Τα γεωπολιτικά στοιχήματα της κρίσης στο Ιράν

Των Νταρίους Ζαχεντί και Ομίντ Μεμαριάν.

Το Ιράν πρέπει να προσπαθήσει να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη της διεθνούς κοινότητας,

Αποσφραγίζοντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του, το Ιράν φαίνεται να επιζητεί τη σύγκρουση με τη Δύση, οι ηγέτες της οποίας, όμως, πρέπει να εξετάσουν τι δείχνει η στάση του Ιρανού προέδρου Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ για τη θέση της χώρας του στην περιοχή, ώστε να καθορίσουν αναλόγως τη στάση τους στις διαπραγματεύσεις, που θα επαναληφθούν στα τέλη του μήνα. Η κλιμάκωση της σύγκρουσης θα έχει μεγάλο κόστος τόσο για τα περιφερειακά συμφέροντα των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και για την εδαφική ακεραιότητα του Ιράν.

Υπό τις δεδομένες συνθήκες, ο Αχμαντινετζάντ δείχνει να κινείται από ιδεολογία, καθώς και από την ανάγκη να εδραιώσει τη θέση του στην ιρανική ελίτ. Φαίνεται όμως και να θεωρεί πως οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας. Ο αμερικανικός στρατός, εξάλλου, αντιμετωπίζει δυσκολίες στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, και η Ουάσιγκτον δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο πυρηνικό πρόγραμμα της Βορείου Κορέας από εκείνο του Ιράν. Εάν απειληθεί, το Ιράν μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ, στο Λίβανο και στο Ισραήλ. Οι παρατηρήσεις αυτές μπορεί να οδηγήσουν τον Ιρανό πρόεδρο σε μια εσφαλμένη εκτίμηση για τη δύναμη του Ιράν απέναντι στην αμερικανική απειλή.

Στην πραγματικότητα το Ιράν αντιμετωπίζει σοβαρές εσωτερικές δυσκολίες, όπως μια εύθραυστη οικονομία, μεγάλη κατανάλωση ναρκωτικών και "αιμορραγία" εγκεφάλων. Αυτό που παρηγορεί τον Αχμαντινετζάντ είναι ότι τα σιιτικά θρησκευτικά κόμματα, που στηρίζονται από το Ιράν, είναι σήμερα η κυρίαρχη πολιτική δύναμη στο Ιράκ και ότι η αμερικανική κοινή γνώμη δεν είναι διατεθειμένη να ανεχθεί άλλον έναν πόλεμο στην περιοχή.

Ο νέος πρόεδρος γνωρίζει επίσης ότι, ακόμη κι αν η υπόθεση παραπεμφθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας, η Ρωσία και η Κίνα θα ασκήσουν βέτο σε πρόταση για κυρώσεις. Το Ιράν είναι από τους μεγάλους αγοραστές ρωσικής τεχνολογίας, ενώ η Κίνα και το Ιράν έχουν αναπτύξει στενή εμπορική συνεργασία.

Με δεδομένη, λοιπόν, αυτήν τη στρατηγική, ο Αχμαντινετζάντ μπορεί να επωφεληθεί από μια αμερικανική ή ισραηλινή στρατιωτική επιδρομή στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, κινητοποιώντας τους σιίτες συμμάχους του στο Ιράκ, στις χώρες του Κόλπου και στο Λίβανο. Ταυτόχρονα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το πολεμικό κλίμα, για να περιθωριοποιήσει τους αντιπάλους του και να συντρίψει ό,τι έχει απομείνει από την κοινωνία των πολιτών. Όμως, το ιρανικό καθεστώς δεν είναι ανίκητο κι αυτό είναι κάτι που η Ουάσιγκτον το γνωρίζει.

Έτσι, όπως το Ιράν μπορεί να χρησιμοποιήσει το σιιτικό χαρτί για να δημιουργήσει ένταση στην περιοχή, έτσι και οι ΗΠΑ μπορούν να υποκινήσουν εντάσεις στο Ιράν, το οποίο έχει ευμεγέθεις μειονότητες (κυρίως σουνίτες) κατά μήκος των συνόρων του, ενώ δύο εκατομμύρια απογοητευμένοι Άραβες μένουν στο Χουζεστάν, μια περιοχή πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Πολλές από τις εθνοτικές και θρησκευτικές αυτές μειονότητες θεωρούν ότι υφίστανται διακρίσεις. Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν, λοιπόν, να προκαλέσουν προβλήματα στην Τεχεράνη, χορηγώντας οικονομική και ηθική υποστήριξη σε Άραβες αυτονομιστές στην περιοχή. Επιπλέον, η ιρανική οικονομία θα επιδεινωθεί, αν ο πυρηνικός "φάκελος" παραπεμφθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας είτε αποφασιστούν κυρώσεις είτε όχι.

Το Ιράν πρέπει να προσπαθήσει να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη της διεθνούς κοινότητας, αποδεχόμενο την πρόταση της Ρωσίας να αναλάβει εκείνη τη μετατροπή του ουρανίου σε καύσιμο. Και οι ΗΠΑ πρέπει να επιτρέψουν στο ιρανικό καθεστώς να σώσει τα προσχήματα.