Εφημερίδα "Μακεδονία"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Πολιτική :: Συνέντευξη-γνώμη

( ο γόρδιος δεσμός και οι προοπτικές λύσης ) 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΛΟΓΟΥ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΝΟΓΛΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ

Ο Γόρδιος Δεσμός και οι προοπτικές λύσης

Αν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης είναι μια ισορροπημένη και βιώσιμη λύση αυτονομίας, χωρίς εγκατάσταση ΝΑΤΟϊκής δύναμης μέσα στο Κοσσυφοπέδιο, τότε είναι δυνατή μια ομαλοποίηση της κατάστασης

Η βία αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται έντεχνα, με πολιτικό στόχο την προσέλκυση διεθνούς παρέμβασης και την αποφυγή της ομαλοποίησης

Ούτε ελληνικές αεροπορικές βάσεις θα έπρεπε να παραχωρηθούν για να εκκινούν από εκεί αεροσκάφη, που θα βομβαρδίζουν σερβικές ή αλβανικές δυνάμεις στο Κοσσυφοπέδιο

Ήδη την ώρα αυτή στο Ραμπουγέ της Γαλλίας οι δύο αποστολές Σέρβων και Αλβανών βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ένα βήμα μπροστά στην εξεύρεση κάποιας λύσης στο Κοσσυφοπέδιο; Μέσα από αυτήν τη διπλωματική προσπάθεια θα μπορέσει τελικά να ανιχνευτεί ένας δρόμος συνύπαρξης ανάμεσα στις δύο εθνότητες του Κοσσυφοπεδίου και αν ναι, τι μέλλον μπορεί να έχει μια τέτοια προοπτική; Ποιες είναι οι ορατές λύσεις που διαγράφονται στο ζήτημα αυτό, ποιος ο ρόλος της Δύσης, των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων, του Απελευθερωτικού Στρατού του Κοσσυφοπεδίου (UCK) και ποια η θέση της Ελλάδας, ποια στάση θα πρέπει να τηρήσει και τι σημαίνει ένα μέτωπο στα βόρεια σύνορα μας, είναι τα ερωτήματα τα οποία θέσαμε στο διεθνολόγο Βενιαμίν Καρακωστάνογλου, ο οποίος το 1992 είχε θητεύσει για εννέα μήνες στην περιοχή, με αποστολή του ΟΑΣΕ, γνωρίζει από κοντά τα προβλήματα της περιοχής και μπορεί να φωτίσει πτυχές του "Κοσοβικού" ζητήματος.

Μετά το Ραμπουγέ

"Η συνάντηση τύπου Ντέιτον του Ραμπουαγέ που πέτυχε να επιβάλει στα αντιμαχόμενα μέρη η διεθνής διπλωματία αποτελεί μια πολύ θετική εξέλιξη. Αξιοποιήθηκε έτσι η στρατιωτική απειλή, αποφεύχθηκε όμως η χρήση της βίας στην πράξη. Αν το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης είναι μια ισορροπημένη και βιώσιμη λύση αυτονομίας, χωρίς εγκατάσταση ΝΑΤΟϊκής δύναμης μέσα στο Κοσσυφοπέδιο, αλλά με επιτήρηση της συμφωνίας από τους πολυάριθμους άοπλους παρατηρητές του ΟΑΣΕ, τότε είναι δυνατό να δούμε μια ομαλοποίηση της κατάστασης. Η ΝΑΤΟϊκή δύναμη είναι χρήσιμη για τον έλεγχο των συνόρων της Αλβανίας και των Σκοπίων με το Κοσσυφοπέδιο και για απεγκλωβισμό των παρατηρητών.

