Εφημερίδα "Μακεδονία"
Κλειδιά η συνεργασία και ο εκδημοκρατισμός
Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και οι εκτιμήσεις για το "Τέλος της Ιστορίας" και των συγκρούσεων αποδείχθηκαν μύθος για τα Βαλκάνια, όπου η διάλυση και η επανασύνδεση κρατικών οντοτήτων έχουν μακρύ δρόμο, για να θεωρηθούν ως σταθεροποιητική διαδικασία.
Οι ενδοκρατικές συγκρούσεις σίγουρα δεν αποτελούν νέο φαινόμενο, όμως από το Ιράκ και μετά εμφανίζονται πιο συχνές και πιο βίαιες. Μολονότι δεν αποτελούν όλες απειλή για την ασφάλεια και για την ύπαρξη του κράτους στα Βαλκάνια, έχουν αποκτήσει μια ιδιαιτερότητα, αφού τα αποσχιστικά κινήματα σχετίζονται με προβλήματα εθνικής ταυτότητας των ομάδων και οι κρίσεις στην περιοχή την τελευταία δεκαπενταετία αποτέλεσαν έκφραση της διάβρωσης της ικανότητας των κρατών να ασχοληθούν με τα προβλήματα των πολιτών και της ανάπτυξης στην περιοχή.
Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας κατέστησε το Κόσοβο επαρχία της Σερβίας που είχε χάσει το αυτόνομο καθεστώς της από το 1991. Τα γεγονότα που ακολούθησαν απέδειξαν τον προσωρινό χαρακτήρα της λύσης που δόθηκε τότε. Η συμφωνία του Ντέιτον δεν περιλάμβανε καμία πρόβλεψη για την περιοχή, αφού θεωρήθηκε εσωτερικό θέμα της Σερβίας. Η αντίληψη της σερβικής πλευράς επηρεάστηκε από μια νοσταλγική θεώρηση της περιοχής του Κοσόβου ως μητέρας γης του σερβικού εθνικισμού αλλά και από σκέψεις ότι οποιαδήποτε λύση θα προξενούσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στη Βοϊβοντίνα.
Ιστορικά οι σχέσεις στα Βαλκάνια υπήρξαν συγκρουσιακές, προσδιορισμένες από τις μεθοριακές διαφορές και τις εθνικές και θρησκευτικές διαφοροποιήσεις. Η βίαιη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας αύξησε τους φόβους για συγκρούσεις που θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε αποσχιστικά κινήματα εθνικής φύσης.
Το τέλος των συγκρούσεων στο Κόσοβο δεν οδήγησε αυτόματα σε μια πιο θετική περίοδο και οι επιλογές κινούνταν μεταξύ ακινησίας και χάους. Το γεγονός ότι δεν επαληθεύτηκε το χειρότερο σενάριο δεν προκαλεί φυσικά αισιοδοξία. Η Δύση έπρεπε να ακολουθήσει πολιτικές για την ειρήνη και τη δημοκρατία και δεν το έκανε. Η μετά τον πόλεμο διαδικασία έπρεπε να οδηγήσει σε επιλογές πολιτικών για μια βιώσιμη λύση με τη δημιουργία σταθερής δημοκρατικής ισορροπίας και νομιμοποίησης, με στήριξη μετριοπαθών ηγετών, με δημιουργία προοπτικών επανασύνδεσης του κοινωνικού ιστού και διαλόγου που θα στηριζόταν στις αξίες της δημοκρατίας. Έπρεπε ήδη να έχουν δημιουργηθεί οι μηχανισμοί για το άνοιγμα των συνόρων και των κοινωνιών, για την προστασία των μειονοτήτων και των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Η επιτυχία των λύσεων που δρομολογούνται και έχουν αντίκτυπο στη χώρα μας εξαρτάται από την επιθυμία των εσωτερικών παραγόντων για συνεργασία αλλά και από την επιθυμία των διεθνών δρώντων για σταθερότητα στη περιοχή. Μια βιώσιμη λύση θα οδηγήσει παράλληλα στη συνέχιση του εκδημοκρατισμού της Σερβίας αν η περιοχή απαλλασσόταν από τα εθνικά προβλήματα, το εθνικό μίσος και τη σερβοφοβία.
