Η Αποκάλυψη και το δέος που προκαλεί σε μερικούς

Η ιδιοφυία του χριστιανισμού έγκειται στο γεγονός ότι έχει διακηρύξει πως ο δρόμος προς το βαθύ μυστήριο είναι ο δρόμος της αγάπης. Μιας αγάπης που δεν περιορίζεται στο αίσθημα των ανθρώπων, αλλά το υπερβαίνει, όπως η ψυχή του κόσμου, γιατί είναι πιο δυνατή από το θάνατο και πιο δυνατή από τη δικαιοσύνη: "Ου γαρ απέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού εις τον κόσμον ίνα κρίνη τον κόσμον, αλλ' ίνα σωθή ο κόσμος δι' αυτού". Πόσο αληθινά φαίνονται και είναι τα λόγια του σοφού Αντρέ Μαρσό! Πόσο διορατικός ήταν ο Γάλλος συγγραφέας και διανοητής! Ο άνθρωπος που πολέμησε με τον Χεμινγουέι στον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο, ο σύντροφος του Μάο, που διήνυσε μαζί του όλη την Κίνα, ήλθαν στιγμές που στράφηκε προς τον Χριστό. Αναφερόμενος στον Eυαγγελιστή Ιωάννη γράφει: "Η μνήμη μου διατηρούσε από τον Ιησού, μέσω εκείνου, μια αρκετά περίπλοκη εικόνα, πειστική και κοντινή, όπως του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, αλλά παράξενα αόριστη και απρόσωπη μέσα σε τούτο το κείμενο, όπου ο Ιωάννης αυτοπεριγράφεται απλώς "ον ο Ιησούς ηγάπα". Θυμόμουνα τους "πωλούντας περιστεράς", που ο Ιησούς είχε διώξει από το ναό, και μερικές φράσεις που έκαναν το Eυαγγέλιο τούτο ψαλμωδία: "…ούπω ήκει η ώρα μου..", "…. μη δαιμόνιον δύναται τυφλών οφθαλμούς ανοίγειν" και το ζοφερό τόνο του "Πάτερ, σώσον με εκ της ώρας ταύτης…. " και τα λόγια που είχε απευθύνει στον Ιούδα τον Ισκαριώτη: "Ο ποιείς, ποίησον τάχιον…". Θυμόμουνα την ιστορία της μοιχαλίδος, που την αφηγούνται τόσο συχνά σαν δικαστική κρίση, ενώ ο Ιησούς δεν απευθύνεται ούτε προς τους κατηγόρους, ούτε προς τη γυναίκα και λέει: "Ο αναμάρτητος υμών πρώτος τον λίθον επ' αυτήν βαλέτω….", ενώ και πάλιν κάτω κύψας τω δακτύλω έγραφεν εις την γην. Ξανάβρισκα αυτό το: "Ούτω γαρ ηγάπησε ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτόν τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλυται, αλλά έχει ζωήν αιώνιον. Ου γαρ απέστειλεν ο θεός τον υιόν αυτού εις τον κόσμον, ίνα κρίνη τον κόσμον, αλλ' ίνα σωθή ο κόσμος δι' αυτού".

Οι σκέψεις αυτές γίνονται από το διάσημο συγγραφέα, ενώ αναμένει την εκτέλεσή του από τους ναζί. Δεν σκέπτεται τα παιδικά του χρόνια, ούτε τους δικούς του. Στη μνήμη του δεν έμενε παρά η αδελφοσύνη. Αυτό που ζούσε βαθιά μέσα του, όσο και η προσέγγιση του θανάτου, ήταν το απελπισμένο χάδι, που κλείνει τα μάτια των πεθαμένων. Ήταν η τελευταία επίκληση. Κι αυτή απευθύνονταν στον Χριστό. Ο Γάλλος διανοητής είχε την τύχη να σωθεί την τελευταία στιγμή. Ποτέ, όμως, δεν έπαυσε να εκφράζει την πίστη του στο Χριστό.

Και δεν είναι ο μόνος. Ο στρατηγός Μπράντλι είχε δηλώσει το 1948: "Από την ανθρωπότητα λείπει κάτι το ουσιώδες. Τι; Ένα είδος πνευματικού στοιχείου, που να χαλιναγωγεί την επιστημονική δύναμη του σύγχρονου ανθρώπου. Είναι τώρα φανερό πως η επιστήμη δεν μπορεί να δώσει ένα ρυθμό στη ζωή. Η ζωή διέπεται από αξίες. Και η δική μας και η ζωή των εθνών και ίσως η ζωή της ανθρωπότητας. Έχουμε αποσπάσει το μυστικό του ατόμου και απορρίψει την επί του Όρους Ομιλία. Γνωρίζουμε την τέχνη να σκοτώνουμε, αλλά όχι και την τέχνη της ζωής….

Οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων περίμεναν με αγωνία τον δεύτερο ερχομό του Χριστού, με τον οποίο θα άρχιζε η βασιλεία του Θεού επί της γης για χίλια χρόνια. Πολλές αιρετικές ομάδες συγκροτήθηκαν τότε, με βάση τη σκέψη, ότι "εμείς είμαστε οι δίκαιοι, κι από εμάς αρχίζει η χιλιετία". Όπως είναι γνωστό δεν συνέβη τίποτα.

Σήμερα δεν προκαλείται η αναστάτωση του παρελθόντος. Ωστόσο, πολλοί φόβοι εκφράζονται και πολλές απόψεις διατυπώνονται. Δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς πως μια ανησυχία πλανάται. Τι θα συμβεί στην τρίτη χιλιετία; Οι πιο ψύχραιμοι βλέπουν την πραγματικότητα. Δεν είναι ανάγκη να εισβάλουν τα θηρία της Αποκάλυψης, για να τιμωρήσουν τον άνθρωπο. Ούτε ο Θεός ούτε ο Υιός του έχουν επιδείξει ποτέ κακότητα. Αλλού βρίσκεται ο κίνδυνος. Ο άνθρωπος κινδυνεύει από τον άνθρωπο. Το διαπιστώνει κανείς διαβάζοντας το κείμενο του Ιταλού καθηγητή και διανοητή Ουμπέρτο Έκο:

"Από την Αποκάλυψη διατηρείται η αίσθηση μιας σύγκρουσης, που παραμένει πάντοτε ανοιχτή, και μιας σειράς από φοβερές δοκιμασίες που πρέπει να περάσουμε, αν θέλουμε να φτάσουμε σε μια αληθινή Αλλαγή. Τώρα, όμως, το νόημα του λόγου έχει αντιστραφεί: Η αναμονή δεν είναι πλέον η παθητική, η χιλιετία των δικαίων δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί ανεύθυνα, η ελπίδα δεν είναι ουτοπία. Δεν ωφελεί να βάλουμε τα κλάματα για τα πρότυπα ανάπτυξη ή υπανάπτυξης που περνάνε κρίση. Πρέπει να προτείνουμε και να κάνουμε πραγματικότητα ένα καινούργιο πρότυπο. Δεν μπορούμε να πούμε: "Τι ωραία! Υπάρχει κρίση. Ας μετανοήσουμε, για να επιστρέψουμε στην αμόλυντη φύση". Αντίθετα, πρέπει να σκεφθούμε: "Σας το είχαμε πει πως η κρίση θα ερχόταν. Ακόμη και η φύση μολύνθηκε. Τώρα είμαστε υποχρεωμένοι να επινοήσουμε μια νέα φύση στα μέτρα του ανθρώπου".

Ας έλθουμε όμως και στην παράδοση. Ο Ιωάννης ο Θεολόγος, εξόριστος στην Πάτμο, μέσα σ' ένα σπήλαιο, υπαγόρευσε στο μαθητή του Πρόχορο το βιβλίο της "Αποκάλυψης". Γύρω απ' αυτό το κέντρο λατρείας, κατά καιρούς έχτισαν το ένα πάνω στο άλλο κελιά, εκκλησάκια, κελάρια και έτσι σταδιακά, χωρίς τάξη και πρόθεση σχηματίσθηκε ένα κτιριακό σύνολο, πολύπλοκο εσωτερικά και πλαστικό εξωτερικά. Σε μια τοιχογραφία, ο Ιωάννης ο Θεολόγος όρθιος, μέσα σε ένα ορεινό τοπίο, ακούει το λόγο του Θεού και τον υπαγορεύει στον καθισμένο μαθητή του Πρόχορο. Το κείμενο αυτό, αιώνες τώρα, προκαλεί δέος σε ορισμένους. Και πολλές συζητήσεις μεταξύ άλλων ανησυχούντων. Ο περισσότεροι, όμως, αγνοούν το περιεχόμενό του. Και δεν ανησυχούν καθόλου.

Β.