"Φοβάμαι όμως ότι η αλβανική πλευρά θα απαιτήσει πρόβλεψη για δημοψήφισμα σύντομα, στοχεύοντας σε μια απλά επιβραδυμένη ανεξαρτησία. Αυτό όμως θα υπονομεύσει την κατάσταση. Αν δοθεί στη λύση της αυτονομίας μια περίοδο δεκαπέντε έως είκοσι χρονών για να λειτουργήσει, τότε ίσως οδηγηθούμε σε επανασυμβίωση Σέρβων και Αλβανών. Αυτό βέβαια προϋποθέτει καλή πίστη και βούληση για αναγκαίους συμβιβασμούς, που επί του παρόντος οι Αλβανοί τουλάχιστον δε φαίνεται να διαθέτουν".

Υπάρχει διέξοδος;

"Θα έλεγα ότι οι λύσεις που μπορεί κανείς να δει στο παρόν στάδιο είναι δύο. Είτε να μείνει πιστός στις αρχές του διεθνούς δικαίου όπως αυτό εφαρμόζεται σήμερα. Δηλαδή μια λύση αυτονομίας, επιστροφής σε μία ουσιαστική αυτονομία, χωρίς όμως δικαίωμα βέτο των Αλβανών -πάνω σε αποφάσεις της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης και του κοινοβουλίου- σε αντίθετη περίπτωση μιλάμε για δικαιώματα Δημοκρατίας.

"Βεβαίως και στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να υπάρξει μια περίοδος με διεθνή παρουσία στην περιοχή, πολιτική παρουσία τουλάχιστον, η οποία θα εγγυηθεί τη μετάβαση στην ομαλότητα.

"Εάν δε θελήσουμε να εφαρμόσουμε τα διεθνή νόμιμα -αυτονομία και μη αλλαγή συνόρων- και προχωρήσουμε σε λύσεις που η σημερινή συγκρουσιακή κατάσταση καθιστά πιο ρεαλιστικές, θα έλεγα ότι πιο πραγματιστική λύση θα είναι αυτής της εδαφικής διαίρεσης. Οχι όμως ανάλογα με τον πληθυσμό, αλλά σε δύο μεγάλες περιοχές. Θα έλεγα ενδεικτικά 40% για τους Σέρβους, 60% για τους Αλβανούς. Αυτό όμως θα πρέπει να αποφασιστεί με διεθνή εποπτεία, με κριτήρια γεωγραφικά, οικονομικά, ιστορικά, πολιτισμικά και πληθυσμιακά -διασποράς των εθνοτήτων. Λύση η οποία όμως πιθανότητα να ακολουθηθεί από μετακινήσεις πληθυσμών ή να οδηγήσει σε μετακινήσεις πληθυσμών ακόμη και αν δεν προβλεφθεί κάτι τέτοιο.

"Κάτι τέτοιο βεβαίως θα οδηγήσει και σε αλλαγή εθνικών συνόρων, αυτή όμως είναι και η μόνη πιθανή λύση που νομίζω ότι προδιαγράφεται".

