;
"Τούτο ανάγεται στην ιστορία και τη διαδρομή των χωρών αυτών. Τα φαινόμενα της διαφθοράς και της σήψης δεν είναι αποκλειστικά ελληνικά. Βεβαίως, αλλού οι θεσμοί προβάλουν ισχυρότερη αντίσταση. Εμείς κληρονομήσαμε άσχημες καταστάσεις, ο τόπος μας έχει χαμηλό επίπεδο κουλτούρας καθώς και χαμηλό επίπεδο πολιτικής κουλτούρας. Δεν φθάνει να δαιμονολογούμε και να καταριόμαστε. Ο πολίτης πρέπει να ανασκουμπωθεί. Ο λαός είναι κυρίαρχος κατά το Σύνταγμα, ας προσθέσουμε και υπεύθυνος για πολλές από τις επιλογές του. Δεν μπορεί να είναι κυρίαρχος και ταυτόχρονα ανεύθυνος. Ένα από τα βασικότερα θέματα στα οποία εκφράζεται η κυριαρχία του είναι η επιλογή των αντιπροσώπων του. Ο λαός πρέπει άλλη μια φορά να στοχαστεί. Αρχίσανε οι αγροτικές κινητοποιήσεις. Αν θα κερδίσουν πέντε ή δέκα δραχμές περισσότερο οι αγρότες έχει, βέβαια, τη σημασία του. Αν όμως την επομένη, ο κόσμος αυτός, που σήμερα είναι σε κινητοποίηση, ψηφίσει τους ίδιους, τότε μην αιτιάται κανέναν άλλον, διότι ψηφίζει όσους τον έχουν καταδικάσει σε μία ορισμένη θέση".
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης διαπιστώνουμε αδυναμία για την από κοινού αντιμετώπιση προβλημάτων που απασχολούν όλους, π.χ. ανεργία…
"Φοβούμαι ότι τα πράγματα θα επιδεινωθούν. Το φαινόμενο της ανεργίας χτυπάει τις πόρτες παντού. Σχετίζεται με μία ευρύτερη προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί. Μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορούν πλέον να επιδιωχθούν, ευρύτερα, λύσεις. Δεν έγιναν όμως τα βήματα που θα έπρεπε. Επίσης, καθυστερεί πάρα πολύ η διαμόρφωση κοινών πολιτικών σε κρίσιμα θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, μολονότι επανειλημμένως ήταν στην ημερήσια διάταξη. Συνήθειες, εθνικές αγκυλώσεις, εθνικοί εγωισμοί παρεμβάλλουν μεγάλα εμπόδια. Αυτό είναι ένα πεδίο όπου ο ενεργός, ευρωπαίος πλέον, πολίτης πρέπει να συντονίσει τις δυνάμεις του. Οι ευρωεκλογές είναι μία ευκαιρία, αρκεί να σκεφθούμε πόσο ευεργετικό θα ήταν ένα αποτέλεσμα που θα έδινε συντριπτική πλειοψηφία, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις αριστερές και προοδευτικές δυνάμεις που συγκλίνουν σε κάποιες γόνιμες ιδέες. Θα γίνει μεγάλη μάχη. Δεν πρέπει, όμως, να αγνοούμε τις αντιστάσεις που προβάλλονται και αναζητούν τη στήριξή τους σε στερεότυπα διαμορφωμένα από αιώνες. Όπως: πώς είναι δυνατόν να αναθέσουμε ευθύνες σε υπερεθνικό οργανισμό και να περιορισθεί η δική μας κυριαρχία; Πώς είναι δυνατόν να αποδεχθούμε ότι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα έχει πιο αυξημένο λόγο η Ευρώπη;"
Πολιτική χωρίς σχεδιασμό
Ποια στοιχεία προσδιορίζουν την άσκηση της εθνικής μας πολιτικής;
"Ασκούμε πολιτική με αφετηρίες συναισθηματικού τύπου. Το Μακεδονικό είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση. Ο κόσμος που κατέβηκε στα συλλαλητήρια αγνοούσε τη διεθνή κατάσταση. Κινήθηκε παρορμητικά. Όταν καλείται να εκδηλωθεί κατ' αυτόν τον τρόπο από πολιτικές δυνάμεις, εκκλησία, σχολεία, τότε αποπροσανατολίζεται. Κατόπιν, αναγνωρίζουμε τα αδιέξοδα και, αντί να διδαχθούμε από αυτά, αναζητούμε τις ευθύνες σε άλλους, χαρακτηρίζοντάς τους ανθέλληνες, υπονομευτές, γραικύλους… Χρησιμοποιώ αυτές τις φράσεις, που είναι γνωστό πού παραπέμπουν, γιατί υπάρχουν τεράστιες ευθύνες. Στην επέτειο των γεγονότων, στα Ίμια, ακούσαμε να ομιλούν για ταπεινωτική εθνική ήττα. Δεν επρόκειτο περί ήττας αλλά για τα αδιέξοδα στα οποία οδηγεί μία πολιτική που δεν σχεδιάζει ψύχραιμα".