Στρατηγική των Αλβανών

"Η εκτίμηση μου είναι ότι η τακτική των Αλβανών τείνει να συνεχίζει τον ανταρτοπόλεμο, ώστε να προκαλεί στη συνέχεια σερβικά αντίποινα, που βέβαια συχνά παίρνουν χαρακτήρα υπερβολικής χρήσης βίας, ώστε να προκληθεί ξένη επέμβαση. Στρατηγική των Αλβανών ήταν από την αρχή της κρίσης από το 1989-90 να προκληθεί διεθνής επέμβαση με στρατιωτικές δυνάμεις, μετά το πρώτο στάδιο που ήταν η διεθνοποίηση του ζητήματος. Για αυτό έχουν επιτυχία οι πολιτικές θέσεις του Αντέμ Ντεμάτσι και του UCK, διότι δίνουν μία γρήγορη διέξοδο από ένα τέλμα στο οποίο είχε οδηγήσει, φαινομενικά τουλάχιστον, η πρακτική της παθητικής αντίστασης του Ρουγκόβα. Πρακτική η οποία πιστεύω μακροπρόθεσμα θα είχε επιτυχία, χρειαζόταν όμως τον παράγοντα του χρόνου. Βεβαίως και δεν αποκλείω το γεγονός να υπάρχει συντονισμός ανάμεσα στις δύο φαινομενικά αντίπαλες λογικές, μεταξύ Ντεμάτσι και Ρουγκόβα. Η βία αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείται έντεχνα με πολιτικό στόχο, την προσέλκυση διεθνούς παρέμβασης και την αποφυγή της ομαλοποίησης, η οποία θα επερχόταν αν οι δυνάμεις του ΟΑΣΕ βοηθούσαν στην επαλήθευση της συμφωνίας και την ομαλοποίηση της κατάστασης στην περιοχή. Προαπαιτούμενο για όλα αυτά, μια και έχουν μεταβατικό, πυροσβεστικό θα έλεγα χαρακτήρα, είναι η εξεύρεση λύσης στο πολιτικό στάτους της περιοχής. Αν εκεί δεν υπάρξει πρόοδος θα έχουμε μια παλαιστινοποίηση του ζητήματος.

"Οι Σέρβοι το κάνουν διστακτικά, γιατί δε θα ήθελαν να δουν μια ουσιαστική αυτονομία, που θα ήταν το εφαλτήριο για μεθαυριανή απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου. Οι Αλβανοί, δυστυχώς, δε συμβάλλουν σε αυτήν την προοπτική, είναι πιο απόλυτοι, δε δέχονται το διεθνές σχέδιο για αυτονομία, παρά μόνο για ανεξαρτησία, συνεπώς ωθούν τα πράγματα στα άκρα. Από την άλλη, φοβάμαι ότι η διεθνής κοινότητα μεροληπτεί εις βάρος των Σέρβων και δε βλέπει ότι υπάρχει νόμιμο δικαίωμα των Σέρβων τουλάχιστον να καταστείλουν την τρομοκρατία ή τον ανταρτοπόλεμο του UCK και ταυτόχρονα να υπερασπίσουν το κυρίαρχο έδαφός τους".

UCK και αυτονομία

"Αν ο απελευθερωτικός Στρατός, ο οποίος σύμφωνα με τις διακηρύξεις του, συνεχίσει να δρα στρατιωτικά, τότε θα πρέπει και οι στρατιωτικές δυνάμεις των Σέρβων, ή αν δεν το κάνουν αυτές να το αναλάβει το ΝΑΤΟ -με τη συναίνεση της Σερβίας- να αναλάβουν δράση, ώστε να καταστείλουν το ανταρτικό αυτό κίνημα.

"Μη ξεχνάμε τι έγινε στη Κύπρο τη δεκαετία του '50 όταν οι βρετανικές δυνάμεις παρότι ήταν αποικιακή δύναμη σε μία περιοχή όπου δεν υπήρχε αγγλικός πληθυσμός κατέστειλαν τη λαϊκή εξέγερση των Ελληνοκυπρίων και την ανταρτική δράση της ΕΟΚΑ Α΄. Αυτά δε θα πρέπει να τα ξεχνούν οι Ευρωπαίοι 'σύμμαχοί' μας".

Η στάση του ΝΑΤΟ

"Η αίσθησή μου είναι ότι πλέον οι Αλβανοί θα συνεχίσουν να πιέζουν με στρατιωτική δράση για να πετύχουν στρατιωτική επέμβαση και ότι μια επέμβαση του ΝΑΤΟ είναι πλέον επικείμενη.

"Ίσως το σύνολο του αλβανικού παράγοντα στα Βαλκάνια βρίσκεται λίγο πριν από την έκρηξη μιας, συνολικής θα έλεγε κανείς, εξέγερσης, όπως αυτής του 1997 στην Αλβανία. Η διεθνής κοινότητα θα ήθελε να έχει ελεγχόμενη αυτή την επερχόμενη έκρηξη και για αυτό θα ήθελε να έχει μεγάλα στρατιωτικά τμήματα στην περιοχή. Οι εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ είναι ότι θα χρειαστούν περίπου 36.000 άνδρες για αντεπεξέλθουν στις ανάγκες μιας ευρύτερης στρατιωτικής επιχείτησης εναντίον του ομοσπονδιακού στρατού των Σέρβων, αλλά και εναντίον των περίπου -κατ' εκτιμήσεις δυτικών- 30.000 Αλβανών του UCK. Αντιλαμβάνεται κανείς τις δυσκολίες μιας τέτοιας επέμβασης, την αιματοχυσία που ενδεχομένως θα ακολουθήσει, τη μακρά περίοδο που θα χρειαστεί να μείνουν αυτοί οι άνδρες εκεί και τις τεράστιες δαπάνες που θα απαιτήσει η παρουσία αυτής της δύναμης. Βεβαίως, δεν πιστεύω ότι η δύναμη αυτή θα κατευθυνθεί τόσο εναντίον του UCK, ούτε είναι εύκολο να ελέγξει ένα ανταρτικό στρατό. Αρα η κύρια επίπτωση στο πολιτικό και στο στρατιωτικό επίπεδο θα είναι κυρίως εναντίον των Σέρβων, για αυτό και θα πρέπει να αποφευχθεί μια τέτοια επέμβαση που ενδεχομένως αντί να λύσει θα δημιουργούσε νέα προβλήματα. Η όποια επέμβαση θα έπρεπε να σταματήσει το ρόλο της στον ανθρωπιστικό τομέα. Χωρίς πολιτικό υπόστρωμα δε θα οδηγούσε πουθενά μία στρατιωτική επέμβαση αυτή τη στιγμή".

Η Ελλάδα για το Κοσσυφοπέδιο

"Πιστεύω ότι ο ρόλος της Ελλάδας δεν είναι τόσο ενεργός όσο θα έπρεπε, στο θέμα της μεσολάβησης και της επίλυσης του θέματος του Κοσσυφοπεδίου. Κατ' αρχάς η Ελλάδα θα έπρεπε να είχε συμπεριληφθεί, -τουλάχιστον για το θέμα του Κοσσυφοπεδίου- στην ομάδα Επαφής, αντί της Ιταλίας ή ακόμη και επιπροσθέτως της Ιταλίας. Το θέμα του Κοσσυφοπεδίου θα έχει πολύ μεγαλύτερες επιπτώσεις στην Ελλάδα από ό,τι στην Ιταλία. Η εδαφική γειτνίαση μας το καθιστά αυτό προφανές. Θα έπρεπε να έχει πολύ μεγαλύτερη και υψηλότερου επιπέδου παρουσία στην αποστολή του ΟΑΣΕ στο Κοσσυφοπέδιο και βέβαια αν τεθεί θέμα ειρηνευτικών στρατευμάτων, όχι επιβολής της 'ειρήνης', όχι στρατιωτική παρέμβαση για λύση του προβλήματος, σε αυτή την περίπτωση δε θα έπρεπε η Ελλάδα να συμμετάσχει με κανένα τρόπο- σε περίπτωση δηλαδή μόνο διεθνούς εποπτείας.