Πώς εννοείτε μία ψύχραιμη πολιτική;
"Σκεφθείτε ποια είναι η ελληνική στάση. Άρνηση του διαλόγου εφ' όλης της ύλης. Αυτό έχει πέραση, διότι εκφράζει "τάχατες" τον ασυμφιλίωτο ελληνικό πατριωτισμό. Στη διεθνή κοινότητα, όμως, ηχεί σαν ένα ακόμη ελληνικό πείσμα. Ο πολίτης της Ευρώπης, του κόσμου, θα πει: Ρε φίλε, τι ανοησίες είναι αυτές, κοίταξε τη Νότια Αφρική όπου το πρόβλημα ήταν χειρότερο. Η χώρα πέρασε από το επαίσχυντο καθεστώς του Απαρντχάϊντ σε μία σύγχρονη δημοκρατική αντίληψη. Δικαίως ο Μαντέλα με τον Ντε Κλέρκ πήραν το Νόμπελ Ειρήνης. Το ίδιο και στο Παλαιστινιακό. Διάλογος δεν σημαίνει υποταγή, αλλά αναζήτηση μιας λύσης με πολιτικά και διπλωματικά μέσα. Εμείς, με την άκαμπτη εμμονή μας στο δόγμα "δεν συζητούμε", αφήνουμε τις καταστάσεις και εκφυλίζονται. Φοβούμαι ότι θα βρεθούμε μπροστά σε πραγματικότητες, στις οποίες δεν θα είναι πλέον πρόσφορος ούτε ο διάλογος. Παρά την αδιαλλαξία μας στο Μακεδονικό, δεχτήκαμε το ΠΓΔΜ και με τη βούλα του ΟΗΕ. Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία, όχι του πουθενά, αλλά της Μακεδονίας".
Δεχτήκατε πολλά πυρά τόσο για τις παραπάνω απόψεις σας όσο και για τη στάση σας στο "βρόμικο", για κάποιους, '89. Έγιναν προσπάθειες για κριτική αποτίμηση των γεγονότων;
"Δεν περιμένω από κανέναν να έχει το θάρρος να κάνει αυτοκριτική διότι είναι οδυνηρό. Χρειάζεται τόλμη. Νομίζω ότι η στάση μου, και πολλών άλλων, δικαιώθηκε από τα πράγματα. Έγινε αντιληπτό πόσο η φανατική πολεμική απέναντι στο καινούργιο κράτος, ήταν τελείως άστοχη. Ιδιαίτερα τώρα, που από πολλές πλευρές καταβάλλονται προσπάθειες να αποσυντεθεί και φαίνεται η τάση για τη δημιουργία μιας μεγάλης Αλβανίας και Βουλγαρίας. Αστόχησε η ελληνική πολιτική και, αντί να μιλάμε για μεγάλες εθνικές ήττες, το σωστότερο θα ήταν να μιλήσουμε για παταγώδη αποτυχία μιας ορισμένης πολιτικής. Αν αναγνωρίσουμε όμως την παταγώδη αποτυχία, τότε πρέπει να αναζητήσουμε τους υπαίτιους. Κανένας δεν αναλαμβάνει τέτοιες ευθύνες. Το προσπερνούμε, μετατοπίζοντας την αιχμή της πατριδοκαπηλίας από τα Σκόπια στην Τουρκία. Είναι μία ακόμη απόδειξη της χαμηλής ευθύνης που έχουν οι πολιτικές ηγεσίες".
Μείζονος σημασίας εθνικό θέμα είναι και η παιδεία. Αντιμετωπίζεται ως τέτοιο;
"Καλώς θίγεται το ζήτημα διότι είναι χαρακτηριστικό του πώς ασκείται η πολιτική. Και εδώ την ευθύνη έχουν η κυβέρνηση και τα κόμματα. Τι απέμεινε από την ιστορία της μαθητικής εξέγερσης; Τι κατάλαβε η κοινή γνώμη; Φοβούμαι, τίποτε. Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, που είναι ένα μεγάλο ζητούμενο, συρρικνώθηκε στο θέμα των εξετάσεων. Και έτσι χάθηκε. Η μεταρρύθμιση είναι, βέβαια, αναγκαία, τα χάλια της παιδείας μας ορατά, η εξέγερση των μαθητών τα έφερε στο προσκήνιο με τρομερή ένταση. Όλοι βρέθηκαν ανέτοιμοι να τα αντιμετωπίσουν. Η κυβέρνηση νόμισε ότι μπορεί να λύσει το πρόβλημα χωρίς διάλογο, επιβάλλοντας δικούς της σχεδιασμούς. Ο διάλογος, όμως, είναι μία υποχρεωτική δημοκρατική μέθοδος που πρέπει να γίνεται με σεβασμό και από τις δύο πλευρές".