"Μετά την ομαλοποίηση της κατάστασης και την εξεύρεση πολιτικής λύσης για το καθεστώς της περιοχής, θα μπορούσε να υιοθετηθεί η λύση αυτή, απέναντι στους εξτρεμιστές και των δύο πλευρών, αλλά κυρίως του UCK, με την τοποθέτηση ΝΑΤΟϊκών στρατευμάτων στα σύνορα Σκοπίων-Κοσσυφοπεδίου και Αλβανίας. Σε καμία περίπτωση όμως μέσα στο Κοσσυφοπέδιο, εκτός αν αυτό το δεχτεί η γιουγκοσλαβική κυβέρνηση, ώστε να αποκλεισθεί η διεύλευση διά των συνόρων του UCK και η συνέχιση του ανταρτοπολέμου. Γενικότερα, νομίζω ότι η Ελλάδα θα πρέπει να απαιτήσει και να δικαιολογήσει με μια πιο οργανωμένη εμφάνιση την παρουσία της, στις όποιες μεσολαβήσεις και στο υψηλότερο ακόμη επίπεδο, της επίλυσης της κρίσης του Κοσσυφοπεδίου και αυτοτελώς, αλλά και μέσα από την κοινή Ευρωπαϊκή πολιτική, η οποία έως σήμερα δεν ήταν και ιδιαίτερα έντονη.

"Θα έλεγα ότι στη θέση του Ευρωπαίου ειδικού απεσταλμένου για το Κοσσυφοπέδιο, δε θα έβλεπα άλλον από Ελληνα".

Επιπτώσεις της κρίσης

"Η γενικότερη οικονομική αποδιάρθρωση της περιοχής, μείωση των επενδυτικών δυνατοτήτων και της οικονομικής ανθηρότητας της περιοχής, κυρίως την Ελλάδα θα βλάψουν, η οποία βρίσκεται σε μία φάση επενδύσεων και οικονομικής παρέμβασης στην περιοχή. Το κλείσιμο των δρόμων θα είναι ένα ακόμη πρόβλημα. Η ξένη παρέμβαση με όλα τα αρνητικά της, το ότι ουσιαστικά υποδεικνύει και αποδεικνύει ότι υπάρχει μία ανωμαλία στα Βαλκάνια και για αυτό υπάρχει και η ξένη παρέμβαση. Αρα, συνολικά η περιοχή τίθεται έκτός της διεθνούς οικονομικής δραστηριότητας. Η ξένη επέμβαση, επίσης, δεν έχει πάντα ισορροπημένη και σωστή κατεύθυνση και φοβάμαι ότι αυτό επιδεινώνει την κατάσταση σε μια κρίσιμη περιοχή. Το προηγούμενο που δημιουργείται σε πολιτικό επίπεδο, ακόμη και σε επίπεδο του Διεθνούς Δικαίου, αν έχουμε λύση ανεξαρτησίας και αλλαγής συνόρων ή και αυτονομίας ακόμη, είναι ένα αρνητικό προηγούμενο και για άλλες περιοχές μειονοτικών κρίσεων και δίνει το κίνητρο σε χώρες όπως πχ. Τουρκία να υποκινήσουν ακόμη και εκεί όπου δεν υπάρχουν παρόμοια θέματα, ώστε να τα αξιοποιήσουν. Ας σκεφτούμε τους μουσουλμάνους της Βουλγαρίας και της Δυτικής Θράκης. Το θέμα των προσφύγων επίσης, είναι εξίσου σημαντικό. Η κατεύθυνση των προσφύγων θα είναι προς την Ελλάδα, μια και η Ελλάδα είναι η πιο ανθηρή οικονομία της περιοχής. Υπάρχουν ήδη πολλοί πρόσφυγες εδώ που θα μπορούσαν να αποτελέσουν το προζύμι για τη στήριξη των υπολοίπων Αλβανών, για παράδειγμα, οι οποίοι θα έρθουν. Φυσικά και έχουμε την υποχρέωση, βάσει του ανθρωπιστικού δικαίου να δεχτούμε, ήδη όμως έχουμε πάρα πολλούς και θα πρέπει να υπάρξει ισόρροπη κατανομή στις γύρω χώρες. Άρα θα πρέπει να προτείνουμε την προώθηση των όποιων προσφύγων, ακόμη και με δική μας οικονομική βοήθεια και οργανωτική στήριξη προς στρατόπεδα στα Σκόπια ή και στην Αλβανία".